از: Middle east institute

ترجمه از: آرمان حسینی

چالش‌های زیست محیطی ایران در حال رشد و اخیرا به نقطه بحرانی رسیده است. کمبود آب و آلودگی هوا نه تنها باعث ایجاد جامعه‌ی سیاسی و مشکلات امنیتی در داخل کشور شده، بلکه موجبات ایجاد تنش با دیگر کشورهای همسایه شده. کشورهای ایران، ترکیه و افغانستان در حال رقابت هستند برای ساختن سدهای بیشتر. همچنین میان تهران و کابل، تنش در رابطه با به اشتراک گذاشتن آب به شدت در حال افزایش است. در همین رابطه مقامات افغانستان، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را متهم می کنند به استفاده آنان از طالبان برای خرابکاری در پروژه‌های سد سازی و نیروگاه‌های تولید برق در غرب و جنوب افغانستان. در حالی که رهبران ایران، همسایگانشان را سرزنش می کنند، تغییرات آب و هوای باعث بوجود آمدن مشکلات زیست محیطی برای اکثر کشورها شده است. فساد اداری، سوء مدیریت و سیاست‌های اشتباه، مسئول اصلی بدتر شدن بحران‌ها در سراسر کشور و بویژه مناطق محروم و توسعه‌نیافته غرب و جنوب ایران هستند.

تنش با همسایگان:

روز دوشنبه، حسن روحانی رئیس جمهور ایران، کشورهای منطقه بویژه ترکیه و افغانستان را متهم کرد که باعث تشدید مشکلات زیست محیطی ایران و مناطق دیگر هستند، با ساختن سدهای بزرگ و بدون مشاوره قبلی با جمهوری اسلامی. او گفت: "این واقعیتی‌ست که همسایه‌های ما در حال ساختن ٥٠٠ سد بزرگ بر روی رودخانه‌های فرات و ارس هستند که پیامدهای بسیار مخربی را بدنبال خواهد داشت و در نتیجه ایران، عراق و کشورهای دیگر را تحت تاثیر قرار خواهد داد". روحانی که در کنفراس بین المللی برای مقابله با ریزگردها در تهران سخنرانی می کرد، در مورد ترکیه گفت: "نمی توانید نسبت به عواقب ناشی از این طرح‌ها بی‌تفاوت باشید، کشورهای منطقه و سازمان‌های بین‌المللی در این زمینه مسئولیت دارند". او همچنین تاکید کرد که، ساختن سدها بدون تحقیقات علمی بسیار خطرناک است و از دولت‌های منطقه خواست تا طرح‌های سدسازی خود را متوقف کنند.

 انتقادات روحانی تنها به ترکیه محدود نشد، او همچنین انگشت اتهام را به افغانستان نشانه گرفت. او هشدار داد که ساخت چندین سد در جنوب و شمال افغانستان بر محیط زیست استان‌های خراسان و سیستان و بلوچستان تاثیر مستقیمی خواهد داشت.

بحران آب:

باید گفت که مسئولین حکومتی در ایران بارها به اشتباه بودن سیاست‌های آبی جمهوری اسلامی اعتراف کرده‌اند، سیاست‌هایی که منابع آب را کاهش داده و مشکلات جدی زیست محیطی را بوجود آورده است. سال گذشته روحانی برای آرام کردن خشم مردم نسبت به معضل ریزگردها و قطع شدن‌های مکرر برق، به استان خوزستان سفر کرد. خوزستان استانی غنی از نفت و هم‌مرز با عراق است که از دو جمعیت اصلی لور و عرب تشکیل شده و مدت‌هاست که از سوی حکومت‌‌های مرکزی ایران به حاشیه رانده شده است. بحران زیست محیطی در این استان تعطیلی مستمر مدارس و ادارات و همچنین قطع شدن آب و برق را در پی داشته است.  بسیاری از ساکنان استان در معر‌ض بیماری‌های تنفسی قرار دارند. اما باید گفت، کمبود آب در ایران محدود به منطقه خاصی نیست، منابع آب این کشور به پایین‌ترین سطح خود در طول تاریخ رسیده و به تهدیدی جدی برای کشاورزی، بهداشت عمومی، اقتصاد و به اصطلاح امنیت ملی تبدیل شده است.

 یک مقام ارشد سازمان ملل متحد در مورد بحران آب رسما به ایران هشدار داد که در صورت عدم کنترل آن، طی دو دهه آینده دچار مشکلات بسیار خطرناک زیست محیطی می شود. "سرگی ناکوزی"، نماینده سازمان غذا و دارو سازمان ملل متحد (فائو) در ایران افزود که: رشد جمعیت، تغییرات آب و هوای ، سوء‌مدیریت منابع آب زیر زمینی و تلاش‌های غیرعلمی حکومت برای خودکفایی در زمینه مواد غذایی عوامل کلیدی تاثیر گذار در معضل کمبود آب در کشور هستند.

در اوایل سال جاری، حمید چیت‌چیان وزیر نیرو، هشدار داد که بحران آب زندگی، تمدن و بقای ایران را در معرض نابودی قرار داده، طبق گفته‌های چیت‌چیان، در حال حاضر بیش از ٥٠٠ شهر و شهرستان مشکل کم آبی دارند. مقامات ایران ادعا می‌کنند که علت اصلی مشکلات، مصرف بیش از حد آب است، چرا که جمعیت ایران به نسبت پنجاه سال گذشته سه برابر شده -اما برپایه آمار رسمی نهادهای حکومتی تنها ٦ درصد از میزان آب‌های مصرفی به آب شرب اختصاص دارد و آمارهای مذکور، کذب بودن ادعاهای مسئولین حکومتی در مقصر دانستن مردم در ایجاد بحران آب را آشکار می‌سازد-. باید گفت مشکلات فقط آب شرب نیست، بلکه خشکسالی شدید و عدم مدیریت پی‌گیر، بخش کشاورزی را نابود و باعث تخریب محیط زیست شده است. دریاچه‌ی معروف ارومیه در ایران در حال تبدیل شدن به بیابان و تقریبا نشانی از آن حجم وسیع آب‌های آبی رنگ باقی نمانده، همچنین کمبود آب پیامدهای بسیاری را برای امنیت ملی در پی داشته است تا جایی که رسانه‌های خود رژیم هم ناچار به پوشش خبری این مساله شده و از درگیری‌های خشونت آمیز در سراسر کشور گزارش تهیه و منتشر کرده‌اند.

واکنش ترکیه:

دولت ترکیه ادعاهای حسن روحانی را درباره‌ی پیامدهای ناشی از سد سازی‌های این کشور بر ایران و عراق رد کرد. فاضل کورمان، مدیر کل امور آسیای جنوبی در وزارت خارجه ترکیه که در همایش بین‌المللی تهران حضور داشت مدعی شد که دولت ترکیه پس از انجام تحقیقات و ارزیابی‌های کامل دست به ساخت سدها زده است. وی تاکید کرد که آنان هیچ تعهدی برای ارائه تضمین به تهران در مورد پروژه‌های سدسازی خود، ندارند. او با اشاره به گفته‌های معصومه ابتکار، رئیس وقت سازمان حفاظت محیط زیست ایران، که از ترکیه خواسته بود در رابطه با پروژه‌های سد سازی خود به ایران تضمین و اطمینان بدهد، افزود:  آیا ایران زمانی که سدهای خود را می‌سازد با دیگر کشورها ،مشورت و همکاری می‌کند؟ آیا تضمینات لازم را فراهم می‌کند؟ او همچنین از تهران خواست که وکیل مدافع عراق نشود و تاکید کرد: اگر ترکیه و عراق اختلافاتی داشته باشند سعی خواهند کرد که از طریق مذاکره دو طرفه این مشکلات را حل و فصل کنند.

واکنش افغانستان:

حکومت افغانستان خیلی زود به سخنان روحانی واکنش داد. عبدالبشیر عظیمی، معاون وزیر نیرو و آب افغانستان ادعاهای روحانی را رد کرد و گفت که دولت افغانستان منابع آب را بر اساس منافع ملی و کنوانسیون‌های بین‌المللی مدیریت می کند. وی افزود که اقتصاد افغانستان به شدت وابست به کشاورزی است و مدیریت آب به کشور کمک می کند تا اقتصاد خود را تقویت بکند. عظیمی تاکید کرد اگر ایران خواهان ثبات و پایداری افغانستان است، نباید به جای همکاری با کابل و دست به تهدید ما بزند.

البته باید متذکر شد که مقامات و جامعه مدنی افغانستان، تهران را متهم به حمایت از طالبان می‌کنند. به گفته آنان، طالبان به اذای گرفتن کمک‌های مالی و نظامی از ایران دست به خرابکاری و بمبگذرای در پروژه‌های آبی این کشور می‌زند. به گفته حیات الله حیات فرماندار ولایت هلمند، سپاه تروریستی پاسداران جمهوری اسلامی با ارسال سلاح‌های پیشرفته به طالبان باعث توقف پروژه‌ی ساخت سدهای "ملکی" شده و در نتیجه آب زیادی از رودخانه هلمند به هدر می رود.

 این در حالی‌ست که مقامات جمهوری اسلامی ایران مستمرا در سخنانی پارانوئیدی کشورهای همسایه را متهم می‌کنندد، اما در حقیقت فساد و سوء مدیریت نظام حاکم بر ایران باعث و بانی واقعی این همه مشکلات می‌باشد و صرف ملیاردها دلار برای جنگ و دخالت در امور کشورهای منطقه، خاورمیانه را به جهنمی بدل کرده و معضلات امنیتی و زیست محیطی متعدد و غیرقابل برگشتی را بر منطقه تحمیل کرده است.

محتویات این مقالە منعکس کننده دیدگاه و نظرات وب‌سایت کوردستان‌میدیا نمی‌باشد.