مجید حقی
شصت و هفت سال پیش در دوم بهمن‌ماه ١٣٢٤ جمهوری کردستان به رهبری پیشوا قاضی محمد، رهبر حزب دمکرات کردستان – حدود دوماه پس از تاسیس حکومت ملی آذربایجان – در شهر مهاباد تاسیس شد.
جمهوری کردستان، تبلور خواست‌های جامعه کرد در آن دوران جهت کسب حق تعیین سرنوشت مردم کردستان بود که با کمک عوامل خارجی و بین‌المللی در اواخر جنگ جهانی دوم تشکیل شد. این جمهوری برغم تبلیغات دشمنان حقوق ملی کردها و رژیم‌های تمامیت خواه، به خواست و با طرح نیروهای بیگانه تأسیس نشده بود.
آنچه به اهمیت جمهوری کوردستان برای نسل امروز جامعه کُردی می‌افزاید، ماهیت مردمی، دمکراتیک، ضد «فاشیزم و نژاد پرستی» این جمهوری بود. بنیان گزاران جمهوری کوردستان همزمان با تاسیس حزب دمکرات کوردستان، اهداف مبارزه خود را تلاش برای استقرار دمکراسی در سراسر ایران، مبارزه با فاشیزم و تبعیض، توسعه اقتصادی و اجتماعی مردم کردستان، اجرای قوانین ایالتی و ولایتی مشروطه و عدالت و وفاق اجتماعی تعیین کرده بودند.
این آرمان‌های انسانی و دمکراتیک جمهوری کردستان بودند که نظام تمامیت خواه و دیکتاتوری حاکم بر ایران را به چالش می‌کشید. نظامی که خواب تمدن بزرگ ایرانی را در قالب یک پادشاه، یک ملت، یک زبان و یک پرچم می‌دید.
جمهوری کردستان، تنها یازده ماه دوام آورد. وقتی که حکومت ملی آذربایجان در تبریز با حمله ارتش رژیم پهلوی و حمایت آمریکا و انگلیس روبرو شد، مقامات حکومت ملی آذربایجان و در راس آنها جعفر پیشه وری، تبریز را بسوی اتحاد جماهیر شوری ترک کردند. حرکتی که باعث کشته شدن هزاران تن از مردم تبریز شد. قاضی محمد وفادار که از پیشروی نیروهای ارتش پهلوی باخبر بود و از طرفی به سوگندش در دوم بهمن ماه ١٣٢٤ نیز وفادار بود، سه گزینه در برابر خود داشت: یا چون رهبران حکومت آذربایجان، کردستان را ترک کرده و مردم را با سرکوب و قتل عام ارتش پهلوی تنها بگذارد؛ یا راه مقاومت و جنگ را در پیش گیرد، که در اثر آن خسارات جبران‌ناپذیری بر کردستان وارد می شد و یا اینکه وفادار به سوگندش تسلیم شده و از دستاوردهای سیاسی ملت و حکومتش دفاع کند. قاضی محمد راه سوم را برگزید و در بیدادگاه نظامی رژیم پهلوی، نظام دیکتاتوری و حاکمیت تمامیت خواه این رژیم را به محاکمه کشید. در نتیجه حدود چهار ماه پس از سرنگونی جمهوری کردستان، قاضی محمد و یارانش را شبانه در میدان چوار چرا واقع در شهر مهاباد به دار آویختند.
٦٧سال پس از تأسیس جمهوری کردستان، هرساله مردم کرد در سراسر جهان، یاد و خاطره ی تشکیل این جمهوری را گرامی می دارند. کردها این روز را به عنوان روز مبارزه علیه ظلم و ستمکاری، و سمبل اراده آزادی خواهانه مردم کردستان و مخالفت با تمامیت‌خواهی، فاشیزم و هرنوع چپاول انسان به دست انسان، گرامی می دارند.
جمهوری کردستان، حرکتی علیه موج دیکتاتوری و بی صدا کردن مردم ایران در زندان بزرگی به اسم تمدن بزرگ ایران بود. ارزش‌هایی که جمهوری کردستان برای آن بنا نهاده شد و رهبرش پیشوا قاضی محمد، جانش را برای نیل به آنها فدا کرد شامل حق مردم برای تعیین سرنوشت خود و احترام به کرامت انسانی بوده است که امروز تبدیل به ارزش‌های عموم مردم ایران جهت تشکیل حکومتی دمکراتیک و سکولار شده است. در چنین حکومتی ستم انسان به دست انسان از بین رفته و موزاییک ملی، فرهنگی و دینی کشور تبدیل به عامل پیشرفت و توسعه کشور می‌گردد.
شصت و هفت سال پیش در دوم بهمن‌ماه ١٣٢٤ جمهوری کردستان به رهبری پیشوا قاضی محمد، رهبر حزب دمکرات کردستان – حدود دوماه پس از تاسیس حکومت ملی آذربایجان – در شهر مهاباد تاسیس شد.
جمهوری کردستان، تبلور خواست‌های جامعه کرد در آن دوران جهت کسب حق تعیین سرنوشت مردم کردستان بود که با کمک عوامل خارجی و بین‌المللی در اواخر جنگ جهانی دوم تشکیل شد. این جمهوری برغم تبلیغات دشمنان حقوق ملی کردها و رژیم‌های تمامیت خواه، به خواست و با طرح نیروهای بیگانه تأسیس نشده بود.
آنچه به اهمیت جمهوری کوردستان برای نسل امروز جامعه کُردی می‌افزاید، ماهیت مردمی، دمکراتیک، ضد «فاشیزم و نژاد پرستی» این جمهوری بود. بنیان گزاران جمهوری کوردستان همزمان با تاسیس حزب دمکرات کوردستان، اهداف مبارزه خود را تلاش برای استقرار دمکراسی در سراسر ایران، مبارزه با فاشیزم و تبعیض، توسعه اقتصادی و اجتماعی مردم کردستان، اجرای قوانین ایالتی و ولایتی مشروطه و عدالت و وفاق اجتماعی تعیین کرده بودند.
این آرمان‌های انسانی و دمکراتیک جمهوری کردستان بودند که نظام تمامیت خواه و دیکتاتوری حاکم بر ایران را به چالش می‌کشید. نظامی که خواب تمدن بزرگ ایرانی را در قالب یک پادشاه، یک ملت، یک زبان و یک پرچم می‌دید.
جمهوری کردستان، تنها یازده ماه دوام آورد. وقتی که حکومت ملی آذربایجان در تبریز با حمله ارتش رژیم پهلوی و حمایت آمریکا و انگلیس روبرو شد، مقامات حکومت ملی آذربایجان و در راس آنها جعفر پیشه وری، تبریز را بسوی اتحاد جماهیر شوری ترک کردند. حرکتی که باعث کشته شدن هزاران تن از مردم تبریز شد. قاضی محمد وفادار که از پیشروی نیروهای ارتش پهلوی باخبر بود و از طرفی به سوگندش در دوم بهمن ماه ١٣٢٤ نیز وفادار بود، سه گزینه در برابر خود داشت: یا چون رهبران حکومت آذربایجان، کردستان را ترک کرده و مردم را با سرکوب و قتل عام ارتش پهلوی تنها بگذارد؛ یا راه مقاومت و جنگ را در پیش گیرد، که در اثر آن خسارات جبران‌ناپذیری بر کردستان وارد می شد و یا اینکه وفادار به سوگندش تسلیم شده و از دستاوردهای سیاسی ملت و حکومتش دفاع کند. قاضی محمد راه سوم را برگزید و در بیدادگاه نظامی رژیم پهلوی، نظام دیکتاتوری و حاکمیت تمامیت خواه این رژیم را به محاکمه کشید. در نتیجه حدود چهار ماه پس از سرنگونی جمهوری کردستان، قاضی محمد و یارانش را شبانه در میدان چوار چرا واقع در شهر مهاباد به دار آویختند.
٦٧سال پس از تأسیس جمهوری کردستان، هرساله مردم کرد در سراسر جهان، یاد و خاطره ی تشکیل این جمهوری را گرامی می دارند. کردها این روز را به عنوان روز مبارزه علیه ظلم و ستمکاری، و سمبل اراده آزادی خواهانه مردم کردستان و مخالفت با تمامیت‌خواهی، فاشیزم و هرنوع چپاول انسان به دست انسان، گرامی می دارند.
جمهوری کردستان، حرکتی علیه موج دیکتاتوری و بی صدا کردن مردم ایران در زندان بزرگی به اسم تمدن بزرگ ایران بود. ارزش‌هایی که جمهوری کردستان برای آن بنا نهاده شد و رهبرش پیشوا قاضی محمد، جانش را برای نیل به آنها فدا کرد شامل حق مردم برای تعیین سرنوشت خود و احترام به کرامت انسانی بوده است که امروز تبدیل به ارزش‌های عموم مردم ایران جهت تشکیل حکومتی دمکراتیک و سکولار شده است. در چنین حکومتی ستم انسان به دست انسان از بین رفته و موزاییک ملی، فرهنگی و دینی کشور تبدیل به عامل پیشرفت و توسعه کشور می‌گردد.
