مصطفی هجری، دبیرکل حزب دمکرات کردستان، در گفتگو با روزنامه هاوولاتی می‌گوید: نه در سطح داخلی و نه در سطح منطقهای و بینالمللی زمینه‌ی تشکیل حکومت مستقل برای کردستان عراق به وجود نیامده است.
دبیرکل حزب دمکرات کردستان ایران در این گفتگو، انشعابات در احزاب کردستان ایران را اصلیترین علت بر سر راه تشکیل جبهه یا هر نوع همکاری مشترک میداند اما تأکید می‌کند: برخی‌ها هم منافع حزبی را بر منافع ملی ارجحیت می‌دهند.
متن کامل گفتگوی مصطفی هجری با روزنامه هاوولاتی چاپ کردستان عراق در پی می‌آید:
هاوولاتی: عدهای از رهبران خاورمیانه اخیراً با امواج اعتراضات خیابانی ملتها روبرو شدهاند، اما جمهوری اسلامی می‌گوید ما چنین وضعیتی را مدتهاست که از سر گذراندهایم، آن هم پس از کودتا(انقلاب) سال 1979 و بازگشت امام خمینی بود. نظر شما در این باره چیست؟
مصطفی هجری: دیدگاه جمهوری اسلامی از این نظر درست است که سی و سه سال پیش از این، دیکتاتوری شاهنشاهی به خواست و ارادهی مردم سرنگون شد و در خاورمیانه این روند از یک سال قبل آغاز شده است، اما این بدان معنا نیست که چون مردم ایران پیش از دیگران موفق به سرنگونی یک نظام دیکتاتوری شدهاند، بنابراین به خواستههایشان که همانا آزادی و دمکراسی است، رسیدهاند و رژیم پس از دیکتاتوری شاه تضمینی از مردم دریافت نموده است. بلکه تحلیل درست در این رابطه آن است که مردم ایران سه دهه قبل، دیکتاتوری را سرنگون کردند تا بجای آن نظامی دمکراتیک مستقر سازند و در سایهی چنین نظامی به آزادی نائل گردند، به همین منظور نظام جمهوری اسلامی را برگزیدند که هماکنون زمام امور را در دست دارد. اما متأسفانه این رژیم نه تنها خواستهای دمکراتیک مردم را برآورده نکرد، بلکه شرع اسلام را دستاویزی برای برقراری یک حکومت دیکتاتوری مذهبی قرار داد که به مراتب از رژیم قبلی مستبدتر و ضدمردمیتر بود، از همین رو، تقابلی که 33 سال پیش از این علیه دیکتاتوری در ایران آغاز شده بود، تاکنون نیز ادامه دارد و تا زمانی که مردم به اهداف خویش دست نیابند، ادامه خواهد داشت.
تفاوت این رویارویی با موج کنونی اعتراضات خاورمیانه در آن است که اگر 33 سال پیش مردم ایران ناآگاهانه و تحت تأثیر توطئههای آخوندها به حکومت مذهبی رأی دادند، اینک بدین حقیقت واقف شدهاند که حکومت مذهبی قادر به تأمین خواستها و مطالبات دمکراتیک مردم نیست، از همین رو، مبارزهی فعلی آنان برای سرنگونی حکومت دینی و برقراری یک حکومت دمکراتیک سکولار است، تجربهای که مردم در سایر کشورهای خاورمیانه از آن بیبهرهاند، از همین رو، دستکم بخشی از آنان در حال حاضر همان راهی را میروند که پیشتر مردم ایران، به اشتباه رفتند و به ناکامی انجامید.
هاوولاتی: پس از تحولات و رویدادهای اخیر در داخل ایران و منطقه، اکنون نگرش جمهوری اسلامی ایران نسبت به حقوق ملیت کُرد در کردستان شرقی{ایران} چیست و به طورکلی سقف مطالبات ملیت کرد در کردستان ایران در صورت وقوع هرگونه تحولی در جمهوری اسلامی ایران تا کجاست؟
مصطفی هجری: ما اکنون حقوق ملیت کُرد را در یک ایران دمکراتیک فدرال میجوییم که ملیت کرد و سایر ملیتها در مناطق محل زندگی خود، حکومتهای منطقهای یا ایالتی خاص خود را تشکیل دهند و در چهارچوب یک قانون اساسی دمکراتیک در ادارهی کشور ایران سهیم باشند و بدینترتیب، تمامی ملیتهای تشکیلدهندهی جمعیت ایران از حقوق برابر برخوردار گردند.
این سقف مطالبات ملیت کرد و نیز دیگر ملیتهای ایرانی است، و جای هیچ شک و گمان نمانده است که این حقوق توسط رژیم جمهوری اسلامی تأمین نمیشود و تمامی اینها مرتبط با شرایط بعد از سقوط رژیم است.
هاوولاتی: چند سال پیش احزاب و جریانهای سیاسی کردستان ایران در تلاش برای تشکیل جبههای مشترک برآمدند، ولی این جبهه به وجود نیامد، بعضی علت این امر را انشعابهای احزاب دمکرات و کومله میدانند، شما علت عدم تشکیل این جبهه را چه میدانید؟
مصطفی هجری: انشعابات احزاب کردستان ایران، اصلیترین علت بر سر راه تشکیل جبهه یا هر نوع همکاری مشترک میباشد، ولی در این رابطه نباید نقش افکاری را فراموش نمود که منافع حزبی را به اشتباه بر منافع ملی ترجیح می‌دهند و در نتیجه بسیار میکوشند که برنامهها و خواست آنها، بدون در نظر گرفتن خواستها و مطالبات جریانهای مقابل به کرسی بنیشند. در این راستا نباید توطئههای دشمنان را نیز فراموش نمود که هم در انشعابات احزاب تأثیرگذار بوده و هم علتی برای دوری آنها از همدیگر و در نتیجه عدم تشکیل جبهه یا عدم همکاری در مورد نقاط مشترک بوده است.
هاوولاتی: نوعی ناامیدی و یأس در میان رهبران کُرد نسبت به نقش آمریکا در تحقق حقوق ملیت کُرد و دستیابی به آن احساس میشود، در حال حاضر احساس میشود که برای مسئله حق تعیین سرنوشت و دستیابی به حقوق مشروع ملیت کرد، رهبران کرد به سمت کشورهای اروپایی و به ویژه فرانسه و انگلستان گرایش پیدا کردهاند؟ این را تا چه اندازهای صحیح میدانید؟
مصطفی هجری: ما شرقیها، به ویژه ساکنان خاورمیانه که ملیت کرد نیز بخشی از آن است، بیشتر عاطفی و احساسی فکر میکنیم و چنین میاندیشیم که علت ناکامیهایمان دشمنانمان هستند و خودمان بری از هر مشکل و اشتباهی هستیم و در این رابطه مسئولیتپذیر نیستیم. این سادهترین و در همان حال غیرسیاسیترین توجیه این ناکامیهاست، به همین خاطر محکوم به تکرار که اشتباهاتمان بیآنکه از حوادث و رویدادها بیاموزیم و اشتباهاتمان را رفع کنیم.
ـ ناامیدی ـ رهبران کرد اگر اینطور باشد ـ نسبت به تحقق منافع و حقوق ملیت کرد توسط آمریکا چیزی شبیه این است. آمریکا با سرنگون نمودن دیکتاتوری همچون صدام حسین کمک بزرگی به مردم عراق و کردهای این بخش نمود. تا شرایط به وجود آمده بعد از سقوط صدام حسین را به نفع خود رقم بزنند، ولی غیر از عربها، کردها نیز نتوانستند آنگونه که باید از این فرصت استفاده نمایند و در اقلیم خود بنیانی محکم برای آینده خود بنا نهند، در این رابطه مشکلات و اشتباهات فراوانند که در این بحث نمیگنجد. من معتقدم که اگر این مشکلات و مسائل داخلی وجود نمیداشت و کردستان با گذشت بیش از یک دهه از حاکمیت خود، میتوانست با برنامهای صحیح و در پیش گرفتن سیاستی ملی و برنامهریزی شده، حمایت کشورهای پیشرفته را بیشتر به سوی خود جلب نماید، ولی اگر چنانچه در سؤال آمده است، ملیت کرد برای پشتیبانی از خواستههایش در پی جایگزینی اروپا به جای آمریکا باشد، مرتکب اشتباه بزرگی شده است، زیرا تجربه نشان داده است که در تصمیمات مهم سیاسی منطقه، اروپا بدون حمایت آمریکا نمیتواند موفقیتی آنچنانی به دست آورد.
هاوولاتی: به نظر شما و بنا به وضعیت کنونی، اقلیم کردستان عراق تا چه اندازهای توانایی حکومتداری را دارد؟
مصطفی هجری: اگر منظورتان از حکومتداری توانایی در ادارهی کشور مستقل است، در پاسخ میگویم به دلیل وجود اشتباهات و کاستیها، نه در سطح داخلی و نه در سطح منطقهای و بینالمللی هنوز حتی زمینه‌ی تشکیل حکومت مستقل برای جنوب کردستان(عراق) به وجود نیامده است تا از توانایی یا عدم توانایی ادارهی حکومت بگوییم.
هاوولاتی: به نظر شما کسب رضایت کشورهای همسایه مهمتر است یا قدرتهای بزرگ جهانی؟ لطفاً دلایل خود را هم بیان کنید؟
مصطفی هجری: متأسفانه موقعیت ژئوپولیتیک کردستان به گونهای است که در میان چند کشور و حکومت غیردمکراتیک که قائل به حقوق ملیت کرد نیستند، تقسیم شده است. دیگر کشورهای منطقه هم هر یک به گونهای مخالف حقوق دمکراتیک خلقهای تحت ستم هستند، به همین دلیل این دو نیرو میتوانند موانع جدی ایجاد کنند، از سوی دیگر در شرایط امروز، تغییر و تحول در مرزها بدون خواست کشورهای بزرگ محقق نمیشود. به همین دلیل ملیت کُرد مسئولیت سنگینی برای حفظ توازن در میان نیروهایی را دارد که نباید از نقش هیچکدام غافل شد.
هاوولاتی: ایجاد کشوری به نام کردستان بزرگ ممکن است تلاش و زمان زیادی بخواهد، مسلماً وضعیت سیاسی و اقتصادی کردهای جنوب(عراق) از بخشهای دیگر کردستان بهتر است، به نظر شما در صورت اعلام حکومت مستقل، واکنش کردها در دیگر بخشهای کردستان چیست؟
مصطفی هجری: به دلیل آن که سالهای زیادیست که کردها در آرزوی تحقق کردستان بزرگ هستند( و البته این حق آنهاست) مطمئناًٌ خبر تحقق این آرزو برای مردم کردستان خبر مسرورکنندهای است، اما در عین حال اندیشیدن به میزان موفقیت این امر، بسیار مهم است چرا که اعلام استقلال و احیاناً ناموفق بودن آن ناامیدی زیادی در میان مردم به وجود میآورد.
هاوولاتی: به نظر شما موضع جمهوری اسلامی ایران در برابر اعلام استقلال جنوب کردستان(کردستان عراق) چه خواهد بود؟
مصطفی هجری: جمهوری اسلامی، مخالف جدی ابتداییترین حقوق ملیت کرد است، به همین دلیل اعلام استقلال کردستان با واکنش شدید رژیم جمهوری اسلامی همراه خواهد بود.
دبیرکل حزب دمکرات کردستان ایران در این گفتگو، انشعابات در احزاب کردستان ایران را اصلیترین علت بر سر راه تشکیل جبهه یا هر نوع همکاری مشترک میداند اما تأکید می‌کند: برخی‌ها هم منافع حزبی را بر منافع ملی ارجحیت می‌دهند.
متن کامل گفتگوی مصطفی هجری با روزنامه هاوولاتی چاپ کردستان عراق در پی می‌آید:
هاوولاتی: عدهای از رهبران خاورمیانه اخیراً با امواج اعتراضات خیابانی ملتها روبرو شدهاند، اما جمهوری اسلامی می‌گوید ما چنین وضعیتی را مدتهاست که از سر گذراندهایم، آن هم پس از کودتا(انقلاب) سال 1979 و بازگشت امام خمینی بود. نظر شما در این باره چیست؟
مصطفی هجری: دیدگاه جمهوری اسلامی از این نظر درست است که سی و سه سال پیش از این، دیکتاتوری شاهنشاهی به خواست و ارادهی مردم سرنگون شد و در خاورمیانه این روند از یک سال قبل آغاز شده است، اما این بدان معنا نیست که چون مردم ایران پیش از دیگران موفق به سرنگونی یک نظام دیکتاتوری شدهاند، بنابراین به خواستههایشان که همانا آزادی و دمکراسی است، رسیدهاند و رژیم پس از دیکتاتوری شاه تضمینی از مردم دریافت نموده است. بلکه تحلیل درست در این رابطه آن است که مردم ایران سه دهه قبل، دیکتاتوری را سرنگون کردند تا بجای آن نظامی دمکراتیک مستقر سازند و در سایهی چنین نظامی به آزادی نائل گردند، به همین منظور نظام جمهوری اسلامی را برگزیدند که هماکنون زمام امور را در دست دارد. اما متأسفانه این رژیم نه تنها خواستهای دمکراتیک مردم را برآورده نکرد، بلکه شرع اسلام را دستاویزی برای برقراری یک حکومت دیکتاتوری مذهبی قرار داد که به مراتب از رژیم قبلی مستبدتر و ضدمردمیتر بود، از همین رو، تقابلی که 33 سال پیش از این علیه دیکتاتوری در ایران آغاز شده بود، تاکنون نیز ادامه دارد و تا زمانی که مردم به اهداف خویش دست نیابند، ادامه خواهد داشت.
تفاوت این رویارویی با موج کنونی اعتراضات خاورمیانه در آن است که اگر 33 سال پیش مردم ایران ناآگاهانه و تحت تأثیر توطئههای آخوندها به حکومت مذهبی رأی دادند، اینک بدین حقیقت واقف شدهاند که حکومت مذهبی قادر به تأمین خواستها و مطالبات دمکراتیک مردم نیست، از همین رو، مبارزهی فعلی آنان برای سرنگونی حکومت دینی و برقراری یک حکومت دمکراتیک سکولار است، تجربهای که مردم در سایر کشورهای خاورمیانه از آن بیبهرهاند، از همین رو، دستکم بخشی از آنان در حال حاضر همان راهی را میروند که پیشتر مردم ایران، به اشتباه رفتند و به ناکامی انجامید.
هاوولاتی: پس از تحولات و رویدادهای اخیر در داخل ایران و منطقه، اکنون نگرش جمهوری اسلامی ایران نسبت به حقوق ملیت کُرد در کردستان شرقی{ایران} چیست و به طورکلی سقف مطالبات ملیت کرد در کردستان ایران در صورت وقوع هرگونه تحولی در جمهوری اسلامی ایران تا کجاست؟
مصطفی هجری: ما اکنون حقوق ملیت کُرد را در یک ایران دمکراتیک فدرال میجوییم که ملیت کرد و سایر ملیتها در مناطق محل زندگی خود، حکومتهای منطقهای یا ایالتی خاص خود را تشکیل دهند و در چهارچوب یک قانون اساسی دمکراتیک در ادارهی کشور ایران سهیم باشند و بدینترتیب، تمامی ملیتهای تشکیلدهندهی جمعیت ایران از حقوق برابر برخوردار گردند.
این سقف مطالبات ملیت کرد و نیز دیگر ملیتهای ایرانی است، و جای هیچ شک و گمان نمانده است که این حقوق توسط رژیم جمهوری اسلامی تأمین نمیشود و تمامی اینها مرتبط با شرایط بعد از سقوط رژیم است.
هاوولاتی: چند سال پیش احزاب و جریانهای سیاسی کردستان ایران در تلاش برای تشکیل جبههای مشترک برآمدند، ولی این جبهه به وجود نیامد، بعضی علت این امر را انشعابهای احزاب دمکرات و کومله میدانند، شما علت عدم تشکیل این جبهه را چه میدانید؟
مصطفی هجری: انشعابات احزاب کردستان ایران، اصلیترین علت بر سر راه تشکیل جبهه یا هر نوع همکاری مشترک میباشد، ولی در این رابطه نباید نقش افکاری را فراموش نمود که منافع حزبی را به اشتباه بر منافع ملی ترجیح می‌دهند و در نتیجه بسیار میکوشند که برنامهها و خواست آنها، بدون در نظر گرفتن خواستها و مطالبات جریانهای مقابل به کرسی بنیشند. در این راستا نباید توطئههای دشمنان را نیز فراموش نمود که هم در انشعابات احزاب تأثیرگذار بوده و هم علتی برای دوری آنها از همدیگر و در نتیجه عدم تشکیل جبهه یا عدم همکاری در مورد نقاط مشترک بوده است.
هاوولاتی: نوعی ناامیدی و یأس در میان رهبران کُرد نسبت به نقش آمریکا در تحقق حقوق ملیت کُرد و دستیابی به آن احساس میشود، در حال حاضر احساس میشود که برای مسئله حق تعیین سرنوشت و دستیابی به حقوق مشروع ملیت کرد، رهبران کرد به سمت کشورهای اروپایی و به ویژه فرانسه و انگلستان گرایش پیدا کردهاند؟ این را تا چه اندازهای صحیح میدانید؟
مصطفی هجری: ما شرقیها، به ویژه ساکنان خاورمیانه که ملیت کرد نیز بخشی از آن است، بیشتر عاطفی و احساسی فکر میکنیم و چنین میاندیشیم که علت ناکامیهایمان دشمنانمان هستند و خودمان بری از هر مشکل و اشتباهی هستیم و در این رابطه مسئولیتپذیر نیستیم. این سادهترین و در همان حال غیرسیاسیترین توجیه این ناکامیهاست، به همین خاطر محکوم به تکرار که اشتباهاتمان بیآنکه از حوادث و رویدادها بیاموزیم و اشتباهاتمان را رفع کنیم.
ـ ناامیدی ـ رهبران کرد اگر اینطور باشد ـ نسبت به تحقق منافع و حقوق ملیت کرد توسط آمریکا چیزی شبیه این است. آمریکا با سرنگون نمودن دیکتاتوری همچون صدام حسین کمک بزرگی به مردم عراق و کردهای این بخش نمود. تا شرایط به وجود آمده بعد از سقوط صدام حسین را به نفع خود رقم بزنند، ولی غیر از عربها، کردها نیز نتوانستند آنگونه که باید از این فرصت استفاده نمایند و در اقلیم خود بنیانی محکم برای آینده خود بنا نهند، در این رابطه مشکلات و اشتباهات فراوانند که در این بحث نمیگنجد. من معتقدم که اگر این مشکلات و مسائل داخلی وجود نمیداشت و کردستان با گذشت بیش از یک دهه از حاکمیت خود، میتوانست با برنامهای صحیح و در پیش گرفتن سیاستی ملی و برنامهریزی شده، حمایت کشورهای پیشرفته را بیشتر به سوی خود جلب نماید، ولی اگر چنانچه در سؤال آمده است، ملیت کرد برای پشتیبانی از خواستههایش در پی جایگزینی اروپا به جای آمریکا باشد، مرتکب اشتباه بزرگی شده است، زیرا تجربه نشان داده است که در تصمیمات مهم سیاسی منطقه، اروپا بدون حمایت آمریکا نمیتواند موفقیتی آنچنانی به دست آورد.
هاوولاتی: به نظر شما و بنا به وضعیت کنونی، اقلیم کردستان عراق تا چه اندازهای توانایی حکومتداری را دارد؟
مصطفی هجری: اگر منظورتان از حکومتداری توانایی در ادارهی کشور مستقل است، در پاسخ میگویم به دلیل وجود اشتباهات و کاستیها، نه در سطح داخلی و نه در سطح منطقهای و بینالمللی هنوز حتی زمینه‌ی تشکیل حکومت مستقل برای جنوب کردستان(عراق) به وجود نیامده است تا از توانایی یا عدم توانایی ادارهی حکومت بگوییم.
هاوولاتی: به نظر شما کسب رضایت کشورهای همسایه مهمتر است یا قدرتهای بزرگ جهانی؟ لطفاً دلایل خود را هم بیان کنید؟
مصطفی هجری: متأسفانه موقعیت ژئوپولیتیک کردستان به گونهای است که در میان چند کشور و حکومت غیردمکراتیک که قائل به حقوق ملیت کرد نیستند، تقسیم شده است. دیگر کشورهای منطقه هم هر یک به گونهای مخالف حقوق دمکراتیک خلقهای تحت ستم هستند، به همین دلیل این دو نیرو میتوانند موانع جدی ایجاد کنند، از سوی دیگر در شرایط امروز، تغییر و تحول در مرزها بدون خواست کشورهای بزرگ محقق نمیشود. به همین دلیل ملیت کُرد مسئولیت سنگینی برای حفظ توازن در میان نیروهایی را دارد که نباید از نقش هیچکدام غافل شد.
هاوولاتی: ایجاد کشوری به نام کردستان بزرگ ممکن است تلاش و زمان زیادی بخواهد، مسلماً وضعیت سیاسی و اقتصادی کردهای جنوب(عراق) از بخشهای دیگر کردستان بهتر است، به نظر شما در صورت اعلام حکومت مستقل، واکنش کردها در دیگر بخشهای کردستان چیست؟
مصطفی هجری: به دلیل آن که سالهای زیادیست که کردها در آرزوی تحقق کردستان بزرگ هستند( و البته این حق آنهاست) مطمئناًٌ خبر تحقق این آرزو برای مردم کردستان خبر مسرورکنندهای است، اما در عین حال اندیشیدن به میزان موفقیت این امر، بسیار مهم است چرا که اعلام استقلال و احیاناً ناموفق بودن آن ناامیدی زیادی در میان مردم به وجود میآورد.
هاوولاتی: به نظر شما موضع جمهوری اسلامی ایران در برابر اعلام استقلال جنوب کردستان(کردستان عراق) چه خواهد بود؟
مصطفی هجری: جمهوری اسلامی، مخالف جدی ابتداییترین حقوق ملیت کرد است، به همین دلیل اعلام استقلال کردستان با واکنش شدید رژیم جمهوری اسلامی همراه خواهد بود.
