هەندرێن
پێشەكی:
یەكێك لە ئامراز و میكانیزمەكانی دێموكراسی و تەنانەت خەباتی نەتەوەیی ئیمڕۆی كورد، كاركردنە لە چوارچێوەی پارتی سیاسیی بەمەبەستی كۆكردنەوەی توانا و بەرژەوەندییە پێكناكۆكەكان، بەڵام پرسیار ئەوەیە كە تا چەند ئەم پارتە دەتوانێت لەگەڵ گۆڕانكارییە ژینگەییە ناوخۆیی و دەرەكییەكان خۆی بگونجێنێت بەبێ ئەوەی كە لە ئامانجە ستراتیژییەكانی دوور بكەوێتەوە؟ پێداچوونەوەی بەردەوام بە ئامراز و میكانیزمەكانی كاروباری سیاسی(پارتی سیاسی) نەك پێویستی بەڵکوو ڕاستییەكی حاشاهەڵنگرە.
حیزبی دێموكراتی كوردستانیش بەهۆی سەختی قۆناخی خەبات و گۆڕانكارییەكانی ناوخۆیی كۆمەڵگەی كوردستان لە ئاستی تاك و گروپە كۆمەڵایەتییەكان و هەروەها بە ئامانجی وەگەڕخستنی توانا مرۆییەكانی رۆژهەڵاتی كوردستان و رەخساندنی دەرفەتی پێكهاتەیی بۆ هەموو تاكەكانی كۆمەڵگەی رۆژهەڵاتی كوردستان سەرەڕای جیاوازییەكانیان لە بوار و رەهەندە جۆراوجۆرەكانی چینایەتی و ڕۆشنبیری و كەلتووری و تەنانەت خوێندەواری و..هتد، هەوڵی داوە ئەم پێویستییە لەبەرچاوبگرێت.
بنەمای بەرپرسیاریەتی، كۆنترۆڵ/ چاودێری و هاوسەنگی
لەڕاستیدا ناوەڕۆكی سەرەكی و هەروەها گەوهەر و پڕەنسیپ یاخود بنەمای سەرەكی ئەم گۆڕانكارییە پێكهاتەییەش لە سەر بنەمای كۆنترۆڵ/چاودێری و هاوسەنگی(Check and Balance) بوو؛ بەم واتایە كە حیزبی دێموكرات سەرەڕای ڕەچاوكردنی بوارەكانی خەباتی سیاسی و چەكداری لە شاخ و شار پێویستی بە لێك جیاكردنەوەیان و لەهەمان كاتدا پێكەوە ئاوێتەكردن و گرێدانیان هەبووە. لێرەوە گرتنەبەری رێوشوێنی گونجاو بەڵام فرەڕەهەند لە بەڕێوەبردنی خەباتی شارو شاخ لە چوارچێوەی چەشنەكانی خەباتی چەكداری و سیاسی، وا دەخوازێت كە هەموو تواناكان بخرێنەگەڕ بە ئامانجێكی هاوبەش. ئەمەش نایەتەدی ئەگەر بنەمای چاودێری و هاوسەنگی لە لق و دامەزراوە ناوخۆییەكانی حیزبی دێموكرات بەرجەستە نەبێتەوە، بۆیە سەرەڕای ئەوەیكە حیزبی دێموكرات پێویستی بە پڕۆسەیەكی بڕیاردانی دێموكراتیك لە ئاستی ناوخۆیی هەیە، بەڵام لەهەمان كاتیشدا پێویستی بە بڕیاری خێرا لە هەلومەرجی جیاواز و تەنانەت ئاڵۆز و هەستیاری خەباتدا هەیە. بۆیە لەلایەک پێویستە كاراكتەری بەرێوەبەرەكان و بەتایبەت لوتكەی حیزبی دێموكرات خاوەن هێزی ڕەوای یاسایی و سیاسی لە چوارچێوەی دەسەڵاتی دەستنیشانكراوی خۆی بێت؛ بۆ ئەم مەبەستەش لێك جیاكردنەوەی ئەركەكانی رێبەرایەتی سیاسی، سەربازی و ئاسایشی و هەروەها بەڕێوەبردن و كارگێڕی رۆژانەی حیزب لە لایەن لێپرسراوی گشتی و هاوكارەكانی لە دەستەی كارگێڕی لەگەڵ ئەركی هەڵسەنگاندنی هەلومەرج و بڕیاردانی پێویست بەپێی بەرنامە و پێرەوی ناوخۆیی و بڕیارەكانی كۆنگرەی حیزب و هەروەها بەپێی بارودۆخی حیزب و قۆناخی خەبات لە چوارچێوەی ناوەندی سیاسی دا یەكێك لە گونجاوترین خاڵەكانی ئەم پێكهاتە نوێیەی حیزبی دێموكراتی كوردستان ئێرانە.
هاوسەنگی نێوان لێپرسراوی گشتی و ناوەندی سیاسی
لە روانگەیەكی دیكەوە، كاتێك كە لێپرسراوی گشتی بە دەنگی راستەوخۆی ئەندامانی كۆنگرەی حیزب هەڵدەبژیردرێت، ئەوە ئەو هێز و دەسەڵاتە یاسایی و رەوایەتییەی هەیە كە خۆی بەپێی ئەو متمانەیەی پێی دراوە هاوكارەكانی دەستنیشان بكات كە پێیوایە یارمەتیدەری دەبن لە بەڕێوەبردنی كارەكانی رۆژانەی حیزبیدا، لە هەمان كاتیشدا پێكهاتەی نوێ لە چوارچێوەی دامەزراوەی ناوەندی سیاسی رێگە لە تاكڕەوی لێپرسراوی گشتی دەگرێت، كاتێك كە بیهەوێت كەسێك بسەپێنێت كە هەڵبژێردراوانی كۆنگرە بۆ ئەم ناوەندە پێیان گونجاو و شایستە نەبێت، چونكە دەسەڵاتی ئەوەیان هەیە متمانە نەدەنە ئەو ئەندامەی دەستەی كارگێڕی كە لێپرسراوی گشتی پێشنیازی كردووە، لێرەوە دەبینین هاوسەنگییەك لەنێوان دەسەڵاتەكانی لێپرسراوی گشتی و ناوەندی سیاسی دروست دەبێت.
لەلایەكی تریشەوە كاتێك كە هەم لێپرسراوی گشتی و هەم ئەندامانی ناوەندی سیاسی لەلایەن كۆنگرەوە هەڵبژێردراون، ئەوە هەر دوو لایەن وەكوو دەسەڵاتی جێبەجێكردن و یاسادانان لە حكومەتدا لە چوارچێوەی هەر دەوڵەتێكی دێموكراتیك و یاسایی، یەكتری تەواو دەكەن و چاودێریان بەسەر كاروباری یەكترییەوە بەپێی میكانیزمە پێناسەكراوەكانەوە هەیە.
تەنانەت ئەگەر لێپرسراوی گشتی لە كارە سەرەكییەكانی و هەروەها ئەركە دەستنیشانكراوەكانی بەپێی یاسا و ڕێسا حیزبییەكان لابدات، ئەوە ئەندامانی ناوەندی سیاسی دەتوانن لەسەر كارەكەی لایبدەن و دووری بخەنەوە، بۆیە لێرە یاسا و ڕێسای پەسندكراوی كۆنگرە و ناوەندی سیاسی رۆڵی سەرەكی هەیە، نەك بڕیاری تاكەكەسی و ویست و حەزی گروپێك.
لە هەمان كاتیشدا كەسی یەكەمی حیزب خاوەن دەسەڵات و پرەستیژی تایبەتی و بەهێزە كە دووبارە ئەوە دەبێتە هۆی بەهێزبوونی حیزبی دێموكرات لە بڕیار و رەفتارە سیاسی و سەربازییەكانیدا، چونكە ئەوە كەسە یاسایی و سیاسییەكانی ناوەندی سیاسی هەڵینەبژاردووە كە بەهۆی بەرژەوەندی تاكەكەسیان تەگەرە، گوشار و بەربەستی بۆ دروست بكەن.
هەڵبژاردن، چاودێری و بەداواداچوون
سەرەڕای هەموو ئەوانەش یەكێك لە خاڵە گەوهەریی و لە هەمان كاتیشدا لاوازی و خەسارەكانی هەر پڕۆسەیەكی دێموكراسی بریتییە لە پڕۆسەی هەڵبژاردن، بەم واتایە كە لەوانەیە بەهۆی كۆمەڵێك فاكتەری دیار و نادیارەوە كەسە بەتواناكان پەراوێز بخرێن و ئەم خاڵەش لە هەموو دێموكراسییەكانی ئێستادا بەرچاوە، بەڵام پرسیار ئەوەیە كە چۆن و بە چ شێوەیەك دەكرێت سەرەڕای پابەندبوون بە بەهاكانی دێموكراسی و هەڵبژاردن، ئاسەوارە خراپەكانی كاریگەری گروپ، تاقم، ناوچەگەرایی و..هتد، لەسەر هەڵبژاردنی كەسەكان كەم بكرێتەوە؟ گونجاوترین و باشترین میكانیزمیش ئەوەیە كە لەلایەك دامەزراوەیەكی تایبەت بە هەڵبژاردنی سەربەخۆ و بێلایەن بوونی هەبێت كە پاك و خاوێنی و بێگەردی هەڵبژاردنەكانی حیزب و هەروەها بەشداری و نوێنەرایەتی هەموو ئەندامانی حیزب گەرەنتی و دەستەبەر بكات(بۆ نموونە رەچاوكردنی رێژە و ئاستی بەشداری ژنان) و لەلایەكی تریشەوە رێوشوێنێكی دیكە بەڵام دێموكراتیك بوونی هەبێت كە ئەو كەسانە كە پێویستن و خاوەن توانای جۆراوجۆرن، دووبارە بخرێنەوە خزمەت حیزب لەرێگەی پێئەسپاردنی ئەركەوە. لێرەشدایە حیزبی دێموكرات دەتوانێت لە رێگەی لێپرسراوی گشتییەوە كەسەكان پێشنیاز بكات بە ناوەندی سیاسی و ناوەندی سیاسیش بەپێی تێگەیشتن و هەڵسەنگاندن و بەرژەوەندییەكانی حیزبی دێموكرات متمانە بداتە ئەو كەسانە.
خاڵی گرنگ و سەرەنجڕاكێش ئەوەیە كە ئەو متمانەیەش هەمیشەیی نییە و كاتییە، بەم واتایە كە هەر كاتێك لە رێگەی ناوەندی چاودێری و كۆنترۆڵی حیزبییەوە ئەوە سەلێمندرا كە ئەو كەسانە توانایی بەڕێوەبردن و كارگێڕیی ئەركەكانیان نییە یاخود لەو ئاستەدا نین، ئەوە لە رێگەیەكی دێموكراسی و بە بڕیاری ناوەندی سیاسی ئەو كەسانە لادەدرێن و كەسانی شیاو و گونجاو لە پۆستەكانیان دادەندرێت، بۆیە لێرە هەم دامەزراوەی تایبەت بە هەڵبژاردنەكان و هەم چاودێری و كۆنترۆل رۆڵیان لە هاوسەنگ كردنەوەی دەسەڵاتەكانی ناوەند و كەسایەتییە حیزبییەكاندا هەیە.
بنەمای بەرپرسیاریەتی؛ پسپۆڕی و دابەشكردنی ئەركەكان
هەروەها ئەم پێكهاتەیە وادەكات كە هەر دامەزراوە و لقێكی حیزبی لە چوارچێوەی ئەركە پسپۆڕی و پێئەسپێردراو و پێناسەكراوەكانی خۆیدا كار بكات. ئەمەش لەلایەك پسپۆڕێ لە كارەكان دێنێتە ئاراوە و لەلایەكی تریشەوە وادەكات كە ئەو دامەزراوە و ناوەندە حیزبییانە دوور بن لە گوشار و دەستێوەردانی ناپێویستی كەسانی دیكە، بۆیە ئەمە توانای تاكەكانی حیزبی بەرزتر دەكاتەوە و لە كۆتاییدا ئامانج و بەرژەوەندییەكانی حیزبی دەچێتە سەر و ئامانج و بەرژوەندییە تاكەكەسییەكان و لەهەمان كاتیشدا شوێندانەری و كاریگەری حیزب وەكوو قەوارەیەكی یەكگرتوو زیاتر دەبێت؛ بۆ نموونە لە بواری سەربازی یاخود پەروەردە و هەروەها بەشەكانی رێكخستن و ئاسایش و ...هتد، چیتر تێكەڵی و ئاڵۆزی لە ئەركەكان بوونی نامێنێت و هەر بەشە و ئۆرگانێك بەپێی ئەو ئەركانە، لێپرسراوییەتی و بەرپرسیارییەتی دەكەوێتە ئەستۆ و ئەمەش رێگە بۆ چاودێری و كۆنترۆڵ و هەڵسەنگاندنی كاروباری دامەزراوەیی و هەروەها تاكەكەسی خۆش دەكات. ئەم میكانیزمەش بنەمای بەرپرسیارییەتی لەنێو تاكەكان بەرز و بەدامەزراوەیی دەكات، هەروەها وادەكات كە توانا و لاوازی كەسەكان شاراوە نەمێنێت و بەم پێیەش لێپێچینەوە و سزا و پاداش وەكوو میكانیزمێكی رەوا و یاسایی توانای تاكەكان بەرزتر و خاڵە لاوازەكانی تاكەكان ئاشكرا دەكات.
كۆتایی:
لە كۆتاییدا ئەم میكانیزم و رێوشوێنانە لە چوارچێوەی پێكهاتەی نوێی حیزبدا وادەكات كە ئاستی وڵامدەرایەتی دامەزراوە و ئۆرگانە حیزبییەكان بەرزتر ببێتەوە و بەم پێیەش حیزبی دێموكراتی كوردستانی ئێران باشتر و شوێندانەرتر دەتوانێت ئەركە نەتەوەیی و دێموكراتیكە پێناسەكراوەكانی خەباتی خۆی لە چوارچێوەی ڕاساندا بەرەو پێشەوە ببات؛ هەروەها ئەمە جۆرێكە لە راهێنانی دێموكراسییانە بۆ دابەشكردنی ئەرك و بەرپرسیارەتییەكان لە قۆناخی رزگاری و دامەزراندنی دامەزراوەكانی حكومەت و حوكمرانی لە داهاتووی كوردستاندا. لە هەمان كاتیشدا خۆگونجاندنە لەگەڵ پێویستییەكانی وەرزی نوێی خەبات لە شار و شاخ و گرنگی پێدان بە رەهەند و بوارە نوێیەكانی خەبات لە چوارچێوەی ڕاسانی رۆژهەڵاتـی كوردستاندا، بۆیە چاودێری و هاوسەنگی كرۆكی ئەم پێكهاتە نوێیەیە و لەوانەیە رێگەچارەیەكی گونجاو و دەرمانێكیش بێت بۆ كۆتایی پێهێنان بە ئەزموونە تاڵەكانی دابڕان و جیابوونەوە و تەنانەت پەراوێزخستنی تاكەكان.
ناوەڕۆکی ئەم بابەتە را و تێبینیی نووسەرە و ماڵپەڕی کوردستان میدیا لێی بەرپرسیار نییە.
پێشەكی:
یەكێك لە ئامراز و میكانیزمەكانی دێموكراسی و تەنانەت خەباتی نەتەوەیی ئیمڕۆی كورد، كاركردنە لە چوارچێوەی پارتی سیاسیی بەمەبەستی كۆكردنەوەی توانا و بەرژەوەندییە پێكناكۆكەكان، بەڵام پرسیار ئەوەیە كە تا چەند ئەم پارتە دەتوانێت لەگەڵ گۆڕانكارییە ژینگەییە ناوخۆیی و دەرەكییەكان خۆی بگونجێنێت بەبێ ئەوەی كە لە ئامانجە ستراتیژییەكانی دوور بكەوێتەوە؟ پێداچوونەوەی بەردەوام بە ئامراز و میكانیزمەكانی كاروباری سیاسی(پارتی سیاسی) نەك پێویستی بەڵکوو ڕاستییەكی حاشاهەڵنگرە.
حیزبی دێموكراتی كوردستانیش بەهۆی سەختی قۆناخی خەبات و گۆڕانكارییەكانی ناوخۆیی كۆمەڵگەی كوردستان لە ئاستی تاك و گروپە كۆمەڵایەتییەكان و هەروەها بە ئامانجی وەگەڕخستنی توانا مرۆییەكانی رۆژهەڵاتی كوردستان و رەخساندنی دەرفەتی پێكهاتەیی بۆ هەموو تاكەكانی كۆمەڵگەی رۆژهەڵاتی كوردستان سەرەڕای جیاوازییەكانیان لە بوار و رەهەندە جۆراوجۆرەكانی چینایەتی و ڕۆشنبیری و كەلتووری و تەنانەت خوێندەواری و..هتد، هەوڵی داوە ئەم پێویستییە لەبەرچاوبگرێت.
بنەمای بەرپرسیاریەتی، كۆنترۆڵ/ چاودێری و هاوسەنگی
لەڕاستیدا ناوەڕۆكی سەرەكی و هەروەها گەوهەر و پڕەنسیپ یاخود بنەمای سەرەكی ئەم گۆڕانكارییە پێكهاتەییەش لە سەر بنەمای كۆنترۆڵ/چاودێری و هاوسەنگی(Check and Balance) بوو؛ بەم واتایە كە حیزبی دێموكرات سەرەڕای ڕەچاوكردنی بوارەكانی خەباتی سیاسی و چەكداری لە شاخ و شار پێویستی بە لێك جیاكردنەوەیان و لەهەمان كاتدا پێكەوە ئاوێتەكردن و گرێدانیان هەبووە. لێرەوە گرتنەبەری رێوشوێنی گونجاو بەڵام فرەڕەهەند لە بەڕێوەبردنی خەباتی شارو شاخ لە چوارچێوەی چەشنەكانی خەباتی چەكداری و سیاسی، وا دەخوازێت كە هەموو تواناكان بخرێنەگەڕ بە ئامانجێكی هاوبەش. ئەمەش نایەتەدی ئەگەر بنەمای چاودێری و هاوسەنگی لە لق و دامەزراوە ناوخۆییەكانی حیزبی دێموكرات بەرجەستە نەبێتەوە، بۆیە سەرەڕای ئەوەیكە حیزبی دێموكرات پێویستی بە پڕۆسەیەكی بڕیاردانی دێموكراتیك لە ئاستی ناوخۆیی هەیە، بەڵام لەهەمان كاتیشدا پێویستی بە بڕیاری خێرا لە هەلومەرجی جیاواز و تەنانەت ئاڵۆز و هەستیاری خەباتدا هەیە. بۆیە لەلایەک پێویستە كاراكتەری بەرێوەبەرەكان و بەتایبەت لوتكەی حیزبی دێموكرات خاوەن هێزی ڕەوای یاسایی و سیاسی لە چوارچێوەی دەسەڵاتی دەستنیشانكراوی خۆی بێت؛ بۆ ئەم مەبەستەش لێك جیاكردنەوەی ئەركەكانی رێبەرایەتی سیاسی، سەربازی و ئاسایشی و هەروەها بەڕێوەبردن و كارگێڕی رۆژانەی حیزب لە لایەن لێپرسراوی گشتی و هاوكارەكانی لە دەستەی كارگێڕی لەگەڵ ئەركی هەڵسەنگاندنی هەلومەرج و بڕیاردانی پێویست بەپێی بەرنامە و پێرەوی ناوخۆیی و بڕیارەكانی كۆنگرەی حیزب و هەروەها بەپێی بارودۆخی حیزب و قۆناخی خەبات لە چوارچێوەی ناوەندی سیاسی دا یەكێك لە گونجاوترین خاڵەكانی ئەم پێكهاتە نوێیەی حیزبی دێموكراتی كوردستان ئێرانە.
هاوسەنگی نێوان لێپرسراوی گشتی و ناوەندی سیاسی
لە روانگەیەكی دیكەوە، كاتێك كە لێپرسراوی گشتی بە دەنگی راستەوخۆی ئەندامانی كۆنگرەی حیزب هەڵدەبژیردرێت، ئەوە ئەو هێز و دەسەڵاتە یاسایی و رەوایەتییەی هەیە كە خۆی بەپێی ئەو متمانەیەی پێی دراوە هاوكارەكانی دەستنیشان بكات كە پێیوایە یارمەتیدەری دەبن لە بەڕێوەبردنی كارەكانی رۆژانەی حیزبیدا، لە هەمان كاتیشدا پێكهاتەی نوێ لە چوارچێوەی دامەزراوەی ناوەندی سیاسی رێگە لە تاكڕەوی لێپرسراوی گشتی دەگرێت، كاتێك كە بیهەوێت كەسێك بسەپێنێت كە هەڵبژێردراوانی كۆنگرە بۆ ئەم ناوەندە پێیان گونجاو و شایستە نەبێت، چونكە دەسەڵاتی ئەوەیان هەیە متمانە نەدەنە ئەو ئەندامەی دەستەی كارگێڕی كە لێپرسراوی گشتی پێشنیازی كردووە، لێرەوە دەبینین هاوسەنگییەك لەنێوان دەسەڵاتەكانی لێپرسراوی گشتی و ناوەندی سیاسی دروست دەبێت.
لەلایەكی تریشەوە كاتێك كە هەم لێپرسراوی گشتی و هەم ئەندامانی ناوەندی سیاسی لەلایەن كۆنگرەوە هەڵبژێردراون، ئەوە هەر دوو لایەن وەكوو دەسەڵاتی جێبەجێكردن و یاسادانان لە حكومەتدا لە چوارچێوەی هەر دەوڵەتێكی دێموكراتیك و یاسایی، یەكتری تەواو دەكەن و چاودێریان بەسەر كاروباری یەكترییەوە بەپێی میكانیزمە پێناسەكراوەكانەوە هەیە.
تەنانەت ئەگەر لێپرسراوی گشتی لە كارە سەرەكییەكانی و هەروەها ئەركە دەستنیشانكراوەكانی بەپێی یاسا و ڕێسا حیزبییەكان لابدات، ئەوە ئەندامانی ناوەندی سیاسی دەتوانن لەسەر كارەكەی لایبدەن و دووری بخەنەوە، بۆیە لێرە یاسا و ڕێسای پەسندكراوی كۆنگرە و ناوەندی سیاسی رۆڵی سەرەكی هەیە، نەك بڕیاری تاكەكەسی و ویست و حەزی گروپێك.
لە هەمان كاتیشدا كەسی یەكەمی حیزب خاوەن دەسەڵات و پرەستیژی تایبەتی و بەهێزە كە دووبارە ئەوە دەبێتە هۆی بەهێزبوونی حیزبی دێموكرات لە بڕیار و رەفتارە سیاسی و سەربازییەكانیدا، چونكە ئەوە كەسە یاسایی و سیاسییەكانی ناوەندی سیاسی هەڵینەبژاردووە كە بەهۆی بەرژەوەندی تاكەكەسیان تەگەرە، گوشار و بەربەستی بۆ دروست بكەن.
هەڵبژاردن، چاودێری و بەداواداچوون
سەرەڕای هەموو ئەوانەش یەكێك لە خاڵە گەوهەریی و لە هەمان كاتیشدا لاوازی و خەسارەكانی هەر پڕۆسەیەكی دێموكراسی بریتییە لە پڕۆسەی هەڵبژاردن، بەم واتایە كە لەوانەیە بەهۆی كۆمەڵێك فاكتەری دیار و نادیارەوە كەسە بەتواناكان پەراوێز بخرێن و ئەم خاڵەش لە هەموو دێموكراسییەكانی ئێستادا بەرچاوە، بەڵام پرسیار ئەوەیە كە چۆن و بە چ شێوەیەك دەكرێت سەرەڕای پابەندبوون بە بەهاكانی دێموكراسی و هەڵبژاردن، ئاسەوارە خراپەكانی كاریگەری گروپ، تاقم، ناوچەگەرایی و..هتد، لەسەر هەڵبژاردنی كەسەكان كەم بكرێتەوە؟ گونجاوترین و باشترین میكانیزمیش ئەوەیە كە لەلایەك دامەزراوەیەكی تایبەت بە هەڵبژاردنی سەربەخۆ و بێلایەن بوونی هەبێت كە پاك و خاوێنی و بێگەردی هەڵبژاردنەكانی حیزب و هەروەها بەشداری و نوێنەرایەتی هەموو ئەندامانی حیزب گەرەنتی و دەستەبەر بكات(بۆ نموونە رەچاوكردنی رێژە و ئاستی بەشداری ژنان) و لەلایەكی تریشەوە رێوشوێنێكی دیكە بەڵام دێموكراتیك بوونی هەبێت كە ئەو كەسانە كە پێویستن و خاوەن توانای جۆراوجۆرن، دووبارە بخرێنەوە خزمەت حیزب لەرێگەی پێئەسپاردنی ئەركەوە. لێرەشدایە حیزبی دێموكرات دەتوانێت لە رێگەی لێپرسراوی گشتییەوە كەسەكان پێشنیاز بكات بە ناوەندی سیاسی و ناوەندی سیاسیش بەپێی تێگەیشتن و هەڵسەنگاندن و بەرژەوەندییەكانی حیزبی دێموكرات متمانە بداتە ئەو كەسانە.
خاڵی گرنگ و سەرەنجڕاكێش ئەوەیە كە ئەو متمانەیەش هەمیشەیی نییە و كاتییە، بەم واتایە كە هەر كاتێك لە رێگەی ناوەندی چاودێری و كۆنترۆڵی حیزبییەوە ئەوە سەلێمندرا كە ئەو كەسانە توانایی بەڕێوەبردن و كارگێڕیی ئەركەكانیان نییە یاخود لەو ئاستەدا نین، ئەوە لە رێگەیەكی دێموكراسی و بە بڕیاری ناوەندی سیاسی ئەو كەسانە لادەدرێن و كەسانی شیاو و گونجاو لە پۆستەكانیان دادەندرێت، بۆیە لێرە هەم دامەزراوەی تایبەت بە هەڵبژاردنەكان و هەم چاودێری و كۆنترۆل رۆڵیان لە هاوسەنگ كردنەوەی دەسەڵاتەكانی ناوەند و كەسایەتییە حیزبییەكاندا هەیە.
بنەمای بەرپرسیاریەتی؛ پسپۆڕی و دابەشكردنی ئەركەكان
هەروەها ئەم پێكهاتەیە وادەكات كە هەر دامەزراوە و لقێكی حیزبی لە چوارچێوەی ئەركە پسپۆڕی و پێئەسپێردراو و پێناسەكراوەكانی خۆیدا كار بكات. ئەمەش لەلایەك پسپۆڕێ لە كارەكان دێنێتە ئاراوە و لەلایەكی تریشەوە وادەكات كە ئەو دامەزراوە و ناوەندە حیزبییانە دوور بن لە گوشار و دەستێوەردانی ناپێویستی كەسانی دیكە، بۆیە ئەمە توانای تاكەكانی حیزبی بەرزتر دەكاتەوە و لە كۆتاییدا ئامانج و بەرژەوەندییەكانی حیزبی دەچێتە سەر و ئامانج و بەرژوەندییە تاكەكەسییەكان و لەهەمان كاتیشدا شوێندانەری و كاریگەری حیزب وەكوو قەوارەیەكی یەكگرتوو زیاتر دەبێت؛ بۆ نموونە لە بواری سەربازی یاخود پەروەردە و هەروەها بەشەكانی رێكخستن و ئاسایش و ...هتد، چیتر تێكەڵی و ئاڵۆزی لە ئەركەكان بوونی نامێنێت و هەر بەشە و ئۆرگانێك بەپێی ئەو ئەركانە، لێپرسراوییەتی و بەرپرسیارییەتی دەكەوێتە ئەستۆ و ئەمەش رێگە بۆ چاودێری و كۆنترۆڵ و هەڵسەنگاندنی كاروباری دامەزراوەیی و هەروەها تاكەكەسی خۆش دەكات. ئەم میكانیزمەش بنەمای بەرپرسیارییەتی لەنێو تاكەكان بەرز و بەدامەزراوەیی دەكات، هەروەها وادەكات كە توانا و لاوازی كەسەكان شاراوە نەمێنێت و بەم پێیەش لێپێچینەوە و سزا و پاداش وەكوو میكانیزمێكی رەوا و یاسایی توانای تاكەكان بەرزتر و خاڵە لاوازەكانی تاكەكان ئاشكرا دەكات.
كۆتایی:
لە كۆتاییدا ئەم میكانیزم و رێوشوێنانە لە چوارچێوەی پێكهاتەی نوێی حیزبدا وادەكات كە ئاستی وڵامدەرایەتی دامەزراوە و ئۆرگانە حیزبییەكان بەرزتر ببێتەوە و بەم پێیەش حیزبی دێموكراتی كوردستانی ئێران باشتر و شوێندانەرتر دەتوانێت ئەركە نەتەوەیی و دێموكراتیكە پێناسەكراوەكانی خەباتی خۆی لە چوارچێوەی ڕاساندا بەرەو پێشەوە ببات؛ هەروەها ئەمە جۆرێكە لە راهێنانی دێموكراسییانە بۆ دابەشكردنی ئەرك و بەرپرسیارەتییەكان لە قۆناخی رزگاری و دامەزراندنی دامەزراوەكانی حكومەت و حوكمرانی لە داهاتووی كوردستاندا. لە هەمان كاتیشدا خۆگونجاندنە لەگەڵ پێویستییەكانی وەرزی نوێی خەبات لە شار و شاخ و گرنگی پێدان بە رەهەند و بوارە نوێیەكانی خەبات لە چوارچێوەی ڕاسانی رۆژهەڵاتـی كوردستاندا، بۆیە چاودێری و هاوسەنگی كرۆكی ئەم پێكهاتە نوێیەیە و لەوانەیە رێگەچارەیەكی گونجاو و دەرمانێكیش بێت بۆ كۆتایی پێهێنان بە ئەزموونە تاڵەكانی دابڕان و جیابوونەوە و تەنانەت پەراوێزخستنی تاكەكان.
ناوەڕۆکی ئەم بابەتە را و تێبینیی نووسەرە و ماڵپەڕی کوردستان میدیا لێی بەرپرسیار نییە.
