كوردستان میدیا: کۆمیتەی ناوەندیی حیزبی دێموكراتی كوردستانی ئێران، بە بۆنەی ٧٠ـەمین ساڵڕۆژی دامەزرانی حیزبی دێمۆكراتەوە بەیاننامەیەکی بڵاو کردەوە.

٧٠ ساڵ خەبات دژی دیكتاتۆری، لە پێناوی دێموكراسی ‌و دابینبوونی مافی نەتەوایەتی‎دا
هاونیشتمانە بەڕێزەكان !
رۆڵەكانی نەتەوەی كورد !
ئازادیخوازانی جیهان !
٢٥ی گەلاوێژی ئەمساڵی ١٣٩٤ی هەتاوی٧٠ ساڵ بەسەر دامەزراندنی حیزبی دێموكراتی كوردستانی ئێراندا تێپەڕ دەبێ،‌بەم بۆنەوە پیرۆزبایی لە كۆمەڵانی خەڵكی كوردستان، كادر ‌و پێشمەرگە ‌و ئەندامانی حیزب‌ و دۆستان‌ و دڵسۆزانی حیزبی دێموكراتی كوردستانی ئێران دەكەین‌ و سەری رێز‌ و نەوازش لە بەرانبەر دامەزرێنەرانی حیزب بە تایبەت پێشەوای نەمر قازی محەممەد ‌و هاوبیرانی دادەنوێنین ‌و ئەمەگناسی‌ و پێزانینمان بۆ كار ‌و تێكۆشانی هەموو ئەو كەسانە دەردەبڕین كە لە بڕگەیەكی ئەو ماوەیەدا بە شێوەیەك لە خزمەت وەدیهاتنی ئامانجەكانی ئەو حیزبەدا بوون. سڵاو دەنێرین بۆ گیانی پاكی هەموو شەهیدانی كوردستان و بۆ ئەوانەی كە لە پێناو خزمەت بە ئامانجەكانی حیزبدا رێگای بەندیخانەیان كەوتە بەر.

نەتەوەی كورد وەك نەتەوەیەكی خاوەن تایبەتمەندی هەر نەتەوەیەكی دیكەی ئەم جیهانە لە ناوچەی پڕ كێشە‌وگرفتی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست لەسەر خاکی باب ‌و باپیرانیان ژیان دەكەن بێ‌‎ئەوەی خاوەنی ئەو مافە نەتەوایەتیی ‌و ئازادیانە بن كە هەر نەتەوەیەك وەك مافی سروشتی خۆی كەڵكی لێ وەردەگرێ‌و خاوەن دەسەڵاتی سیاسی و نەتەوەیی خۆیانن. ئەم هەڵ‌ومەرجە‌و بێ‌‎مافیەی كورد بۆ چەند هۆ دەگەڕێتەوە كە گرنگترینیان لێك‎دابڕانی رۆڵەكانی ئەم نەتەوەیە و دابەش‎كرانی كوردستان بەسەر چەند وڵاتی ناوچەدا كە بە دوور لە ئیرادە‌و ویستی ئەم نەتەوەیە‌و لە چوارچێوەی بەرژەوەندی وڵاتە زڵهێزەكان‌ و هێژمۆنیخوازی وڵاتانی ناوچەدا بەئەنجام گەیشتووە. جگە لەمە ئەو وڵاتانەی كە كورد ‌و كوردستانیان بەسەردا دابەشكراوە بەدرێژایی مێژوویان هەرگیز خاوەنی دەسەڵات‌و حكوومەتێكی دێموكراتیك نەبوون كە لانیكەم لە چوارچێوەی وڵاتەكانیاندا مافی كورد لە بەرچاو بگرن‌و بۆی دەستەبەر بكەن.

لە هەل‌و مەرجێكی ئەوتۆی داسەپاو بەسەر كوردا رۆڵەكانی نەتەوەی كورد لە هەر بەشێكی كوردستان بە بێ‌زیادەخوازی ‌و بە مەبەستی لابردنی ستەم لەسەر خۆیان‌و لە پێناو مافی نەتەوایەتی‌و دابینبوونی دێموكراسیدا خەباتیان كردوە، قوربانیان داوە، بەڵام هەرگیز وازیان لە ماف‌ و ئازادییەكانی خۆیان نەهێناوە. لەو رەوتەدا خەباتی كورد لە كوردستانی ئێران بە گەشاوەیی خۆی دەرخستووە‌ و لە هەر قۆناخێكی مێژووی خەباتەكەیدا بەپێی هەل‌ومەرجی سەردەم‌ و پێكهاتەی كۆمەڵگا، خەباتەكەی شێوازی جۆراوجۆری بەخۆیەوە بینیوە ‌و رەنگی سەردەمی خۆی پێوە دیار بووە. ئەوەش وای كردووە كە جوولانەوەكانی كورد لە كوردستانی ئێران لە سەرەتادا لە رێگای خاوەن نفووز ‌و دەسەڵاتدارەكانی كوردستانەوە وەك شێخ، مەلا ‌و سەرۆك عەشیرەتەكانەوە سەرهەڵ بدەن كە هەموویان جێگای رێزن‌ و بۆ ماوەیەكی كورت یا درێژ دەوری خۆیان گێڕاوە كە بەداخەوە سەركوت‎كراون ‌و بە لێدانی سەری جوولانەوەكە ئەم جووڵانەوە دامركێندراوە.
ئەو تاقیكاریە تاڵانە لە لایەك‌ و سووربوونی كورد لە كوردستانی ئێران لە خەبات بۆ ماف‌و ئازادییەكانیان وای كرد كە بژاردەكانی كورد لەو پارچەیە لە كوردستان ‌و بە تایبەت لە مەهاباد بیر لە بەرێكخراوەكرانی جوولانەوەی كورد لەو بەشەی كوردستان بكەنەوە. ئەو بیرۆكەیە رۆژی ٢٥ی گەلاوێژی ساڵی ١٣٢١ی هەتاوی بە دامەزراندنی كۆمەڵەی ژ.ك بەرگی بە كردەوەی پۆشی. ئەركی سەرەكی ئەو كۆمەڵەیە بڵاوكردنەوەی بیری نەتەوەیی‌ و پەرەپێدانی رێبەرایەتی جەمعی بوو كە لە ماوەی ٣ ساڵ تەمەنیدا بە باشی بە ئەنجامی گەیاند، بەڵام ئاڵ‌وگۆڕە جیهانییەكان ‌و هاتنەگۆڕی هێندێ‌چەمكی وەك دێموكراسی و گشتگیربوونیان تا رادەیەك لەگەڵ بەرنامەی كۆمەڵەی ژ.ك ناتەبابوون بۆیە لەگەڵ ئەوەی جووڵانەوەی كورد لە كوردستانی ئێران هەنگاوێكی بەرەوپێش نابوو پێویست بوو هەنگاوگەلێكی دیكەش لە رەوتی بەرەوپێش چووندا بهاوێژی. ئەوە بوو كە پێشەوای نەمر قازی محەممەد وەك ئەندامی كۆمەڵەی ژ.ك بیر لە دامەزراندنی حیزبی دێموكراتی كوردستان لەسەر بناغەی رێكخراوەیی ژ.ك بەڵام بە بەرنامەیەكی پیشكەوتووانەتر بە كردوە بكا‌و رۆژی ٢٥ی گەلاوێژی ساڵی ١٣٢٤ی هەتاوی رۆژی دامەزرانی حیزبی دێموكراتی كوردستان رابگەیەنێ‌. بەم چەشنە حیزبێك بەناو و نێوەرۆكێكی دێموكراتیك لە كۆمەڵگایەك‎دا سەرهەڵ دەدا كە كۆمەڵگایەكی فئودالی، عەشیرەتی، پابەند بە كۆمەڵێك داب‌ونەریتی دواكەوتووانە ‌و لە هەمان‎كاتدا لەسەدا ٩٠ی نەخوێندەوار پێك‎دێ‌، هەر ئەوەش دەری دەخا كە ئەركی ئەو حیزبە‌و دامەزرێنەرەكەی پێشەوا ‌و باقی رێبەرانی بۆ چەسپاندنی نێوەرۆكی بەرنامە دێموكراتیكەكەی چەندە دژوارە‌و بەستێنی كاركردنی چەندە پڕ كەند‌و كۆسپ بووە، بەڵام هەوڵ ‌و هیمەتی تێكۆشەرانی دێموكرات لە لایەك ‌و ئەو كەش‌وهەوایەی پاش شەڕی دووهەمی جیهانی‌ و ئەو بۆشاییەی دەسەڵات لە بەشێكی خاكی كوردستانی ئێران هەبوو ئەو دەرەتانەی رەخساند كە بە ماوەی چەند مانگ دوای دامەزرانی حیزبی دێموكرات، ئەو حیزبە بتوانێ‌ناتەباییەكان كەم بكاتەوە توێژە جۆراوجۆرەكان ‌و كەسایەتییە بە نفووزەكان لێك نزیك‌و لە دەوری خۆی كۆ بكاتەوە‌و لە ٢ی رێبەندانی ساڵی ١٣٢٤ی هەتاویدا یەكەم دەسەڵاتی كوردی لە شكڵی مودێرن ‌و لە ژێر ناوی كۆماری كوردستاندا دابمەزرێنێ‌.

دامەزراندنی كۆماری كوردستان بڕگەیەكی زێڕینی مێژوویی هاوچەرخی كوردە كە لەو بڕگەیەدا تامی ئازادی ‌و دەسەڵاتی خۆبەڕێوەبەری بچێژێ‌و لە هەمانكاتدا كۆمەڵێك داب‌و نەریتی دواكەوتووانە لە كۆمەڵگا دوور بخاتەوە‌و بابەتی پێشكەوتووانە‌و نزیك لە كۆمەڵگای پێشكەوتووی لە جێی دابنێ‌. زمانی كوردی زمانی فەرمی ‌و ئیداری‌ و خوێندن رابگەیەندرێ‌، رۆژنامە ‌و گۆڤاری كوردی چاپ‌ و بڵاو بكرێتەوە، ژنان‌ و لاوان ببنە خاوەن رێكخراوەی خۆیان ‌و بەستێنی كار‌ و چالاكیان بۆ برەخسی، ئەمنییەتی گیانی‌ و كاری دابین بكرێ‌‌ و ئازادی راِدەبڕین دەستەبەر بكرێ‌ ‌و سیاسەتی ئاشتی ‌و پێكەوەژیان ‌و وێك هەڵكردن لەگەڵ نەتەوەكانی دیكە رەچاو بكرێ‌، بەگشتی لە ئێرانی پاشایەتی ‌و دیكتاتۆریدا ببێتە دورگەیەكی ئەمن ‌و ئازاد كە لە ناوچەدا بێ‌وێنە یا كەم وێنە بێ‌. لەم كۆمارەدا پیرۆزییەكانی ئەمرۆی كورد وەك پێشمەرگە‌و ئاڵا لە دایك بوون، كە ئەمڕۆ كاتێك ئەم وشانە دەبیستی یا بە دیمەن دەیانبینی كۆماری كوردستان‌و یادگارەكانیت لە بیر‌و زەیندا زیندوو دەبێتەوە. دورگەیەكی وا ئارام‌ و دەسەڵاتێكی وا دێموكراتیك نە لە وڵاتێكی پاشایەتی ‌و دیكتاتۆریدا تەحەموول دەكرا‌ و نە لەگەڵ سیاسەتی بەرژەوەندیخوازانەی زلهێز‌ و خاوەن نفووزەكانی ئەوكات یەكی دەگرتەوە، بۆیە بە پیلانی هەمووان پاش ١١ مانگ تەمەنی پڕ دەسكەوت‌ و پڕ سەروەری لەنێو برا.

بە رووخانی كۆماری كوردستان پێشەوا قازی محەممەد، سەیف‌و سەدری قازی ‌و كۆمەڵێك تێكۆشەری دیكەی دێموكرات لەلایەن رێژیمی حەمەرەزا شاوە لە سێدارە دران ‌و ژمارەیەكی نزیك بە هەمووی رێبەرانی حیزبیش زیندانی كران ‌و ژمارەیەكی بەرچاوی ئەندامانیش پەڕەوازەی كوردستانی عێراق بوون ‌و ئەوە گەورەترین زەبر بوو وە حیزب ‌و رێبەرایەتیی‌ و بەدەنەكەی كەوت كە پشت راست‎كردنەوەی لەژێر ئەو زەبرەدا چەند ساڵی خایاند . هەرچەند ئەندامانی حیزب كە پەڕیوەی باشوور ببوون هەوڵی رێكخستنەوە ‌و بووژاندنەوە‌ و تێكۆشانی سەر لە نوێیان دا‌و تا رادەیەكیش بە ئەنجام گەیشتن، بەڵام بە هۆی نەبوونی رێبەری كارامە‌ و كەسایەتی شوێندانەر ‌و كێشە نێوخۆییەكان نەك ئامانجی سەرەكی نە پێكا، بەڵكوو بە جۆرێك سەربەخۆیی سیاسی حیزبیشی بردە ژێرپرسیار. تەنانەت كۆنگرەی دووهەمیش لە ساڵی ١٣٤٣ی هەتاویدا چارەسەری ئەم وەزعەی پێ نەكرا هەرچەند خەباتی چەكداری ساڵەكانی ٤٧ ـ ١٣٤٦ی هەتاوی گیانێكی تازەی وەبەر ئەندامان كرد بووە. درێژەی ئەم رەوتە دەریخست كە حیزبی دێموكرات پێویستی بە رێبەرێكی كارامە، یەكگرتووییەكی قایم ‌و بەرنامە ‌و پێڕەوێك هەیە كە هەم حیزب ببووژێنێتەوە، هەم بیكاتە خاوەن بەرنامەیەكی سیاسی سەردەمیانە ‌و هەم پێڕەوی ناوخۆیەكی دێموكراتیك ‌و نەزمێكی ئاگاهانە. بە گەڕانەوەی دوكتور قاسملوو لە ئورووپا بۆ باشووری كوردستان بەستێنی بەجێ‌گەیاندنی ئەم پێویستیانە تا رادەیەك دەستەبەر بوون ‌و لە كۆنفرانسی ٣ی حیزب بناغەی هەڵگرتنی وەها هەنگاوێك داندراو دواتر لە لە كۆنگرەی 3ی حیزب لە ساڵی ١٣٥٢ی هەتاویدا بەرنامەیەكی سیاسی پێشكەوتووانە، پێڕەوی نێوخۆی حیزب ‌و رێبەرێكی بە دوور لە تەكڕەوی ‌و بە شێوەیەكی جەمعی ‌و یەكگرتوویی ئەندامان چەسپان ‌و سەربەخۆیی سیاسی حیزب دەستەبەر بووە‌و چالاكی حیزب گوڕوتینێكی تازەی لە شكڵ ‌و شێوەیەكی پێشكەوتووانەتردا بە خۆیەوە گرت.

سەركەوتنی شۆڕشی گەلانی ئێران دژی رێژیمی پاشایەتی لە ساڵی ١٣٥٧ی هەتاویدا كە رۆڵەكانی نەتەوەی كورد‌و حیزبی دێموكرات دەورێكی چالاكیان تێدا گێڕا ئەو دەرفەتەی رەخساند كە حیزب تێكۆشانی ئاشكرای دەست پێ‌بكاتەوە ‌و نفووزی خۆی ‌و لایەنگری كۆمەڵانی خەڵك لە خۆی نیشان بدا. لەو بڕگەیە لە مێژووی حیزبدا تەشكیلاتی حیزب بەربڵاو كرایەوە. وەزعی تازەی حیزب‌ و ئاڵوگۆڕ لە سیستمی سیاسی ئێراندا ئەو هیوایەی لە دڵی خەڵكدا بەهێز كرد كە سەرئەنجام بەشێك لە داخوازییەكانی كورد بێنیـە دی. بەڵام هەوڵێ‌خومەینی‌ و دامەزراندنی سیستمی ولایەتی فەقیهـ ‌و دیكتاتۆرێكی رەشتر لە دیكتاتۆری شا لەگەڵ رۆحی بەرنامە سیاسی ‌و دێموكراتیكەكەی حیزبی دێموكرات‌ و بیروباوەڕەكانی دوكتور قاسملوو بە تەواوی لێك‎ جیاواز بوون ‌و لە روانگەی خومەینی ‌و رێژیمەكەیەوە شەخسی دوكتور قاسملوو ‌و حیزبەكەی بەربەستێكی گەورە بوون لەسەر رێگای ئامانجەكانی خومەینی بە تایبەت كە حیزبی دێموكرات لە یەكەم هەڵبژاردنی مەجلیسی دوای سەركەوتنی شۆڕشدا لە سەدا ٨٠ی دەنگەكانی كوردستانی مسۆگەر كرد بوو. ئەو بۆچوونەی خۆمەینی ‌و ناتەبایەكەی لەگەڵ دێموكراسی، حیزبی دێموكراتی هێنایە سەر ئەو باوەڕە كە پێش هەڵبژاردنی مەجلیس لە ریفراندۆمی دیاریكردنی سیستمی دەسەڵات لە ئێراندا بەشداری نەكا‌ و تەحریمی بكا. چوونكە دەیزانی كە رێفراندۆمەكە دێموكراتێك نییە ‌و رێژیمێكی كە لە رێگای ئەو ریفراندۆمەوە دێتە سەركار رێژیمێكی ئیدئولوژیكی شیعە دەبێ‌كە نە باوەڕی بە دێموكراسی‌ و نە بە مافی نەتەوەكان دەبێ‌. هەر لە پێناو ئەوەدا بوو كە خومەینی بۆ پێشگرتن بەو گەشانەوە‌ و بووژانەوەی حیزب، هەڵبژاردنەكانی كوردستان بۆ مەجلیسی هەڵوەشاندەوە، حیزبی دێموكراتی هەڵوەشاوە راگەیاند ‌و بەوەیش وازی نەهێنا شەڕێكی قورس‌و خوێناویی بەسەر كورددا سەپاند كە لە ماوەی چەند ساڵدا زیاتر لە ٥٠٠٠ پێشمەرگەی حیزب‌ و بە هەزاران كوردی تێدا شەهید بوون. كوردستان گەمارۆی نیزامی ‌و ئابووری درا ‌و حیزب ناچار بە بەرگری چەكدارانە لە خۆی‌و لە خەڵكی كوردستان كرا. ئەم شەڕە هەرچەند وێرانی‌و قوربانی زۆری بۆ حیزب‌ و بۆ كورد بەدواوە بوو، بەڵام بەرگری قارەمانانەی پێشمەرگە‌ و خەڵك جێگایەكی تایبەتی دا بە حیزب . لەو سەرو بەندەدا كە شەڕی ئێران ‌و عێراق هەڵایسا سەرەڕای بۆچوونی رێژیم بەرانبەر بە حیزب، رێبەرایەتی حیزب راگەیاند كە ئەگەر رێژیم دان بە مافی كورددا بنێ‌حیزب ئامادەیە دژی سپای عێراق بكەوێتە شەڕ.

جێگای ئاماژەیە كە پاش سەركەوتنی شۆڕشی گەلانی ئێران كۆنگرەی ٤ی حیزب لە ساڵی ١٣٥٨ی هەتاویدا بە شێوەیەكی بەرین بەڕێوەچوو ‌و رێبەرایەتێكی نوێی هەڵبژارد. بەڵام لەبەر ئەوەی ژمارەیەك لەو رێبەرایەتیە لەژێر شوێندانەری حیزبی تودەدا بوون لایەنگرییان لە رێژیم دەكرد ‌و لەگەڵ درێژەی خەبات دژ بە رێژیم ناتەبا بوون، هەر بە دنەدانی ئەو حیزبە ‌و بە پشتگری رێژیم حەوت كەس لە ئەندامانی رێبەری لە حیزب جیابوونەوە ‌و ناوی حیزبی دێموكراتی كوردستانی ئێران ـ پێڕەوانی كۆنگرەی چواریان لەسەر خۆیان دانا‌ و كەوتنە دژایەتی حیزب كە لەلایەن حیزب و خەڵكەوە بە تاقمی ٧ كەسی ناوبران، بەڵام زۆر زوو بۆیان دەركەوت رێگایەكی هەڵەیان گرتووەتە بەر و بەم ناوەش چیان بۆ ناكرێ‌بۆیە خۆیان هەڵوەشاوە راگەیاند‌و چوونە پاڵ حیزبی تودە ‌و لەویش كە بۆیان دەركەوت وەك كەرەسە دژ بە حیزبی دێموكرات كەڵكیان لێ وەرگیراوە ریزەكانی حیزبی تودەیان بەجێهێشت.

شەڕی راگەیەندراوی رێژیم دژ بە حیزب ‌و خەڵكی كوردستان كە لە راستیدا شەڕی مڵهۆڕی ‌و كۆنەپەرەستی دژی دێموكراسی ‌و ئازادی بوو بە شەڕ دژی كۆفار ناودێر كرا‌و بە فەرمانی خومەینی بە جیهاد راگەیەندرا‌و لەو بارەوە لە هەستی ئایینی دژ بە كوردی سوننە كەڵك وەرگیرا، شەڕێك كە ئێستاش لە شكڵ ‌و شێوەی جۆراوجۆردا دژ بە كورد و حیزبی دێموكرات درێژەی هەیە.

پێش كۆنگرەی چوار‌ و لە كۆنگرەی چوار بەم لاوە هەرچەند خەباتی شاخ ‌و بەرگری چەكداری بەسەر كورددا سەپا بوو بەو حاڵەش ‌و بە تایبەتمەندیی دێموكراتیك، حیزبی دێموكراتی كوردستانی ئێران كۆنگرەكانی بە رێك‌وپێكی ‌و بەپێی ئەساسنامە لە هەڵومەرجێكی زۆر دژواردا بەڕێوە بردووە ‌و هەر كام بەپێی زەمان بڕیار ‌و پەسندكراوەی تایبەتیان لێكەوتەوە.

لە كۆنگرەی پێنجەمی حیزب لە ساڵی ١٣٦٠ی هەتاوی‎دا، بە لەبەرچاوگرتنی دژایەتی رێژیم لەگەڵ دێموكراسی، مافی نەتەوایەتی ‌و داخوازەكانی خەڵكی كوردستان‌ و هەروەها درێژەی هێرش بۆ سەر كوردستان دروشمی رووخاندنی رێژیمی كۆماری ئیسلامیی ئێرانی پەسند كرد، دروشمێك كە تا ئێستاش ئاڵوگۆڕی بەسەردا نەهاتووە.

كۆنگرەی شەشەمی حیزب لە ساڵی ١٣٦٢ی هەتاویدا وێڕای پێداگرتنەوە لەسەر بەرخۆدان ‌و بەرگری لە خەڵك، مەسەلەی سوسیالیزمی دێموكراتێك وەك ئامانجی دوارۆژی حیزب بابەتێكی ورووژێنەر بوو ‌و لە نێو ریزەكانی حیزبدا باسێكی زۆری لێكەوتبووە. هێندی پێیان وابوو لكاندنی دێموكراتیك بە سوسیالیزم لە بایەخی ئەو چەمكە كەم دەكاتەوە ‌و حیزب لە سوسیالیزم دوور دەخاتەوە. بەڵام دوكتور قاسملوو وەك داهێنەری ئەو بیروكەیە پێی وابوو ناكرێ‌حیزبێك دێموكرات بێ‌و بۆ دێموكراسی خەبات بكا، بەڵام ئامانجی دوارۆژی جۆرێك لە دیكتاتۆری بێ‌، لە هەمانكاتدا بیر و خەتی حیزبی دێموكراتی لە حیزبی تودە جیا دەكردەوە، ئەم پێشنیارە پەسند كرا و لەوكاتەوە ئامانجی دوارۆژی حیزبی دێموكراتی كوردستانی ئێران لە سوسیالیزمەوە بوو بە سوسیالیزمی دێموكراتیك.

كۆنگرەی هەشتەمی حیزب لە ساڵی ١٣٦٦ی هەتاویدا لە فەزایەكدا بەڕێوەچوو كە بەشێك لە ئەندامانی رێبەری ‌و كادر ‌و پێشمەرگەكانی حیزب لەگەڵ پێشنیارەكانی دوكتور قاسملوو بۆ كاراتركردنی حیزب ‌و هەست بە بەرپرسایەتی زیاتری ئەندامانی رێبەری حیزب كەوتنە دژایەتی. هەرچەند كۆنگرە رەوتی كارەكانی خۆی بە باشی ‌و بە شێوەیەكی دێموكراتیك و بەسەركەوتنەوە بڕی، بەڵام دواتر هەر ئەم ژمارەیە ریزەكانی خۆیان لە حیزب جیا كردەوە‌ و ناوی حیزبی دێموكراتی كوردستانی ئێران ـ رێبەرایەتی شۆڕشگێڕیان لەسەر خۆیان دانا. بەڵام ئەوانیش سەرئەنجام راستیەكانیان بۆ دەركەوت ‌و هەوڵەكانی یەكگرتنەوە سەركەوت. بە دوای ئەو كۆنگرەیەدا بەداخەوە زەبرێكی قورس وە حیزبی دێموكراتی كوردستانی ئێران كەوت ‌و رێژیمی كۆماری ئیسلامیی ئێران لە ژێرناوی وتووێژ بۆ چارەسەری مەسەلەی كورد دوكتور قاسملوویان كە لە شاخ زەفەریان پێ‌نەدەبرد لەسەر مێزی وتووێژ شەهید كرد كە ئامانجی لەو تیرۆرە بە چۆك‎داهێنانی حیزب بوو، بەڵام چۆن رێبەری جەمعی لە حیزبدا سەقامگیر ببوو‌ و رێژیم بە ئامانجە سەرەكیەكەی نەگەیی، حیزب زامی هەڵگرت بەڵام لە پێ‌نەكەوت ‌و دوكتور سادق شەرەفكەندی جێگری لێوەشاوە ‌و بە بڕشتی دوكتور قاسملوو ئەركی بەرپرسایەتی یەكەمی حیزبی وەستۆ گرت ‌و رێگای نەدا بێ‌قاسملوویی بە حیزبەوە دیار بێ‌.

كۆنگرەی نۆهەمی حیزب لە ساڵی ١٣٧٠ی هەتاویدا لەژێر چاوەدێری‌و بەرپرسایەتی یەكەمی دوكتور سادق شەرەفكەندی بە شێوەیەكی ئاسایی ‌و بەپێی دەستووری كارەكانی بەڕێوە چوو بەڵام پێش ئەوەی حیزب بگاتە كۆنگرەی دەیەم بە داخەوە رێژیمیی كۆماری ئیسلامیی ئێران بە تیرۆری دوكتور سادق شەرەفكەندی زامێكی دیكەی خستە سەر جەستەی حیزبی دێموكراتی كوردستانی ئێران بەڵام دیسانیش حیزب لە پێ‌نەكەوت ‌و خەباتی خۆی بە بەردەوامی درێژە دا.

كۆنگرەی سێزدەهەمی حیزب كە لە ١٣ی پووشپەڕی ١٣٨٣ی هەتاویدا گیرا یەكێك لەو كۆنگرانە بوو كە لە هێندی بوارەوە ئاڵوگۆری لە دروشم ‌و نێوەرۆكی بەرنامە ‌و ئەساسنامەی حیزبدا پێك هێنا. دروشمی تا ئەوكاتی حیزبدێموكراسی بۆ ئێران‌ و خودموختاری بۆ كوردستان جێگای خۆی دا بە دابین‎بوونی مافی نەتەوایەتی كورد لە چوارچێوەی ئێرانێكی دێموكراتیكی فیدراڵدا . ئاڵای كوردستان كە لە پاش كۆمارەوە بڕیاری لەسەر نەدرا بۆوە، بڕیاری لەسەر درا. بەداخەوە لەگەڵ پڕ نێوەرۆك بوونی بڕیار‌ و پەسندكراوەكان كە بە كۆی دەنگی بەشدارانی بە پەسندگەیشتن پاش كۆتایی كۆنگرە ‌و بە مەودایەكی نەك درێژ دیسان ژمارەیەك لە ئەندامان ‌و كادر‌ و پێشمەرگەكانی حیزب جیابوونەوە. ئێستا پاش چەند ساڵ دابڕان جووڵەیەك بۆ وەسەریەك‎كەوتنەوە‌ و كەش‌وهەوایەكی دۆستانە بەسەر پێوەندییەكانیان لەگەڵ حیزبدا پێكهاتووە ‌و ئومێدی وەسەریەك‎كەوتنەوە بە دوور نازانرێ‌.

ئەو تایبەتمەندییانەی كە لە زۆربەی هەرە زۆری كۆنگرەكانی حیزبدا چ ئەوانە ئاماژەیان پێ كرا چ ئەوانەی ئاماژەیان پێ نەكراوە پەسند‌ و پێی لەسەر داگیراوەتەوە‌ و لە راستیدا حیزبی دێموكراتی كوردستانی ئێرانی پێ‌دەناسرێنەوە بریتین لە :
ــ درێژەدان بە خەبات لە شكڵی جۆراوجۆردا دژ بە كۆماری ئیسلامی ‌و لە پێناو دابینبوونی دێموكراسی لە ئێران ‌و وەدیهێنانی مافی كورد لەو وڵاتەدا.
ــ پاراستنی سەربەخۆیی سیاسی‌ و بڕیاردان بە هەر نرخێك ‌و بە هەر ئاكامێك كە بۆ حیزبی لێبكەوێتەوە.
ــ دۆستایەتی ‌و هاوكاری لەگەڵ هێزە كوردیەكان لە كوردستانی ئێران هەرچەند بەداخەوە دووجار حیزبی دێموكرات بەرەوڕووی شەڕی نێوخۆیی كراوەتەوە، بەڵام بە دوای ئەو تاقیكاریە، بە كردەوە تێدەكۆشی كە كارەساتی ئەوتۆ روونەدەنەوە و چەكی كورد بەرەرووی سینگی هیچ كوردێك نەبێتەوە و ئەو رەوتە بەرەوپێش بچێ‌كە لە نێوان حیزبی دێموكراتی كوردستانی ئێران ‌و كۆمەڵەی شۆڕشگێڕی زەحمەتكێشانی كوردستانی ئێران هاتوەتە ئاراوە.
ــ دۆستایەتی‌و هاوكاری لەگەڵ هێزە كوردییەكانی پارچەكانی دیكەی كوردستان بە بێ‌دەخاڵەت ‌و دەست‎تێوەردان لە كار‌وباری یەكتردا.
ــ هەوڵدان بۆ پێكهاتنی ئیتلاف یا بەرەیەك لە هێزە دێموكرات‌ و پێشكەتووەكانی ئێران.
ــ لە ئەگەری پێوەندی هەر هێزێكی كوردی لەگەڵ وڵاتێكی ناوچە كە بەسەر پارچەیەكی دیكەی كوردستاندا زاڵە ئەو ئەسڵانە لەبەرچاو بگیرێن : كە ئەو پێوەندییانە بە زیانی كورد لە پارچەیەكی دیكەی كوردستان تەواو نەبێ‌، پێوەندییەكان ئەوندە قووڵ ‌و لێكگرێدراو نەبن كە دووركەوتنەوە لێیان مومكین نەبێ‌یا دژوار بێ‌.
ــ هاوكاری ‌و هەماهەنگی لە خەباتدا لەگەڵ گەلانی زۆرلێكراوی ئێران كە بە خۆشیەوە كۆنگرەی نەتەوەكانی ئێرانی فیدراڵی لێكەوتووەتەوە.
ــ باوەڕ بە عەداڵەتی كۆمەڵایەتی ‌و یەكسانی لە نێوان ژن ‌و پیا‌و لە كۆمەڵ‌ و خێزاندا.
ــ هەوڵدان بۆ نێونەتەوەیی كردنی زیاتری مەسەلەی كورد بە گشتیی.
ــ باوەڕمەندبوون بە دیاڵوگ‌ و لێك‎تێگەیشتن بۆ چارەسەری هەر پرس‌ و موشكیلەیەك‌ و خۆپاراستنی لە شەڕ ‌و دەستبردن بۆ چەك.
بە خۆشیەوە هەموو ئەو تایبەتمەندیانە لەلایەن حیزبی دێموكراتی كوردستانی ئێرانەوە رەچاو كراون، كاریان بۆ كراوە لەسەر یەك بوونە بەرگێك كە بە بەر حیزبی دێموكراتدا كراوە ‌و ئەو حیزبە‌و نێوەرۆكەكەی پێ‌دەناسرێنەوە.

حیزبی دێموكراتی كوردستانی ئێران لە ٧٠ ساڵەی تەمەنی پڕ لە شانازی ‌و سەروەری خۆیدا كۆمەڵێك دیاردەی نوێی لە بزووتنەوەی كورددا باو كرد كە هەموو لایەك بەڕێزەوە سەیری دەكەن خۆ ئەگەر هەڵەیەكیش بوو بێ‌پێش هەمووان خۆی هەستی پێ‌كردووە ‌و بۆ قەرەبوو كردنەوەی هەنگاوی ناوە ‌و ئێستاش هەر بەو تایبەتمەندییانەوە بۆ ئامانجەكانی ‌و لە پێناو دابینبوونی دروشمەكانیدا بە شێوەیەكی سەردەمیانە ‌و بە كەڵك وەرگرتن لە شێوەكانی رەوای خەبات ئاودیوی تەمەنی ٧٠ ساڵی دەبێ‌، ئێستا ئیدی ئەو حیزبە خاوەنی پێگە‌و نفووزێكی بەرچاو لە نێو كۆمەڵگای كوردی دایە، لە چەند رێكخراوی نێونەتەوەییدا ئەندامە بە حیزبێكی دێموكرات ‌و لایەنگری ئاشتی ‌و ئاسایش دەناسرێ‌. لە كۆڕی حیزب ‌و رێكخراوەكانی ئێرانیدا جێگایەكی شایانی هەیە‌ و پێوەندی لەگەڵ هێزە كوردستانییەكانی هەموو پارچەكان دۆستانەیە، هەر هێزێك كە دژایەتی نەكا ‌و بۆ دێموكراسی خەبات بكا بە دۆستی خۆی دەزانێ‌، لەسەر پێی خۆی راوەستاوە ‌و پشتی بە پشتیوانی كۆمەڵانی خەڵكی كوردستان بەستووە‌ و لەسەر درێژەدان بە خەبات سوور‌ و پێداگرە. لە بەرانبەر ئەو هەل‌ومەرجە لەبارەی كە بە گشتیی بۆ كورد رەخساوە دەبینین كە كۆماری ئیسلامیی ئێران بە كردەوەی دەخاڵەتگەرانە، دنەدان‌ و پشتگیری تیرۆریستان، ئاژاوەگێڕی لە ناوچەدا وەك رێژیمێكی ناتەبا لەگەڵ ر‌وحی سەردەم ناسراوە كە ئابوورییەكی شپڕزە، سیاسەتێكی شەڕخوازانە ‌و دوژمن داتاشێنی هەبووە ‌و هەیە‌ و هەوڵەكانی بۆ دەست‎ڕاگەیشتن بە چەكی ناوكی مەترسی بۆ سەر هێندی وڵات تەنانەت ناوچە‌و جیهان پێكهێناوە. هەرچەند رێككەوتننامەیەك بۆ پێشگرتن بەم مەبەستەی رێژیم لە نێوان كۆماری ئیسلامی ‌و گرووپی ١+٥دا واژۆ كرا بەڵام ئەو رێككەوتنەش بە قازانجی خەڵكی ئێران نیە، بەڵكوو دەبێتە هۆی بەهێزبوونی دەستە‌و گرووپەكانی بەستراوە بە كۆماری ئیسلامیی ئێران ‌و ئەوەش هۆیەك دەبێ‌بۆ ئاژاوەی زیاتر لە ناوچەكەدا. تەپڵی ئیسلاحتەلەبی دەنگی لێبڕاوە و ئەوانەی كە لەبەر هەر بەرژەوەندییەك خۆیان لە پەنا ئەو ناوە بێ‌ناوەڕۆكەدا حەشار داوە قسەیەكیان بۆ كردن نەماوە وێناچی بتوانن بەشێكی بەرچاو لەخەڵك بە ئاڵوگۆڕ لە مۆرەكانی رێژیمدا بە ئاڵ‌وگۆڕ بە قازانجی ئازادی ‌و بەرژەوەندییەكانی خەڵك هەڵخڵەتێنن.

حیزبی دێموكراتی كوردستانی ئێران بە ٧٠ ساڵ ئەزموونی خەباتەوە وەك حیزبێكی خاوەن پرنسیپ‌ و بە ناسیاوێك كە لەسەر رێژیمی كۆماری ئیسلامی هەیەتی لە خەبات بۆ رووخانی رێژیم وەك بەربەستی سەر رێگای دێموكراسی ‌و مافی نەتەوایەتی بێ‌ دوودڵی‌ و لێبڕاوانە سوور‌ و پێداگرە‌ و لەو پێناوەشدا‌ و لە درێژەی خەباتی خۆیدا ئامادەی هاوكاری لەگەڵ هەموو ئەو هێزانەیە كە باوەڕیان بە دێموكراسی ‌و لە نێوبردنی هەڵاواردن ‌و دابینبوونی مافی نەتەوایەتی گەلانی ئێران هەیە‌ و هەوڵەكانی تا ئێستای خۆی بۆ ئەم مەبەستە درێژە دەدا، یەكگرتوویی ‌و تەبایی ماڵی كورد بە هۆی بنەڕەتی سەركەوتن دەزانێ‌.
جارێكی دیكەش ٢٥ی گەلاوێژی ئەمساڵ یادی ٧٠ ساڵەی دامەزرانی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران لە هەموو لایەك پیرۆز بێ‌.

حیزبی دێموكراتی كوردستانی ئێران
كۆمیتەی ناوەندی
٢٠ی گەلاوێژی ١٣٩٤ی هەتاوی
١١ی ئوتی ٢٠١٥ی زایینی