کوردستان میدیا: ماڵپەڕی ناوەندیی حیزبی دێموکرات، سەبارەت بە پرسی ئەسیدپرژاندن بە ژنان لە ئیسفەهاندا و دژکردەوەی رێژیمی ئێران بەرامبەر بە خۆپیشاندانی هاووڵاتییانی ئیسفەهانی و تارانی و مەحکووم‌کردنی ئەو کردەوەیە، لەگەڵ ئیلهام چایچی، سکرتێری گشتیی یەکیەتیی ژنانی دێموکراتی کوردستانی ئێران و ئەندامی جێگری کۆمیتەی ناوەندیی حیزبی دێموکرات، وتووێژێکی پێک هێناوە.
بە پێی راپۆرتی ماڵپەڕی کوردستان میدیا، لە مانگی رەزبەری ئەمساڵدا و دوای راگەیاندنی پێویستیی بەرەوڕووبوونەوەی توندتر لە وریا کردنەوەی زارەکی و بەکارهێنانی توندوتیژی لەلایەن بەرپرسانی رێژیمەوە، شەپۆلی پرژاندنی ئەسید بۆ دەم وچاوی ژنان و کچانی ئیسفەهان دەستی پێکرد و بەپێی ئەو ئامارانەی لە بەر دەستدایە هەتا ئێستا زیاتر لە ١٥ کەس بوونەتە قوربانیی ئەم شەپۆلەی ئەسیدپرژاندن بە ژنان و کچان لە ئیسفەهان.
هاووڵاتییانی ئیسفەهانی و تارانی بە مەبەستی دەربڕینی نارەزایەتی خۆیان لە ئەم بارودۆخە دەستییان بە بەڕیوەبردنی کۆبوونەوەی چەند هەزار کەسی دا و لەگەڵ دژ کردەوەی توندی هێزە ئەمنییەتییەکانی رێژیمی ئێران روبەروو بونەوە و دەیان کەسیان دەستبەسەر کرا.
حوسێن حوسێن زادە، جێگری فەرماندەری هێزە ئینتزامییەکان ئیسفەهان دەستبەسەرکراونی کۆبوونەوەکانی شاری ئیسفەهان لە بەر دەم دادگای رێژیم لەو شارە بە ضد انقلاب دەبەن.
ماڵپەڕی کوردستان میدیا، بۆ تاوتوێ کردنی زیاتری پرسی پرژاندنی ئەسید بە دەم‌وچاوی ژناندا، وتووێژیکی لە گەڵ ئیلهام چایچی، سکرتێری گشتیی یەکیەتیی ژنانی دێموکراتی کوردستانی ئێران پێک هێناوە.
دەقی ئەم وتووێژە بەم چەشنەیە:
کوردستان میدیا: بەرپرسانی ئێران دەڵێن ئەسیدپاشیەكان وەک کردەوەیەکی تاك دێنە ئەژمار و پەیوەندی بە امر بە معروف و نهی از منكر نیە، بەڵام خەڵك پێیان وایە ئەمە جووڵەیەکی دارێژراو و زنجیرەییە و سیاسەتێكی لە پشتەوەیە. بۆچوونی ئێوە چییە؟
چایچی: هۆكاری ئەوە كە خەڵك پێیان وایە ئەم رووداوانە پێوەندی بە خودی حكوومەتەوە هەیە دەگەرێتەوە سەر هاوكات بوونی ئەم رووداوانە لەگەڵ گەڵاڵەی “آمران به معروف و ناهیان از منکر كە لە مەجلیسی ئێران بە ١٥٦ دەنگ، پەسندكرا. ئەنساری حیزبوڵا پێش لە دەرچوونی ئەم گەڵاڵەیە چەندین جار هەرەشەیان لە دەوڵەت كردبوو كە ئەگەر پشتیوانیان لێ‌نەكەن، بە شێوازی تاکڕەوانەی خۆیان لەگەڵ ئەم نموونانە (بدحجابی) مامەڵە دەكەن. لەم پێوەندیەدا راوێژكاری فەرهەنگیی سەرۆك كۆماری، بە سكرتێری ئەنساری حیزبوڵا دەڵێت كە سەردەمی ساڵەكانی ٧٠ بەسەر چووە و ئێستا ناتوانین بەو شێوەیە لەگەڵ خەڵك بەرخورد بكەین. بەڵام لە لایەكی دیكەوە نوێنەرانی مەجلیس لەسەر هۆكاری دەنگدانەوەیان بەم گەڵاڵەیە، بەم شێوەیە پشتیوانی دەكەنەوە كە ئەو هێزانە رێنوێنی خەڵك دەكەن و لەگەڵ بدحجابی بەرەنگاری دەكەن زوڵمیان لێ‌دەكرێت و دەبێ‌بۆ جێگیر كردنی فەرهەنگی ئیسلامی پشتیوانییان لێ‌بكەین. سەنەدێكی دیكە، قسە و راوبۆچوونی چەندین كەسایەتیە كە گومانەكان بەهێزتر دەكات. بۆ نموونە ئایەتوڵا یوسف تەباتەبایی، ئیمام جومعەی ئیسفەهان گوتی: مەسەلەی حیجاب لە قۆنا‌غی بیرهێنانەوە و ئاگاداركردنەوە تێپەڕیوە، بۆ بەربەرەكانی لەگەڵ بدحجاب دەبێ‌داری تەڕ هەڵگرین و لە هێزەكانی پشت ئەستوور بە زۆر كەڵك وەرگرین. دوای ئەم گفتگۆ و هەڵوێستانەیە كە خەڵك دڵنیا دەبن كە حكوومەت لەگەڵ کردەوەی ئەسیدپاشی هاودەستە.
کوردستان میدیا: ئێمە ئێستا شاهیدی رووبەرووبوونەوەی توندوتیژانەی دژ بە ژنانین. هۆكاری ئەمە چیە؟
چایچی: توندوتیژی پێناسەی كۆماری ئیسلامییە، كۆماری ئیسلامی لە سەرەتاكانی شۆڕشی ٥٧دا، وەك حكوومەتێكی ساویلكە و نوێ، بۆ سەپاندنی خواستی خۆی كە یەكێكیان حیجابی زۆرە ملی بوو، لە هەموو شێوەكانی توندوتیژی كەڵكی وەرگرتوە. تەنانەت لە قیزەوەنترین شێوەكانیدا لەم رۆژانە شاهیدی دووپات بوونەوەی ئەم كردارەین. هەر وەك ئەمڕۆ گروپێكی تایبەت تیزابیان دەپرژاندە دەم و چاوی ژنانی بدحجاب، بە رای من كۆماری ئیسلامی ئێستا وەك ساڵی ٥٧ لە لاوازترین ئاستی خۆی دایە و بۆ سەركوت كردنی ژنان، كە خوڵقێنەری زۆربەی حەرەكەتە ئازادیخوازانەکان، بە دڕندانەترین شێوە هەڵسوكەوت دەكات. هەڵەیەكی ژنێكی خێزاندار بەردبارانە، ژنی بدحیجاب تیزابی بەسەر دەكرێ، تاوانی كچێكی ١٩ ساڵە كە لەبەرامبەر دەستدرێژی لەخۆی دیفاعی كردووە ئێعدامە! بە هەرحاڵ ژن بوون تاوانە!
راپۆرتە جیهانییەكانیش سەلمێنەری ئەم راستییەن. بە پێی ئاخرین لێكۆلینەوەكان ئێران لەبواری نابەرامبەریی رەگەزی لە نێوان ١٤٢ لە پلەی ١٣٧ی جێی گرتووە.
کوردستان میدیا: بۆچی توندوتیژییەكان خەریكە زۆرتر بەرەو توندوتیژی گشتی و كۆمەڵایەتی دەڕۆن و لەبەرچاو گشتی ئەنجام دەدرێن؟
چایچی: وا هەست دەكەن ئەگەر خەڵك بترسینن، و ئەم توندوتیژییانە لەبەر چاوی گشتی ئەنجام بدەن، دەبێتە پەند و سەرمەشقێك بۆ خەڵكانی دیكە. بۆیە ئێعدامەكان لەبەر چاوی خەڵك جێ‌بە جێ‌دەكرێت، كەم نیە دیمەنی ئەو كچانە كە بە نامرۆڤانەترین شێواز و بە زۆر و زۆرداری سواری ماشینەكانی گەشتی ئیرشاد دەكرێن و یان لە باشترین حاڵەتدا پێشیان پێ‌دەگرن و لەبەرچاوی راگوزەرەكان بەهەڕەشە و قسەی ناشیرین كەسایەتییان ورد دەكرێت (بە هۆی جل و بەرگیانەوە). و یان بەردباران (سنگسار) كە بە دەستی خەڵك و لەبەر چاوی گشتی بەرێوەدەچێت.
کوردستان میدیا: دەرەنجامی ئەو حەرەكەتانە چین و تا چەندە كاریگەری لەسەر ئەمنیەتی رەوانی و كۆمەڵایەتی كۆمەڵگا و ژنان هەیە؟
چایچی: دیارە كۆماری ئیسلامی بەم شێوە هەڵسوكەوتەوە ستراتێژییەكی روونی هەیە، بەڵام لەم مەسەلەیە ئاگادار نیە كە رۆژبە دوای رۆژ نەفرەت لە حكوومەت زیاتر بووە و خەڵكێكی توندوتیژ پەروەردە بوون كە رۆژێك وەك نارنجۆك لە دەستی خۆی دەتەقێتەوە. چەند رۆژ لەمەوپێش هەواڵی وەبەر چەقۆدانی مەئموورێك لە هێزەكانی امر بە معروف و نهی از منكر بڵاو بووەوە، ئەمە زەنگە خەتەرێكە بۆ حكوومەت كە لەوانەیە لەمەوبەدوا توندوتیژی بە توندوتیژی وڵام بدرێت!
کوردستان میدیا: ئەم رووداوانە و رووبەرووبوونەوە لەگەڵ ژنان لە شێوە و فۆرمی جیاواز ماوە روودەدەن و كۆتاییان پێ دێ. بەڵام هەندێك كارناسان ـ پێیان وایە ئەمە سیاسەتە و دەرەنجام و كاریگەریی درێژخایەنەكانی لە سەر بنیادی كۆمەڵگا دەبێ. رای ئێوە چیە؟
چایچی: وەک دیارە رووداوەکانی ئەم دواییانە بە هۆی بوونی تۆرە كۆمەڵایەتییەكانەوە بەم شێوەیە هەواڵنێری لەسەر كرا و رای هەموو جیهانی بۆ لای ئێران راكێشا. ئەگەر نە لە 35 ساڵ دەسەڵاتداریی كۆماری ئیسلامی بەردەوام شاهیدی هەلاواردن و پێشێلكاریی مافی ژنان بووین. بەلام بە دڵنییاییەوە چەوساندنی بەردەوامی نیوەی كۆمەڵگا دەبێتە هۆی دروست بوونی كۆمەڵگایەكی نایەكسان کە ئاوسی رووداوەكانی توندوتیژی و دروست بوونی دیاردەی جۆراوجۆ دەبێ.
کوردستان میدیا: كۆمەڵگای مەدەنی ئێران بۆچی بۆ ئەم رووداوە هەڵویستی هەبوو لە كاتێك دا پێشتر توندوتیژیی كۆمەڵایەتی هەبووە بەڵام هەڵویستی نەبووە؟ و ئەم هەڵویستە تا چەندە سەركەوتوو بووە؟
چایچی: كۆمەڵگای مەدەنی ئەركدارە کە لە ئەگەری هەر شێوە ناهەماهەنگی و وڵام نەدانەوەی لایەنێك لە خەڵك یان حكوومەت، هەڵوێست بگرێت. بە داخەوە لە ئێران بەردەوام حكوومەت و دەسەڵات بووە كە جێگای گلەیی و نارەزایەتی بووە. بە رای من هەرەشە و دەستڕێژی لەسەر جەستە (پرژاندنی تیزاو، دەستدرێژی جینسی، كوشتن، لێدان و ...) لە مەترسیدارترین شێوەكانی توندوتیژی دێنە ئەژمار، لە ناو بردنی ئاوات و ئارەزووەكانی كچێك، بێ‌بەش كردنی ژنێك لە داهاتوو و ژیان، ئەستاندنەوەی ماف لەسەر جەستەی ژنان، ئەمانە بە واتای تەفروتووناكردنی ژیانی یەك ژنە. بۆیە كۆمەڵگای مەدەنی بە بێ‌جیاوازی دەبێ‌هەڵوێستێكی ئینسانییان لەبەرامبەر ئەم رووداوانە هەبێت.
کوردستان میدیا: پێتان وایە لەم كاتانەدا كۆمەڵگای مەدەنی ئێران و چالاكانی ژنان دەبێ‌چۆن كار بكەن؟ و رۆڵ و كاركردی رێكخراوەكانی دەرەوەی ئێران دەبێ‌چۆن بێ؟
چایچی: كۆمەڵگای مەدەنیی ناوخۆی ئێران بە داخەوە لە كەرەستەكانی پێویست بەهرەمەند نین و كاری مەیدانیش زۆرجار لێیان قەدەغە دەكرێت، بەڵام بە خۆشییەوە چاونەترسی و خۆراگریی ژنانی ئێران و چالاكانی مافی ژنان شیاوی ستایشە. دوایین نمونەی كۆڵنەدەریی ژنان، نەسرین ستوودە و مهدیە گوڵرو بوون کە لەگەڵ ئەوەی كە چەندین جار زیندانی و دەستبەسەر كراون دیسان بۆ نارەزایەتی دەربرین هاتنە مەیدان و بێ‌ئەوەی ترسییان هەبێت لەسەر داخوازییەكانیان سوور بوون. ملشۆڕ نەكردنی ژنان لەبەرامبەر یاسای پۆششی زۆرەملییە كە ئەم حكوومەتەی وەزاڵە هێناوە، كەواتە ژنان باش دەزانن كە نابێ‌تەسلیم بن و دەبێ‌هەموو رێگاكان تاقی بكەنەوە. رێكخراوەكانی دەرەوەی وڵاتیش بە هۆی ئازادیی عەمەلی زیاتر، دەبێ‌دەنگی ژنانی ناوخۆی وڵات لە جیهاندا بن، كە تا رادەیەكی باش سەركەوتوو بوونە. بۆ نموونە هەر لەسەر دوایین رووداوەكانی ئێران، سەرۆكی كومیتەی كاروباری دەرەوەی مەجلیسی نوێنەرانی ئامریكا، اد رویس دەڵێ: كۆمەڵگای نێونەتەوەیی دەبێ‌بزانن، حكوومەتێك كە لەبەرامبەر خەڵكی خۆی بەم شێوەیە توندوتیژی بەكار دێنی، ئایا دەشێت بە شوێنی وزەی ناوەكیی ئاشتی خوازانە بێت؟.
کوردستان میدیا: زۆربەی ئەو توندوتیژیانەی كە لە دژی ژنان ئەنجام دەدرێت بە بیانووی امر بە معروف و نهی از منكر و حیجابە رای ئێوە سەبارەت بەم مەسەلەیە چییە؟
چایچی: كاتی خۆی ئەحمەدی نیژاد، سەرۆك كۆماری پێشوو دەیگوت: بە راستی كێشەی ئێمە تاڵی مووی ژنانە؟ حیجابی زۆرەملی بە واتای بەرتەسك كردنی سنوور و چوارچێوەدانان بۆ هەموو ژیانی ژنان، واتە نیوەی كۆمەڵگای ئێران بوو، لە لایەكی دیكەوە دینی ئیسلام ناوكی ناوەندیی كۆماری ئیسلامییە و بەرێوەنەبردنی بریار و فەرمانەكانی، بە واتای قبوول نەكردنی ئەو ئیدئۆلۆژییە و لە نیهایەتدا ئەو حكوومەتەیە. هەروەها سەپاندنی حیجابی زۆرەملی نیشانەیەك بوو بۆ هاوئاراستە پیشاندانی خەڵك لەگەڵ حكوومەتی ئیسلامی كە بە خۆشییەوە هەتا ئەمرۆ تێیدا سەركەوتوو نەبوون. كەواتە مەسەلەی حیجاب مەسەلەی مان و نەمانە بۆ كۆماری ئیسلامی، بۆیە بە هەر شێوەیەك لە هەوڵ دایە حیجاب بسەپێنێتە سەر ژنان.
کوردستان میدیا: یاسای بنەڕەتی رێژیمی ئێران لەو پێوەندییەدا چ رۆڵێكی هەیە؟
چایچی: كێشە هەر لەوێ‌دەست پێدەكات، یاسای بنەڕەتیی كۆماری ئیسلامی دژ بە ژنانە و بە ئاشكرا تێیدا هەست بە هەڵاواردنێكی قوول دەكرێت. بۆ نموونە، یاسای هاوسەرگیری، یاسای تەڵاق، سەرپەرەستیی منداڵ، فرەژنی، تەمەنی بڵوغ، هاووڵاتیبوون، میرات، سەرۆك كۆماری، چۆنییەتی لەبەر كردنی جل و بەرگ، بەردباران، دیە و دەیان یاسا و گەڵاڵەی دیكە، كە بە هەموو شێوە چەوساندنەوەیەكی ژنان، لایەنی یاسایی دەبەخشێت.
بە پێی راپۆرتی ماڵپەڕی کوردستان میدیا، لە مانگی رەزبەری ئەمساڵدا و دوای راگەیاندنی پێویستیی بەرەوڕووبوونەوەی توندتر لە وریا کردنەوەی زارەکی و بەکارهێنانی توندوتیژی لەلایەن بەرپرسانی رێژیمەوە، شەپۆلی پرژاندنی ئەسید بۆ دەم وچاوی ژنان و کچانی ئیسفەهان دەستی پێکرد و بەپێی ئەو ئامارانەی لە بەر دەستدایە هەتا ئێستا زیاتر لە ١٥ کەس بوونەتە قوربانیی ئەم شەپۆلەی ئەسیدپرژاندن بە ژنان و کچان لە ئیسفەهان.
هاووڵاتییانی ئیسفەهانی و تارانی بە مەبەستی دەربڕینی نارەزایەتی خۆیان لە ئەم بارودۆخە دەستییان بە بەڕیوەبردنی کۆبوونەوەی چەند هەزار کەسی دا و لەگەڵ دژ کردەوەی توندی هێزە ئەمنییەتییەکانی رێژیمی ئێران روبەروو بونەوە و دەیان کەسیان دەستبەسەر کرا.
حوسێن حوسێن زادە، جێگری فەرماندەری هێزە ئینتزامییەکان ئیسفەهان دەستبەسەرکراونی کۆبوونەوەکانی شاری ئیسفەهان لە بەر دەم دادگای رێژیم لەو شارە بە ضد انقلاب دەبەن.
ماڵپەڕی کوردستان میدیا، بۆ تاوتوێ کردنی زیاتری پرسی پرژاندنی ئەسید بە دەم‌وچاوی ژناندا، وتووێژیکی لە گەڵ ئیلهام چایچی، سکرتێری گشتیی یەکیەتیی ژنانی دێموکراتی کوردستانی ئێران پێک هێناوە.
دەقی ئەم وتووێژە بەم چەشنەیە:
ئیلهام چایچی
کوردستان میدیا: بەرپرسانی ئێران دەڵێن ئەسیدپاشیەكان وەک کردەوەیەکی تاك دێنە ئەژمار و پەیوەندی بە امر بە معروف و نهی از منكر نیە، بەڵام خەڵك پێیان وایە ئەمە جووڵەیەکی دارێژراو و زنجیرەییە و سیاسەتێكی لە پشتەوەیە. بۆچوونی ئێوە چییە؟
چایچی: هۆكاری ئەوە كە خەڵك پێیان وایە ئەم رووداوانە پێوەندی بە خودی حكوومەتەوە هەیە دەگەرێتەوە سەر هاوكات بوونی ئەم رووداوانە لەگەڵ گەڵاڵەی “آمران به معروف و ناهیان از منکر كە لە مەجلیسی ئێران بە ١٥٦ دەنگ، پەسندكرا. ئەنساری حیزبوڵا پێش لە دەرچوونی ئەم گەڵاڵەیە چەندین جار هەرەشەیان لە دەوڵەت كردبوو كە ئەگەر پشتیوانیان لێ‌نەكەن، بە شێوازی تاکڕەوانەی خۆیان لەگەڵ ئەم نموونانە (بدحجابی) مامەڵە دەكەن. لەم پێوەندیەدا راوێژكاری فەرهەنگیی سەرۆك كۆماری، بە سكرتێری ئەنساری حیزبوڵا دەڵێت كە سەردەمی ساڵەكانی ٧٠ بەسەر چووە و ئێستا ناتوانین بەو شێوەیە لەگەڵ خەڵك بەرخورد بكەین. بەڵام لە لایەكی دیكەوە نوێنەرانی مەجلیس لەسەر هۆكاری دەنگدانەوەیان بەم گەڵاڵەیە، بەم شێوەیە پشتیوانی دەكەنەوە كە ئەو هێزانە رێنوێنی خەڵك دەكەن و لەگەڵ بدحجابی بەرەنگاری دەكەن زوڵمیان لێ‌دەكرێت و دەبێ‌بۆ جێگیر كردنی فەرهەنگی ئیسلامی پشتیوانییان لێ‌بكەین. سەنەدێكی دیكە، قسە و راوبۆچوونی چەندین كەسایەتیە كە گومانەكان بەهێزتر دەكات. بۆ نموونە ئایەتوڵا یوسف تەباتەبایی، ئیمام جومعەی ئیسفەهان گوتی: مەسەلەی حیجاب لە قۆنا‌غی بیرهێنانەوە و ئاگاداركردنەوە تێپەڕیوە، بۆ بەربەرەكانی لەگەڵ بدحجاب دەبێ‌داری تەڕ هەڵگرین و لە هێزەكانی پشت ئەستوور بە زۆر كەڵك وەرگرین. دوای ئەم گفتگۆ و هەڵوێستانەیە كە خەڵك دڵنیا دەبن كە حكوومەت لەگەڵ کردەوەی ئەسیدپاشی هاودەستە.
کوردستان میدیا: ئێمە ئێستا شاهیدی رووبەرووبوونەوەی توندوتیژانەی دژ بە ژنانین. هۆكاری ئەمە چیە؟
چایچی: توندوتیژی پێناسەی كۆماری ئیسلامییە، كۆماری ئیسلامی لە سەرەتاكانی شۆڕشی ٥٧دا، وەك حكوومەتێكی ساویلكە و نوێ، بۆ سەپاندنی خواستی خۆی كە یەكێكیان حیجابی زۆرە ملی بوو، لە هەموو شێوەكانی توندوتیژی كەڵكی وەرگرتوە. تەنانەت لە قیزەوەنترین شێوەكانیدا لەم رۆژانە شاهیدی دووپات بوونەوەی ئەم كردارەین. هەر وەك ئەمڕۆ گروپێكی تایبەت تیزابیان دەپرژاندە دەم و چاوی ژنانی بدحجاب، بە رای من كۆماری ئیسلامی ئێستا وەك ساڵی ٥٧ لە لاوازترین ئاستی خۆی دایە و بۆ سەركوت كردنی ژنان، كە خوڵقێنەری زۆربەی حەرەكەتە ئازادیخوازانەکان، بە دڕندانەترین شێوە هەڵسوكەوت دەكات. هەڵەیەكی ژنێكی خێزاندار بەردبارانە، ژنی بدحیجاب تیزابی بەسەر دەكرێ، تاوانی كچێكی ١٩ ساڵە كە لەبەرامبەر دەستدرێژی لەخۆی دیفاعی كردووە ئێعدامە! بە هەرحاڵ ژن بوون تاوانە!
راپۆرتە جیهانییەكانیش سەلمێنەری ئەم راستییەن. بە پێی ئاخرین لێكۆلینەوەكان ئێران لەبواری نابەرامبەریی رەگەزی لە نێوان ١٤٢ لە پلەی ١٣٧ی جێی گرتووە.
کوردستان میدیا: بۆچی توندوتیژییەكان خەریكە زۆرتر بەرەو توندوتیژی گشتی و كۆمەڵایەتی دەڕۆن و لەبەرچاو گشتی ئەنجام دەدرێن؟
چایچی: وا هەست دەكەن ئەگەر خەڵك بترسینن، و ئەم توندوتیژییانە لەبەر چاوی گشتی ئەنجام بدەن، دەبێتە پەند و سەرمەشقێك بۆ خەڵكانی دیكە. بۆیە ئێعدامەكان لەبەر چاوی خەڵك جێ‌بە جێ‌دەكرێت، كەم نیە دیمەنی ئەو كچانە كە بە نامرۆڤانەترین شێواز و بە زۆر و زۆرداری سواری ماشینەكانی گەشتی ئیرشاد دەكرێن و یان لە باشترین حاڵەتدا پێشیان پێ‌دەگرن و لەبەرچاوی راگوزەرەكان بەهەڕەشە و قسەی ناشیرین كەسایەتییان ورد دەكرێت (بە هۆی جل و بەرگیانەوە). و یان بەردباران (سنگسار) كە بە دەستی خەڵك و لەبەر چاوی گشتی بەرێوەدەچێت.
کوردستان میدیا: دەرەنجامی ئەو حەرەكەتانە چین و تا چەندە كاریگەری لەسەر ئەمنیەتی رەوانی و كۆمەڵایەتی كۆمەڵگا و ژنان هەیە؟
چایچی: دیارە كۆماری ئیسلامی بەم شێوە هەڵسوكەوتەوە ستراتێژییەكی روونی هەیە، بەڵام لەم مەسەلەیە ئاگادار نیە كە رۆژبە دوای رۆژ نەفرەت لە حكوومەت زیاتر بووە و خەڵكێكی توندوتیژ پەروەردە بوون كە رۆژێك وەك نارنجۆك لە دەستی خۆی دەتەقێتەوە. چەند رۆژ لەمەوپێش هەواڵی وەبەر چەقۆدانی مەئموورێك لە هێزەكانی امر بە معروف و نهی از منكر بڵاو بووەوە، ئەمە زەنگە خەتەرێكە بۆ حكوومەت كە لەوانەیە لەمەوبەدوا توندوتیژی بە توندوتیژی وڵام بدرێت!
کوردستان میدیا: ئەم رووداوانە و رووبەرووبوونەوە لەگەڵ ژنان لە شێوە و فۆرمی جیاواز ماوە روودەدەن و كۆتاییان پێ دێ. بەڵام هەندێك كارناسان ـ پێیان وایە ئەمە سیاسەتە و دەرەنجام و كاریگەریی درێژخایەنەكانی لە سەر بنیادی كۆمەڵگا دەبێ. رای ئێوە چیە؟
چایچی: وەک دیارە رووداوەکانی ئەم دواییانە بە هۆی بوونی تۆرە كۆمەڵایەتییەكانەوە بەم شێوەیە هەواڵنێری لەسەر كرا و رای هەموو جیهانی بۆ لای ئێران راكێشا. ئەگەر نە لە 35 ساڵ دەسەڵاتداریی كۆماری ئیسلامی بەردەوام شاهیدی هەلاواردن و پێشێلكاریی مافی ژنان بووین. بەلام بە دڵنییاییەوە چەوساندنی بەردەوامی نیوەی كۆمەڵگا دەبێتە هۆی دروست بوونی كۆمەڵگایەكی نایەكسان کە ئاوسی رووداوەكانی توندوتیژی و دروست بوونی دیاردەی جۆراوجۆ دەبێ.
کوردستان میدیا: كۆمەڵگای مەدەنی ئێران بۆچی بۆ ئەم رووداوە هەڵویستی هەبوو لە كاتێك دا پێشتر توندوتیژیی كۆمەڵایەتی هەبووە بەڵام هەڵویستی نەبووە؟ و ئەم هەڵویستە تا چەندە سەركەوتوو بووە؟
چایچی: كۆمەڵگای مەدەنی ئەركدارە کە لە ئەگەری هەر شێوە ناهەماهەنگی و وڵام نەدانەوەی لایەنێك لە خەڵك یان حكوومەت، هەڵوێست بگرێت. بە داخەوە لە ئێران بەردەوام حكوومەت و دەسەڵات بووە كە جێگای گلەیی و نارەزایەتی بووە. بە رای من هەرەشە و دەستڕێژی لەسەر جەستە (پرژاندنی تیزاو، دەستدرێژی جینسی، كوشتن، لێدان و ...) لە مەترسیدارترین شێوەكانی توندوتیژی دێنە ئەژمار، لە ناو بردنی ئاوات و ئارەزووەكانی كچێك، بێ‌بەش كردنی ژنێك لە داهاتوو و ژیان، ئەستاندنەوەی ماف لەسەر جەستەی ژنان، ئەمانە بە واتای تەفروتووناكردنی ژیانی یەك ژنە. بۆیە كۆمەڵگای مەدەنی بە بێ‌جیاوازی دەبێ‌هەڵوێستێكی ئینسانییان لەبەرامبەر ئەم رووداوانە هەبێت.
کوردستان میدیا: پێتان وایە لەم كاتانەدا كۆمەڵگای مەدەنی ئێران و چالاكانی ژنان دەبێ‌چۆن كار بكەن؟ و رۆڵ و كاركردی رێكخراوەكانی دەرەوەی ئێران دەبێ‌چۆن بێ؟
چایچی: كۆمەڵگای مەدەنیی ناوخۆی ئێران بە داخەوە لە كەرەستەكانی پێویست بەهرەمەند نین و كاری مەیدانیش زۆرجار لێیان قەدەغە دەكرێت، بەڵام بە خۆشییەوە چاونەترسی و خۆراگریی ژنانی ئێران و چالاكانی مافی ژنان شیاوی ستایشە. دوایین نمونەی كۆڵنەدەریی ژنان، نەسرین ستوودە و مهدیە گوڵرو بوون کە لەگەڵ ئەوەی كە چەندین جار زیندانی و دەستبەسەر كراون دیسان بۆ نارەزایەتی دەربرین هاتنە مەیدان و بێ‌ئەوەی ترسییان هەبێت لەسەر داخوازییەكانیان سوور بوون. ملشۆڕ نەكردنی ژنان لەبەرامبەر یاسای پۆششی زۆرەملییە كە ئەم حكوومەتەی وەزاڵە هێناوە، كەواتە ژنان باش دەزانن كە نابێ‌تەسلیم بن و دەبێ‌هەموو رێگاكان تاقی بكەنەوە. رێكخراوەكانی دەرەوەی وڵاتیش بە هۆی ئازادیی عەمەلی زیاتر، دەبێ‌دەنگی ژنانی ناوخۆی وڵات لە جیهاندا بن، كە تا رادەیەكی باش سەركەوتوو بوونە. بۆ نموونە هەر لەسەر دوایین رووداوەكانی ئێران، سەرۆكی كومیتەی كاروباری دەرەوەی مەجلیسی نوێنەرانی ئامریكا، اد رویس دەڵێ: كۆمەڵگای نێونەتەوەیی دەبێ‌بزانن، حكوومەتێك كە لەبەرامبەر خەڵكی خۆی بەم شێوەیە توندوتیژی بەكار دێنی، ئایا دەشێت بە شوێنی وزەی ناوەكیی ئاشتی خوازانە بێت؟.
کوردستان میدیا: زۆربەی ئەو توندوتیژیانەی كە لە دژی ژنان ئەنجام دەدرێت بە بیانووی امر بە معروف و نهی از منكر و حیجابە رای ئێوە سەبارەت بەم مەسەلەیە چییە؟
چایچی: كاتی خۆی ئەحمەدی نیژاد، سەرۆك كۆماری پێشوو دەیگوت: بە راستی كێشەی ئێمە تاڵی مووی ژنانە؟ حیجابی زۆرەملی بە واتای بەرتەسك كردنی سنوور و چوارچێوەدانان بۆ هەموو ژیانی ژنان، واتە نیوەی كۆمەڵگای ئێران بوو، لە لایەكی دیكەوە دینی ئیسلام ناوكی ناوەندیی كۆماری ئیسلامییە و بەرێوەنەبردنی بریار و فەرمانەكانی، بە واتای قبوول نەكردنی ئەو ئیدئۆلۆژییە و لە نیهایەتدا ئەو حكوومەتەیە. هەروەها سەپاندنی حیجابی زۆرەملی نیشانەیەك بوو بۆ هاوئاراستە پیشاندانی خەڵك لەگەڵ حكوومەتی ئیسلامی كە بە خۆشییەوە هەتا ئەمرۆ تێیدا سەركەوتوو نەبوون. كەواتە مەسەلەی حیجاب مەسەلەی مان و نەمانە بۆ كۆماری ئیسلامی، بۆیە بە هەر شێوەیەك لە هەوڵ دایە حیجاب بسەپێنێتە سەر ژنان.
کوردستان میدیا: یاسای بنەڕەتی رێژیمی ئێران لەو پێوەندییەدا چ رۆڵێكی هەیە؟
چایچی: كێشە هەر لەوێ‌دەست پێدەكات، یاسای بنەڕەتیی كۆماری ئیسلامی دژ بە ژنانە و بە ئاشكرا تێیدا هەست بە هەڵاواردنێكی قوول دەكرێت. بۆ نموونە، یاسای هاوسەرگیری، یاسای تەڵاق، سەرپەرەستیی منداڵ، فرەژنی، تەمەنی بڵوغ، هاووڵاتیبوون، میرات، سەرۆك كۆماری، چۆنییەتی لەبەر كردنی جل و بەرگ، بەردباران، دیە و دەیان یاسا و گەڵاڵەی دیكە، كە بە هەموو شێوە چەوساندنەوەیەكی ژنان، لایەنی یاسایی دەبەخشێت.
