کوردستان میدیا

ماڵپەڕی ناوەندیی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران

دوکتور قاسملوو، بیرمەندە شۆڕشگێڕەکە (شەریف هەژاری)

22:11 - 8 پووشپەڕ 2714

شەریف هەژاری

ماوەیەکى دیکە (١٣/٠٧/١٩٨٩) ساڵیادى تیرۆرکردنى یەکێک لە دانسقەترین رێبەرانى کورد، د. عەبدولڕەحمان قاسملوویە، هەڵسەنگاندن و شیکارى لەسەر تێزە سیاسییەکانى قاسملوو، دیپلۆماسیەتیى قاسملوو، ئەخلاق و مۆرالى قاسملوو، زمانەوانیی قاسملوو، ئەدیبى و شیعرناسى لاى قاسملوو بە مشتومڕ و لێکدانەوەى بەڵگەدارى ورد ئەبێت کە توێژەر و راڤەکار پاشخوانى زانستیى لەسەر زانستەکانى فەلسەفەى سیاسی و دیپلۆماسى، مێژوو و زمانزانیى بە مێتۆدى وردبوونەوەى شیکارى و مشتومڕەوە هەبێ و بتوانێ جیابەجیا تەواوى تایبەتمەندییەکانى قاسملوو بخاتەڕوو، بۆیە نووسینێکى وا خۆى لە چەندین تێزى دوکتۆرادا ئەبینێتەوە و منیش نامەوێت لەم وتارەمدا زۆر بنووسم، بەڵکوو ئەمەوێت ئاماژە بە چەند خاڵێک بکەم کە بەلاى خۆمەوە و لە ئەزموونى نووسین و کتێب لە بارەى شۆڕش و شۆڕشگێڕانى رۆژهەڵاتى کوردستانەوە وا ئەزانم خاڵگەلێکى نوێن و ئامادەشم لەگەڵ هەر بەڕێزێک کە پسپۆڕى مێژوو بێت و لە هەر یەکێک لە زانکۆکانى کوردستاندا بێت سمینارى زانستى ساز بکەم و خاڵەکانى ئەم بابەتەم بسەلمێنم، بۆ خۆشم لە زانکۆى سلێمانیم و هەر پسپۆڕێکى مێژوو ئەم خاڵانە بە گەورەکردن ئەزانێت، یان سەرنجى لەسەریان هەیە و ئامادەیى تێدا هەیە بۆ مشتومڕى زیاتر، ئەتوانێت بفەرموێت لە زانکۆى سلێمانیدا بەخۆشحاڵییەوە لە سمینارێکى زانستىدا دیبەیتى چڕ و وردى لە بارەوە ئەکەین، چونکە من پێم وایە ئیتر پێویستییەکى سەرەکییە کە لە زانکۆکانماندا پێشبڕکێى زانستى لەسەر ئایدیا نوێیەکان بهێنینە کایەوە، بۆ ئەوەى چ مێژوومان و چ رێبەرانى رابردووى کورد هەڵسەنگاندنى تەواو زانستییان بە دوور لە ئایدیاى حیزبى بۆ بکرێت.

ئەو تایبەتمەندییە دەگمەنى و دانسقانەى کەلە کەسیەتیى د عەبدولڕەحمان قاسموودا هەبووە و تا ئێستا هەندێک لەو تایبەتمەندییانە لە ئاستى جیهاندا لە هیچ رێبەرێکدا نەبووە و هەندێکیشى تەواو دانسقەن لە ئاست رێبەرانى کورد و جیهانى رۆژهەڵاتدا:

١ ــ قاسملوو تاکە رێبەر بووە لەسەر زەوىدا و تاکە نەفەرى یەکەمى حیزبێک بووە لە ئاست تەواوى نەفەرى یەکەم و سەرکردەى یەکەمى حیزبەکانى وڵاتاندا لە جیهاندا کە زیاتر لە ١٠ زمانى زانیبێت، زمانەکانیش (فەڕەنسى، ئینگلیزى، رووسى، عەرەبى، فارسى، تورکى، چێکى، سلۆڤاکى، ئازەرى، کوردى) بوون.
روونە کەلە ناو کورددا هیچ رێبەرێک نەبووە کە ١٠ زمانى زیندووى جیهان بزانێت، بەڵام قاسملوو زانیوویەتى، وەک ئەوەى کە خۆشم ماستەرم لە: ستراتیژیی بەریتانیا لە ئەمەریکا لە زانکۆى لەندەندا هەیە و ئاشناى مێژووى ئورووپا و ئەمریکا و بزاووتە شۆڕشگێڕییەکانیانم و بە دیقەتەوە کەسایەتىی نەفەرى یەکەمى شۆڕشەکانیانم هەڵسەنگاندووە، ئەوا بۆم دەرکەوتووە و ئەشى سەلمێنم، کە قاسملوو تاکە نەفەرى یەکەمى حیزبێک بووە لە ئاست تەواوى سەرۆکى یەکەمى وڵاتان و رێبەرانى یەکەمى پارتە سیاسییەکان لە جیهاندا کە ١٠ زمانى زانیبێت.

٢ ــ لە رووى هەڵسوکەوتى کۆمەڵایەتی و هەڵچوونەوە، قاسملوو تاکە رێبەرێک بووە لە کورد و بە گشتیش لە جیهانى رۆژهەڵاتدا کە بۆ ماوەى نزیک بە ٢٠ ساڵ (١٩٧٠ ــ ١٩٨٩)، رێبەرایەتىی جووڵانەوەیەکى شۆڕشگێڕیى بەهێزى کردبێت کە جووڵانەوەى رۆژهەڵات لە سەردەمى قاسملوودا بە بڕشتر بوو لە ئێستا، ئەوا تاکە رێبەرى کورد و جیهانى رۆژهەڵات بووە کە جنێو و وشەى ناپەسندى کۆمەڵایەتىی هەرگیز بۆ هیچ یەکێک لە نەیارەکانى بەکارنەهێناوە، لە کاتێکدا بە سەدان وتارى جۆشدەرى نەتەوەیى هەیە لە شەڕەکاندا دژ بە دەسەڵاتى داگیرکەرى ئێران، بەڵام قاسملوو تاکە رێبەرێک بووە کە ئەتەکێتى گفتوگۆ و لێدوان و وتارە حەماسییەکانى زۆر بە ئەدەبانە بووە و وتارەکانى لە سەخترین ساتى شەڕەکانیشدا بە دووربووە لە هەر جۆرە بەکارهێنانێکى وشەى نەشیاوى کۆمەڵایەتى.

٣ ــ قاسملوو پێچەوانەى رێبەرانى دیکەى کورد زۆر دژى فەردپەرستى لە ناو حیزبەکاندا بوو، هەر بۆیە قاسملوو تاکە رێبەرى کورد بووە کە هەڵواسینى وێنەکانى و شیعار و هوتافدانى بژى قاسملووى لە نێو ریزەکانى حیزبەکەیدا قەدەغەکردبوو کە بۆ سەلماندنى ئەم تایبەتمەندییە ناوازەیەى قاسملووش بە سەدان ڤیدیۆ و دێکۆمێنتى بەردەست هەن. بەلاى قاسملوەوە نرخ و بەهاى گشت هەمیشە لە پێشتردا بووە هەتا هى تاک، با ئەو تاکەش سەرکردە بووبێ! ئەمەشى تەنیا لە پێناوى نرخگەڕاندنەوە بۆ گشت ئەندامان دادەنا و قاسملوو پێى وابوو بونیادنانى کۆمەڵگایەکى تەندروست بە خۆبەزلزانین و خۆپەرستییەوە بنیادنانرێ، بەڵکوو بە شەرعیەتدان بۆ گشت کۆمەڵگا بنیاد ئەنرێ.

٤ ــ لە رووى خیانەتى نەتەوەییەوە، قاسملوو تاکە رێبەرى کورد بووە کەلە پاش ساڵانى ١٩٧٠ وەک نەفەرى یەکەمى حیزبێک لە مەیدانى سیاسەتدا بووبێ هەتا ١٩٨٩، کە دەکاتە نزیک بە ٢٠ ساڵ، سەرکردایەتى جووڵانەوەى چەکداریی دژ بە رێژێمى ئێران، کەچى بە هیچ جۆرە خیانەتێکى نەتەوەییەوە تێوە نەگلاوە! بەتایبەت هەموو بەڵگە مێژوویی‌یەکان گەواهیدەرى ئەو راستییەن کەلە سەردەمى قاسملوودا هیچ کوردێک بۆ رێژیمێکى داگیرکەر نەکوژرا و تیرۆر نەکرا لەلایەن حیزبەکەى قاسملوەوە، ئەمە سەرەڕاى ئەوەى قاسملوو هێندە زانایانە و لێزانانە سیاسەتى ئەکرد کە هەرگیز بە زیانگەیاندن بە جووڵانەوەى شۆڕشگێڕى بەشەکانى دیکەى کوردستان (باشوور، باکوور و رۆژئاوا) نەدەشکایەوە و هیچ خەیانەتێکى نەتەوەیى بەردەست لە تەواوى ژیانى قاسملوودا ناتوانین بەدەست بێنین.

٥ ــ قاسملوو تاکە رێبەرى سیاسیى کوردە کە تواناى داهێنانى تێزى سیاسیى هەبووە و ئەشتوانم بڵێم کە تاکە بیرمەندێکى سیاسیى کوردە، ئەو کۆمەڵە تێزەى کە قاسملوو هێناویەتیە نێو کایەى سیاسەتەوە، یان داهێنانێکى نوێى لە جێ‌بەجێ‌کردنیاندا خستووەتەڕوو بریتین لە: (سەربەخۆیى بڕیاردان، ئەخلاق لەسیاسەتدا، بەرپرسیاریەتى، دێموکراسیى راستەقینە، سوسیالیزمى دێموکراتیک) کە ئەگەر بە وردى لێى بتوێژینەوە ئەوا بۆمان دەرئەکەوێ کە تێزەکانى تاچەندێک پڕبایەخن بۆ کۆمەڵگاکانى مرۆڤایەتى. بۆ نموونە ئەگەر بە کورتى لە تێزەکانى فەیلەسووفێکى وەک ماکیاڤێلی و بیرمەندێکى وەک \'\'قاسملوو\'\' بڕوانین، ئەوا قورسایى تێزەکانى قاسملوومان بۆ ئەسەلمێ کە یەکەمیان ماکیاڤێلى وەک نموونەى فەیلەسوفێکى سیاسى لە تێزەکانیدا مۆراڵ لە کایەى سیاسیدا ون ئەکا، دووەمیشیان قاسملوو وەک بیرمەندێکى سیاسى لە تیۆریاکانیدا مرۆڤگەرایى و مۆراڵ دەکاتە پێوەرى جووڵە و تایبەتمەندیى مرۆڤى سیاسەتوان. ئەم مشتومڕە ئەیەوێ زیاتر لێکدانەوە و شیکارى لە نێوان تێزەکانى ئەو دوو بیرمەندەدا لەسەر بکرێ، وەلێ بە شارەزایى دەقیق لە تێز و نووسینەکانى هەردوولایان و هەڵسەنگاندنى بێلایەنانەوە.

ئەم خاڵانەى کە خستمەڕوو بە دوورن لە هەر سۆز و عاتیفەیەک بۆ نەتەوەکەم کە نەتەوەى کوردە، یان لانى کەم بۆ رێبەرێکى نەتەوەى کورد کە قاسملووە، بەڵکوو بە دیقەتەوە ئەم تایبەتمەندییانەم لە خوێندنەوەى تێزەکانى قاسملوو و بەراوردکردن لەگەڵ رێبەرانى جیهان و کورددا ئەنجامم دا، هەر پێشنیار و رەخنەیەکیش لەسەر ئەم بابەتەم هەبێ، سوپاس بۆ هەر بەڕێزێک کەلە رێى فەیسبووکەوە پێم بگەیەنێت.

ناوەڕۆکی ئەم بابەتە را و تێبینیی نووسەرە و ماڵپەڕی کوردستان میدیا لێی بەرپرسیار نییە