کوردستان میدیا

ماڵپەڕی ناوەندیی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران

هیجری: هەتا سیاسەتەکانی رێژیمی ئێران لە عێراق، سووریە، فەلستین و لوبنان رەچاو بکرێ، ئارامی لە ناوچەدا سەقامگیر نابێ

22:55 - 23 گەلاوێژ 2714

کوردستان میدیا: گۆڤاری لڤین ژمارە ٢٧٦ وتووێژێکی لەگەل مستەفا هیجری سکرتێری گشتیی حیزبی دێموکراتی کوردستان پێکهیناوە.

دەقی وتووێژەکە بەم چەشنەیە:

گۆڤاری لڤین: مەسەلەی سەربەخۆیی دەوڵەتی کوردی لە باشوری کوردستان و رۆژئاوا بۆتە جێگای باس وخواستی هێزەکان، هۆکاری ئەمە چییە؟ ئایا بارودۆخێکی لەبار بۆئەو بابەتە خولقاوە؟

مستەفا هیجری: هەلومەرجی سیاسی لە باشوور و خۆرئاوای کوردستان دوو پرسی بە تەواوی لێک جیاوازن و پێویستە هەرکام بە لەبەرچاوگرتنی ئەو جیاوازییانەوە شرۆڤە بکرێن:

ــ باشووری کوردستان ساڵانێکی زۆرە کە بە گوێرەی یاسای عێراق حکوومەتێکی ــ نیمچە سەربەخۆی هەیە ـ ئەو حکوومەتە سەرەڕای کۆسپ و تەگەرەکانی سەر رێگای لەو ماوەیەدا رۆژبەرۆژ هەنگاوی بەرەوپێش ناوە. هەرچەند ئەو هەنگاوانە زۆر بە لەسەرەخۆیی بووە و تا ئێستاش کێشە و کەموکۆڕیی زۆری تێدا بەدی دەکرێ‌. لەو ماوەیەدا حکوومەتی هەرێم و حکوومەتە ناوچەیی‌یەکان (پارێزگاکان) لەلایەن نوێنەرانی هەڵبژێردراوی خەڵک بەڕێوەچوون و تا گەیشتووەتە ئێستا کە حکوومەتی بنکەفراوان پێک هاتووە ‌و نوێنەرانی زۆربەی زۆری خەڵک ئەو حکوومەتانە بەڕێوە دەبن، بە کورتی لەو ماوەدا کوردستانی باشوور لە پرۆسەی تاقیکردنەوەیەکی دێموکراسیدا بووە.

ـ لەو ماوەیەدا کورد هەوڵی زۆری داوە بۆ مانەوە لە چوارچێوەی عێراقدا لەژێر چەتری حکوومەتێکی دێموکراتیک کە مافی یەکسانی پێکهاتەکانی عێراق بە کردەوە بپارێزێ ‌و پابەندی یاسا بێ‌، بەڵام حکوومەتی ناوەندی بە پێچەوانەوە رۆژبەرۆژ تێکۆشاوە بۆ ئەوەی ئەو مافانەی گەلی کورد پێشێل بکا کە تەنانەت لە یاسای بنچینەییدا پەسند کراوە، تا لەم دوایییانەدا کار گەیشتە بڕینی بوودجەی کوردستان و سازکردنی گیروگرفتی گەورە بۆ حکوومەتی هەرێم و لە راستیدا بەغدا بە کردەوە کوردستانی لە عێراق جیا کردووەتەوە.

ـ لە هەمانکاتدا کوردستان نەوتی خۆی هەناردە دەکا بە نەوتی کەرکووکیشەوە، ئەم هەناردە کردنە هەرچەند لە ئێستادا کێشەی زۆری لەسەرە، بەڵام بەو حاڵەشەوە دوورە دیمەنی سەربەخۆیی ئابووری ئەو بەشە نیشان دەدا.

ـ هەرێمی کوردستان ئێستا بووەتە ناوەندێکی سیاسی ناوچەیی و جیهانی، ژمارەیەکی زۆر لە وڵاتانی خۆرئاوا‌ و خۆرهەڵاتی ناوەڕاست کونسوولگەرییەکانی خۆیان لێ‌ دامەزراندووە ‌و بەرپرسە سیاسییە پلەبەرزەکانی ئەو وڵاتانە بەردەوام سەردانی سەرۆک و حکوومەتی هەرێم دەکەن، ئەوانە و زۆر خاڵی دیکە لەسەر یەک شوێندانەر بوونە بۆ ئەوەی مەسەلەی سەربەخۆیی ئەو بەشە بووەتە جێگای باس و خواستی هەموو لایەک.

ـ کوردستانی خۆرئاواش دەیتوانی زەمینەی ئەرێنی سیاسیی زۆری تێدا پێک بێ‌، بەڵام بە داخەوە لەوێدا ئەو رەوتە نەچووەتە پێش، ئەو بەشە لە خاکی کوردستان تا ئێستاش لە ژێر دەسەڵاتێکی تاکڕەهەندی دایە، نوێنەرانی لایەنە سیاسییەکان لە بەڕێوەبەری ئەو بەشەدا بەشدار نین و تەنانەت هیچ بەڕێوەبەرێک بە ناوی بەڕێوەبەری کورد و کوردستانی لە ئارادا نییە و بەگشتی هیچ زەمینەیەکی ناوخۆیی و دەرەکی بۆ سەربەخۆیی و تەنانەت لەوە کەمتر بۆ ئوتۆنۆمیش نەهاتووەتە ئاراوە، بۆیە ئەگەر لەو بەشەدا رەوتی رووداوەکان هەر وەک رابردوو بچێتە پێش، چارەنووسی خەڵکی ئەو بەشە تەم‌ و مژاویی بە دیار دەکەوێ.

گۆڤاری لڤین: بەڵام داعش هەرچی بێت بە شێوەیەکی جیدی شەڕی لەگەڵ حکومەتی هەرێم نییە، رووی داعش لە دەوڵەتی شیعەیە؟

مستەفا هیجری: داعش شەڕی لەگەڵ هەموو لایەک ‌و هەموو ناوچەیە بە شیعە ‌و سوننە ‌و کوردەوە، بەڵام ئەولەویەتەکەی شەڕی شیعەیە لە عێراق ‌و سووریەدا ‌و ئەگەر بتوانێ بە تەواوی بەسەر حکوومەتی شیعە لە عێراقدا زاڵ بێ‌ شەڕی کوردیش بە شێوەی جیدیتر دەست پێ‌ دەکا.

گۆڤاری لڤین: ئەگەر ئێستا کە دەوڵەتی ناوەندی لاوازە و بە شەڕی داعشەوە خەریکە، فرسەتێکی لەبار نییە بۆ راگەیاندنی سەربەخۆیی، ئەو فرسەتە کەی دەبێ؟

مستەفا هیجری: ئێستا فرسەتێکی لەبارە بۆ راگەیاندنی سەربەخۆیی ئەگەر بێت:

ـ لایەنە سیاسییەکانی کوردستان هەموو بە بێ دوودڵی یەکدەنگ بوایەن لەسەر راگەیاندنی سەربەخۆیی و پشتگرتنی، من بەش بەحاڵی خۆم ئەو یەکدەنگییە نابینم.

ـ خەڵکی کوردستان لە باری سیاسی و سایکۆلۆژییەوە ئامادەیی هەبێ‌ کە کەموکوڕی و کێشە ئابووری و زەختەکانی دوژمنانی سەربەخۆیی کوردستان بۆ کورت ماوە تەحەمولی بکا وەک ئەوەی ساڵانی نەوەدەکان دوای پاشەکشەی هێزەکانی سەددام حسەین و گەمارۆی ئابووری کوردستان دیتمان، چونکە ناکرێ‌ خەڵک سەربەخۆیی رابگەیەنێ ‌و تووشی هیچ کەموکۆڕیش نەبێ‌.

ــ بێجگە لەوانە رێگایەکی کراوە بە رووی دنیادا هەبێ.

گۆڤاری لڤین: کەس نییە موخالفی دەوڵەتی کوردی بێت، بەڵام کەسیش نییە بە جیددیی و بەڕەسمی کاری بۆ بکات و رایگەیەنێت؟

مستەفا هیجری: بە بۆچوونی من رانەگەیاندنی بە رەسمی و بە جیددی دەوڵەتی کوردی دەگەڕێتەوە سەر وڵامی پرسیارەکەی پێشوو ئەو نیگەرانییانەی لەو پێوەندییەدا دێنە ئاراوە و رێگرن لەسەر راگەیاندنی سەربەخۆیی، بۆیە زۆر پێویستە هەموو لایەک (بە حکوومەت و خەڵکەوە) تێبکۆشن بۆ رەواندنەوەی ئەو نیگەرانی و کۆسپانە.

گۆڤاری لڤین: پرسیارێکی سادە ئەوەیە، راگەیاندنی دەوڵەتی کوردی کارێکی لە ئیمکان هاتووە یان نا، وە بۆچی؟

مستەفا هیجری: بێ‌گومان ئەگەر کار بکرێ‌ بۆ رەواندنەوەی نیگەرانییەکان ( کە کۆسپ‌و نیگەرانی گەورە نین) بە یەکریزی خەڵک ‌و حکوومەت کارێکی لە ئیمکان هاتووە.

گۆڤاری لڤین: تێڕوانینی وڵاتانی ناوچەکە چییە، بە بۆچوونی تۆ، گوایا تورکیاش لەگەڵیەتی، ئێران دژایەتی و عێراق نیگەرانە و سوریە بۆخۆی گیرۆدەیە؟

مستەفا هیجری: وا هەڵکەوتووە هەر کام لە وڵاتانی دراوسێی حکوومەتی هەرێم دەسەڵاتداری بەشێک لە کوردستانی دابەش کراون، بۆ ئەوەی حوکمی دیکتاتۆرانەی خۆیان بەسەر کوردستانی بەشی خۆیان لە دەست نەدەن ‌و وەک بۆ خۆیان دەڵێن وڵاتەکەیان دابەش نەبێ‌ هەموویان دژی سەربەخۆیی باشووری کوردستانن.

گۆڤاری لڤین: لە نێوان پارتی و یەکیەتی لە هەرێمی کوردستان دەوترێت جیاوازی راوبۆچوون هەیە سەبارەت بەدەوڵەتی کوردی کە گوایا پارتی حەماسەتی زیاتری هەیە و یەکیەتی دەڵێت کەس لە ئێمە دڵسۆزتر نییە، بۆ ئەو مەسەلەیە؟

مستەفا هیجری: جیاوازیی راِ‌وبۆچوون لە نێوان یەکیەتیی نیشتمانیی کوردستان ‌و پارتی دێموکراتی کوردستان، لە پێوندی لەگەڵ ئەم مەسەلەیەدا زۆر گرنگە هیوادارم لەو مەسەلە چارەنووس سازەدا هەر دوولا بە یەکدەنگی تەواو بگەن.

گۆڤاری لڤین: هەڵوێستی ئیوە وەکو لایەنی رۆژهەڵات چییە لەسەر دروستبوونی دەوڵەتی کوردی؟

مستەفا هیجری: حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران دیاریکردنی مافی چارەنووس بۆ گەلی کورد بە مافی بێ‌ئەملا و ئەولای کورد دەزانێ‌ ‌و ئێمە ٧٠ ساڵە بۆ بەدەستهێنانی ئەو مافە لە کوردستانی خۆرهەڵات خەبات دەکەین ‌و قوربانی دەدەین، ئاواتمانە دەوڵەتی کوردی پێک بێ‌، ئێمە بۆ ئیرادەی یەکگرتووی خوشک‌ و براکانمان لە هەرکام لە بەشەکانی کوردستان بۆ دروستکردنی دەوڵەتی کوردی رێز دادەنێین ‌و پشتیوانی لێ‌ دەکەین.

گۆڤاری لڤین: لەگەڵ ئەم باسە دەوڵەتی ئێسرائیل بەرەسمی رایگەیاند کە پشتیوانی لە دەوڵەتی کورد دەکات\'\' ئەمە چۆن دەخوێندرێتەوە؟

مستەفا هیجری: بە بۆچوونی من دەوڵەتی ئیسراییل لەو راگەیاندنەدا راستگۆیە چونکە، پێکهاتنی دەوڵەتی کوردی لە باشووردا، دەوڵەتێکی دێموکراتیک دەبێ ‌و یارمەتیدەر دەبێ‌ بۆ بەرەوپێشچوونی پرۆسەی دێموکراتی لە خۆرهەڵاتی ناوەڕاست کە بە قازانجی ئیسرائیلە ‌و زۆر هۆی دیکە.

گۆڤاری لڤین: سەبارەت بە پرسی ریفراندۆم بۆ سەربەخۆیی کەبە گەرمی باسی لێ دەکرێت دەڵێن چی؟

مستەفا هیجری: ئەگەر بڕیاری کۆتایی بۆ سەربەخۆیی کوردستان بدرێ‌ پێویستە لە پێش هەموو شتێکدا ریفراندۆم بکرێ‌ ‌و بۆچوونی خەڵک لەو پێوەندییەدا وەرگیرێ‌، چونکە ئەو مەسەلەیە پێوەندیی بە خواستی هەموو تاکەکانی دانیشتووی کوردستانەوە هەیە، بۆیە من پێم وایە ریفراندۆمێک بۆ ئەو مەبەستە کارێکی دێموکراتیک ‌و ئەرکێکی حکوومەتە.

گۆڤاری لڤین: خەڵکی دەڵێن حکوومەتی هەرێمی کوردستان ناتوانێت ئاو و کەرەبا و بەنزین دابین بکات چۆن دەتوانێت دەوڵەت رابگەیەنێت؟

مستەفا هیجری: بەڵێ‌، ئەوە یەکێک لە نیگەرانییەکانە کەلە پرسیارەکانی پێشوودا هێمام پێ کرد، خەڵکێک کە داوای سەربەخۆیی دەکا، پێویستە ئامادەیی هەبێ‌ بۆ نەبوونی بەنزین، کارەبا ‌و زۆر شتی دیکە چونکە هەم سەربەخۆیی ‌و هەم بوونی هەموو شتێک پێکەوە لە ئێستادا نەگونجاون، شەهید دوکتور قاسملوو فەرموویەتی : گەلێک ئازادی بوێ دەبێ‌ ئامادە بێ‌ نرخەکەیشی بدا... من هیوادارم کە دانیشتوانی باشووری کوردستان بەو ئامادەیی‌یەوە داوای سەربەخۆیی بکەن.

گۆڤاری لڤین: کۆنگرەیی نەتەوەیی زۆر کەس وەکوو لایەنی گرینگ سەیری دەکەن بۆ ئەم هەلومەرجە، واتا دەتوانێت رۆڵی گەورەی هەبێت لە پشتیوانیی دەوڵەتی کوردی، ئەگەر وایە بۆ زیندووی ناکەنەوە؟

مستەفا هیجری: تا کاتێک گیانی خۆبەزلزانی ‌و هیژمونیخوازی لە نێوان لایەنە کوردییەکاندا هەبێ‌، ناکرێ‌ چاوەڕوانی پێکهاتنی کۆنگرەی نەتەوەیی‌یەک بین کەلە خزمەت دۆزی کورد بە گشتی لە هەموو بەشەکانیدا بێ.

گۆڤاری لڤین: ئایا چانسی پێکەوەژیان لەگەڵ عێراق نەماوە، بۆیە باس لە ریفراندۆم و دەوڵەت دەکرێ‌، یان داعش ئەم باسەی هێناوەتە پێشەوە؟

مستەفا هیجری: چانسی پێکەوەژیان لەگەڵ عێراقدا ماوەیەکە نەماوە، هاتنە کایەی داعش بەم شێوەیە لە مەیدانی سیاسی عێراقدا یارمەتیدەری ئەو چانسە بووە.

گۆڤاری لڤین: سەرلەنوێ‌ عێراق، رووداوگەلێکی نەخوازراوی بەخۆیەوە بینی (پەلامارەکانی داعش) سیناریۆکانی پشتی چین، ئامانجەکانی کامانەن، کێ‌ ئەم یارییە مەترسیدارانە دەجوڵێنێت؟

مستەفا هیجری: پەلامارەکانی داعش شتێکی تازە نین لە عێراقدا، تەنیا ئەوە نەبێت کە هەڵەی بەرنامە سیاسییەکانی حکوومەتی بەغدا کە ئاکامەکەی ناڕەزایەتی خەڵکی عێراقی بە کورد، سوننە‌ و تەنانەت شیعەوە رۆژبەرۆژ زیاتر کرد تا کار گەیشتە ئەو جێگایەی داعش لەم ناڕەزایەتییانە کەڵکی وەرگرت ‌و توانیی پشتیوانیی هێندێک لایەنی سووننە بۆ لای خۆیان رابکێشێ ‌و هێرشەکانی خۆی بەربڵاوتر بکا، هەر وەک چۆن کۆماری ئیسلامیی ئێران لەو هەڵەکارییانە بە قازانجی خۆی کەڵکی وەرگرتووە‌ و دەسەڵاتی خۆی بەسەر هەموو جومگەکانی حکوومەتی بەغدادا سەپاندووە، بەڵام بە شێوەیەکی دیکە.

گۆڤاری لڤین: پەلاماردانی موسڵ لەلایەن داعشەوە چەندە مەترسییە بۆ سەر مالیکی و حکوومەتی عێراق، هێندەش مەترسییە بۆسەر ئێران و بلۆکی پان شیعیزم، کەواتە ئێران و مالیکی لەبەرامبەردا چی دەکەن؟ یان دەبێت چی بکەن؟

مستەفا هیجری: بەڵێ‌، پەلامارەکانی داعش ‌و بەهێزبوونی لە عێراقدا مەترسییە بۆ هەموو لایەک، بەڵام سیاسەتی مالیکی کە درێژەی سیاسەتەکانی کۆماری ئیسلامی ئێرانە لە ناوچەدا ‌و لە عێراقیشدا، لە مێژ ساڵە شکستی تەواوی هێناوە، چونکە ئەو سیاسەتە ( کە سیاسەتی کۆماری ئیسلامییە) چارەسەری هەموو گرفتەکان بە ناوخۆی ئێرانیشەوە لە سەرکوت، پیلانگێری، تەفرەقە ‌و هێژمونیخوازی دەزانێ‌، نەک دۆزینەوەی رێگاچارەی دێموکراتیک‌ و ئاشتیخوازانە، لەسەر بنەمای عەداڵەت‌و یەکسانی. کێشەی فەلستین، لوبنان، سووریە، عێراق ‌و نێوخۆی ئێران نموونەی زیندووی ئەو راستییەن کە ئێستا لەبەرچاوی ئێمە‌ و جیهان دایە، بۆیە من لەو باوەڕە دام تا ئەو کاتەی ئەم سیاسەتە رەچاو بکرێ‌ نابێ‌ چاوەڕوانی ئاشتی، ئارامی ‌و تەبایی لە ناوچەدا بین.

تێبینی:
١ ــ ئەم وتووێژە لە گۆڤاری لڤین لە ژمارە ٢٧٦ لە رێکەوتی ١٠/٨/٢٠١٤ی زایینی لە هەرێمی کوردستان بڵاو کراوەتەوە.
٢ ــ ئەم وتووێژە لە پێش هێرشی دەوڵەتی ئیسلامی (داعش) بۆسەر هەرێمی کوردستان ئەنجام دراوە.