بە بۆنەی هەشتی مارس رۆژی جیهانی ژنان
مەجید حەقی
هەرساڵ لە هەشتی مارس (١٧ی رەشەمە) رۆژی جیهانی ژنان لە وڵاتانی جۆراوجۆردا یاد دەکرێتەوە. رۆژی جیهانی ژنان لە وڵاتانی جیهانی سێهەم و لەو وڵاتانەی کە ژن لە بەشێکی زۆر لە مافەکانی مرۆڤی خۆی بێ بەشە گرنگیەکی تایبەتی هەیە. لە سەرەتاوە تا ئەمرۆشی لەگەل بێت خەباتی ژنان لە پێناوی کۆمەلگایەکی مرۆڤی، یەکسان و دادپەروەرانە بووە.
بەدرێژایی مێژووی چەندین هەزار ساڵی رابردوو و بەهۆی دەسەڵاتی ئایینە جۆراوجۆرەکانەوە هەوڵی کۆمەڵگای پیاوسالار ئەوە بووە کە بە بچووکردن، سووکایەتی و بێ بایەخکردنی ژنان و دابەزاندنی ئەوان تا ئاستی نیوەی پیاو و کردن بە کەرەسەی کەڵک وەرگرتنی جینسی، فرۆش و سەر ئەنجام وەک موڵک و ماڵ هەڵسوکەوت لەگەڵ کردن، مرۆڤایەتی ژنان بباتە ژێر پرسیار. ئایدیۆلۆجی پیاوسالاری لە هەر شوێنێک بێت خاوەنی یەک بنەمایە، ئەویش بە مرۆڤ لەبەرچاونەگرتنی ژن و دان نەهێنان بە مافەکانی ئەوە. ئەمەش بۆتە هۆی خوڵقانی کێشە و تەنگەژەی بێئەژماری کۆمەڵایەتی، سیاسی، دەروونی و ئابووری ناو کۆمەڵگادا. کۆمەڵگای پیاوسالار کۆمەڵگایەکی وەک زیندان وایە کە لەودا نە پیاو و نەژن ئازاد نین. چونکە لە پێوەندی نێوان زیندان و زیندانباندا هەردووکیان ئەسیری یەکترن و ناتوانن ئازادی بەدەست بێنن، ئەمەش دەبێتە هۆی پێکهێنانی کۆمەڵێک تەنگەژەی رەفتاری لە ناو ئەندامانی کۆمەڵدا.
ساڵی ٢٠١٤ خەباتی ژنانی کورد پێینایە قۆناغێکی دیکەوە، کچ و ژنە شەرڤانەکانی رۆژئاوای کوردستان و بەرخودانی بیوێنەیان لە کۆبانی، سەرلمێنەری یەک راستی بوو، ئەویش ئەوە کە ژنان لە هیچ بوارێکەوە کەمتر لە پیاو نین و دەتوانن لە هەموو بوارەکانی ژیانی کۆمەڵایەتی، سیاسی و ئابووری کۆمەڵگادا هاوسان و یەکسان لەگەڵ پیاو رۆڵ بگێرن.
یەکێک لە خاڵە هەرە لاوازەکانی بزووتنەوەی نەتەوایەتی کورد بەسینفی چاولێکردنی خەباتی ژنانە. لە کاتێکدا باس لە کێشەی نیوەی کۆمەڵ دەکرێت و چارەسەری ئەو کێشەیە نیوەکەی دیکەی کۆمەڵیش ئازاد دەکات، تەنانەت لە رووی ئابووری گشتی کۆمەڵگاشەوە ئازادی و یەکسانی ژنان دەبێتە هۆی گەشە سەندنی ئابووری بنەماڵەکان و کۆمەڵگا و لەو رووەوە سینفی کردنی پرسی ژنان لەو سەردەمەدا کەمکردنەوەی پرسی ژنان لە رەوتی خەباتی نەتەوایەتیدا دەبیندرێت.
خەباتی نەتەوایەتی کاتێک دەتوانێت سەرکەوتوو بێت کە هەم خاوەنی ڤیزیۆن و ئاسۆی نەتەوەیاتی بێت هەم خاوەنی سیاسەتی کۆمەڵایەتی و گەشەکردنی کۆمەڵگا. بۆیە پرسی ژنان پرسێکی بچووکی سینفی نیە پرسێکی سیاسی – کۆمەڵایەتی و ئابووریە کە دەبێ وەک تەواویەت ببیندرێت. کاتی ئەوە هاتووە رێکخراوە کوردستانیەکان بۆ بەرەوپێش بردنی پرسی ژنان و گەشەسەندنی یەکسانی نێوان ژن و پیاو، لە بەرامبەر مافی بەرامبەر هەل و دەرفەتی بەرامبەریش بخوڵقینێت رێگا بدات بە ئازادی هێز و وزەی ژنان کۆمەڵگاش بە ئازادی بگات.
کۆمەلگایەک کە مافی ژنانی ژێرپێ دەنرێت، کۆمەڵگایەک کە کاری ژنان تەنیا لە ئاشپەزخانەمان و بوون بەکارخانەی مناڵ سازی بێت، لە کۆمەڵگایەک کە ژن نیوەی پیاو ببیندرێت و کۆمەڵگایەک کە سەرەرای ئیدعای بەرامبەری خوازی هەموو بڕیارەکان بەدەستی پیاوانبێت، نە کۆمەڵگایەکی ئینسان گەرایە و نەش کۆمەڵگایەکی ئازادە. بۆیە بە بڕوای من ئازادی نەتەوە لە ئازادی نیوەی سەرەکی پێکهێنەری نەتەوە دەست پیدەکات. بەوە مرۆڤایەتی ئازاد دەبێت.
پیرۆز بێت رۆژی جیهانی ژنان
ناوەڕۆکی ئەم بابەتە را و تێبینیی نووسەرە و ماڵپەڕی کوردستان میدیا لێی بەرپرسیار نییە
مەجید حەقی
هەرساڵ لە هەشتی مارس (١٧ی رەشەمە) رۆژی جیهانی ژنان لە وڵاتانی جۆراوجۆردا یاد دەکرێتەوە. رۆژی جیهانی ژنان لە وڵاتانی جیهانی سێهەم و لەو وڵاتانەی کە ژن لە بەشێکی زۆر لە مافەکانی مرۆڤی خۆی بێ بەشە گرنگیەکی تایبەتی هەیە. لە سەرەتاوە تا ئەمرۆشی لەگەل بێت خەباتی ژنان لە پێناوی کۆمەلگایەکی مرۆڤی، یەکسان و دادپەروەرانە بووە.
بەدرێژایی مێژووی چەندین هەزار ساڵی رابردوو و بەهۆی دەسەڵاتی ئایینە جۆراوجۆرەکانەوە هەوڵی کۆمەڵگای پیاوسالار ئەوە بووە کە بە بچووکردن، سووکایەتی و بێ بایەخکردنی ژنان و دابەزاندنی ئەوان تا ئاستی نیوەی پیاو و کردن بە کەرەسەی کەڵک وەرگرتنی جینسی، فرۆش و سەر ئەنجام وەک موڵک و ماڵ هەڵسوکەوت لەگەڵ کردن، مرۆڤایەتی ژنان بباتە ژێر پرسیار. ئایدیۆلۆجی پیاوسالاری لە هەر شوێنێک بێت خاوەنی یەک بنەمایە، ئەویش بە مرۆڤ لەبەرچاونەگرتنی ژن و دان نەهێنان بە مافەکانی ئەوە. ئەمەش بۆتە هۆی خوڵقانی کێشە و تەنگەژەی بێئەژماری کۆمەڵایەتی، سیاسی، دەروونی و ئابووری ناو کۆمەڵگادا. کۆمەڵگای پیاوسالار کۆمەڵگایەکی وەک زیندان وایە کە لەودا نە پیاو و نەژن ئازاد نین. چونکە لە پێوەندی نێوان زیندان و زیندانباندا هەردووکیان ئەسیری یەکترن و ناتوانن ئازادی بەدەست بێنن، ئەمەش دەبێتە هۆی پێکهێنانی کۆمەڵێک تەنگەژەی رەفتاری لە ناو ئەندامانی کۆمەڵدا.
ساڵی ٢٠١٤ خەباتی ژنانی کورد پێینایە قۆناغێکی دیکەوە، کچ و ژنە شەرڤانەکانی رۆژئاوای کوردستان و بەرخودانی بیوێنەیان لە کۆبانی، سەرلمێنەری یەک راستی بوو، ئەویش ئەوە کە ژنان لە هیچ بوارێکەوە کەمتر لە پیاو نین و دەتوانن لە هەموو بوارەکانی ژیانی کۆمەڵایەتی، سیاسی و ئابووری کۆمەڵگادا هاوسان و یەکسان لەگەڵ پیاو رۆڵ بگێرن.
یەکێک لە خاڵە هەرە لاوازەکانی بزووتنەوەی نەتەوایەتی کورد بەسینفی چاولێکردنی خەباتی ژنانە. لە کاتێکدا باس لە کێشەی نیوەی کۆمەڵ دەکرێت و چارەسەری ئەو کێشەیە نیوەکەی دیکەی کۆمەڵیش ئازاد دەکات، تەنانەت لە رووی ئابووری گشتی کۆمەڵگاشەوە ئازادی و یەکسانی ژنان دەبێتە هۆی گەشە سەندنی ئابووری بنەماڵەکان و کۆمەڵگا و لەو رووەوە سینفی کردنی پرسی ژنان لەو سەردەمەدا کەمکردنەوەی پرسی ژنان لە رەوتی خەباتی نەتەوایەتیدا دەبیندرێت.
خەباتی نەتەوایەتی کاتێک دەتوانێت سەرکەوتوو بێت کە هەم خاوەنی ڤیزیۆن و ئاسۆی نەتەوەیاتی بێت هەم خاوەنی سیاسەتی کۆمەڵایەتی و گەشەکردنی کۆمەڵگا. بۆیە پرسی ژنان پرسێکی بچووکی سینفی نیە پرسێکی سیاسی – کۆمەڵایەتی و ئابووریە کە دەبێ وەک تەواویەت ببیندرێت. کاتی ئەوە هاتووە رێکخراوە کوردستانیەکان بۆ بەرەوپێش بردنی پرسی ژنان و گەشەسەندنی یەکسانی نێوان ژن و پیاو، لە بەرامبەر مافی بەرامبەر هەل و دەرفەتی بەرامبەریش بخوڵقینێت رێگا بدات بە ئازادی هێز و وزەی ژنان کۆمەڵگاش بە ئازادی بگات.
کۆمەلگایەک کە مافی ژنانی ژێرپێ دەنرێت، کۆمەڵگایەک کە کاری ژنان تەنیا لە ئاشپەزخانەمان و بوون بەکارخانەی مناڵ سازی بێت، لە کۆمەڵگایەک کە ژن نیوەی پیاو ببیندرێت و کۆمەڵگایەک کە سەرەرای ئیدعای بەرامبەری خوازی هەموو بڕیارەکان بەدەستی پیاوانبێت، نە کۆمەڵگایەکی ئینسان گەرایە و نەش کۆمەڵگایەکی ئازادە. بۆیە بە بڕوای من ئازادی نەتەوە لە ئازادی نیوەی سەرەکی پێکهێنەری نەتەوە دەست پیدەکات. بەوە مرۆڤایەتی ئازاد دەبێت.
پیرۆز بێت رۆژی جیهانی ژنان
ناوەڕۆکی ئەم بابەتە را و تێبینیی نووسەرە و ماڵپەڕی کوردستان میدیا لێی بەرپرسیار نییە
