كۆماری ئیسلامیی ئێران لەسەر بنچینەی ئیدیۆلۆژیی ویلایەتی موتڵەقەی فەقیهـ دامەزراوە. سەرەتای دامەزرانی ئەو بیرۆكەیە دەگەڕێتەوە سەر بنەما فیكرییەكانی خومەینی لە پێوەندی لەگەڵ پێكهێنانی حكوومەتێكی ئیسلامی لە رۆژهەڵاتی ناڤیندا كە بنەماكانی لەسەر قورئان و شەریعەتی
ئیسلامیی شیعەی دوانزە ئیمامی دانراوە كەلە لووتكەی خۆیدا خومەینی رێبەر و بناخەدانەری كۆماری ئیسلامیی ئێران لە كتێبەكانی خۆی (كتاب البیع و تحریر الوسیلە) هزر و ئەندێشەكانی خۆی بەم چەشنە دەخاتەروو:
1 . دینی ئیسلام بۆ بڵاوكردنەوەی ئەندێشەكانی خۆی دەبێ‌حكوومەت پێك بێنێت
2 . دانانی حكوومەتی ئیسلامی و پێكهێنانی دەرفەتی لەبار بۆ ئەو حكوومەتە و هەروەها دژایەتی لەگەڵ دژبەرانی ئیسلام، لەلایەن فەقێ دادپەروەرەكانەوە و هەروەها لەو پێوەندییەدا دەبێ خەڵك بەرەو پیری ئەو حكوومەتە بچن
3 . حكوومەتی ئیسلامی واتای ویلایەتی فەقیهی دادپەروەر و دیاریكراو لەلایەن شەرعی پیرۆز و هەروەها ئەو مەسەلانەی كەلە رابردوودا، پێغەمبەران و ئیمامان لە حكوومەتی ئیسلامی په‌یڕەوییان لێ كردووە
4 . لە حكوومەتی ئیسلامیدا سەرجەم بنه‌ما راستەقینەكانی ئیسلام لە پلەی یەكەمدا دەبێ‌و حوكمە لاوەكییەكانی دەكەونە پلەی دواترەوە و هەروەها راگرتنی نیزامی ئیسلامی ئەركێكی شەرعی و ئایینییە
لە مێشکی خومەینیدا گرینگترین ئەرك ناردنە دەرەوەی شۆڕش بە بێ‌لەبەر چاوگرتنی هەر چەشنە چوارچێوەیەكی جوغرافیایی‌یە. لە روانگەی \'\'خومەینی\'\'یەوە حكوومەتی ئیسلامیی ئێران، لە واقێعدا هاندەرێكە بۆ گەشەكردنی ئیسلام لە ناوچەكەدا كە بنه‌ماكانی لەسەر ئیدیولۆژیی فێقهی شیعە دانرابێ. بۆ ئەو مەبەستە لە سەرەتای هاتنە سەركاریانەوە بەرنامەیەكی تۆكمەیان بۆ پەرەپێدانی بیر و هزری شیعەی دوانزە ئیمامی داڕشتوە و بۆ ئەم كارەش گەلێك هەنگاویان هەڵهێناوە كە بریتین لە:
1 . دانانی \'\'حەوزەی علمیە\'\' (ناوه‌ندی خوێندنی ئایینزای شیعه) له‌مه‌ڕ پێگەیاندنی مەلا و فەقێ بۆ پەرپێدان بەو ئیدیۆلۆژییەی كە مەبەستیانە
2 . ناردنی كەسانی شارەزا لە فێقهی شیعە لەژێر ناوی دیپلۆماتکار بۆ وڵاتانی دەرەوە له‌مه‌ڕ تەبلیغی بۆچوونی خۆیان
3 . كردنەوەی مزگەوت و ناوەندی كولتووریی ئیسلامی لە زۆربەی وڵاتانی دنیا
4 . دانانی حیزب و رێکخراوی ئیدیۆلۆژیی تیرۆریستی له‌و وڵاتانه‌ی که‌شیعه‌ی تێدایه(لوبنان، سووریه، یه‌مه‌ن، عێراق و ...)
5 . دامه‌زراندنی دا‌م و ده‌زگای ناوکی به‌مه‌به‌ستی پاڵپشتی کردنی به‌رنامه‌ده‌ره‌کییه‌کانی
سەرەتای ئەم كارەیان بە پێكهێنانی سپای پاسدارانی شۆڕشی ئیسلامی دەست پێكرد كە هەنووكە بووه‌تە ناوەندێكی بەهێز لە بواره‌کانی ئابووری، نیزامی و په‌ره‌دانی تیرۆریزم لە ناوچەكەدا و لەهەمان كاتیشدا بە پەراوێز خستنی ئەرتش، دەورێكی بەرچاویان لە داڕشتنی سیاسەت لە هاوكێشە سیاسییەكانی ئێران و ناوچەكەدا بینی و سپای پاسداران بە تەرخان كردنی بوودجەیەكی خەیاڵی ئەم ئەركانەی خوارەوەی لە ئەستۆ گرتووە:
ئـ) پاراستی نیزام و بەرپرسانی باڵای كۆماری ئیسلامی و له‌سه‌ره‌وه‌ی هه‌موویان رێبه‌ری کۆماری ئیسلامی
ب) سەركوتی دژبەرانی كۆماری ئیسلامی لە ناوخۆ و دەره‌وە هه‌تا ئاستی پاکتاوی فه‌رهه‌نگی و جه‌سته‌یی و تیرۆر
ت) پشتیوانی لە گرووپە تیروریستییەكانی ناوچە
ج) له‌شکه‌ر که‌شی بۆسه‌ر عێراق به بیانووی شه‌ڕی دژی داعش که‌له‌راستیدا داگیرکردنی خاکی عێراق و لاوازکردنی کورد و سوننه‌یه
لەو پێوەندییەدا ئەگەر ئاوڕێكی گشتی لە كار و كردەوەكانی كۆماری ئیسلامی لە ناوچەكەدا بدەینەوە لەهەمبەر گەیشتن بەو ستراتیژییە كە بەرنامەی بۆ داڕشتوە، لەم سۆنگەیەوە جێگای سەرنج و تێڕامانە كە پیلانەكانی خۆی لە لوبنانەوە دەست پێكرد و حیزبوڵڵای لوبنان كە پاراستنی بەرژەوەندییە باڵاكانی كۆماری ئیسلامیی مەبەستە و تێدەكۆشێ‌بارودۆخی فەلستین لە رێگای حەماسەوە تێك بدات و لە راستیدا لەو پێوەندییەدا سەركەوتنی بەدەست هێناوە.
بە سەرنجدان بە وڵاتانی وەك ئەفغانستان، پاكستان، عێراق، لوبنان، یەمەن، بەحرەین، كوه‌یت، عەرەبستان، عومان و ... كە شیعەیان تێدا ده‌ژی، دەبینین لەم هەلومەرجەی ئێستای رۆژهەڵاتی نێوەڕاستدا شیعەكانی ئەو وڵاتانە دژی حکوومه‌ته‌کانیان راپەریون و لەو روانگەوە مافی خەڵكانی ئەو ناوچانەیە كە دژی حكوومەتە سەرەڕۆ و دیكتاتۆرەكان هەڵوێست بگرن، بەڵام لە زۆر بارەوە كۆماری ئیسلامی لەم هەلومەرجەدا دەیهەوێ‌لە ئاوی لێڵدا ماسی بگرێت و بە تەرخان كردنی بە میلیارد دۆڵار،رەوتی واقیعیی حەرەكەتە ئیعترازییەكانی بە لارێدا برد ــ ده‌توانین ئاماژه‌به‌یه‌مه‌ن و عێراق بکه‌ین ــ ئەمەش دەگەڕێتەوە بۆ بیرۆكەی ئەو گەڵاڵەیه كەلە ساڵی 2006ی زایینیدا كەلە زاری \'\'ئەحمەدی نژادە\'\'وە بە ناوی رۆژهەڵاتی نێوەڕاستی ئیسلامی هاتە بەرباس و بیر و بۆچوونی خۆیانی بەم چەشنە خستە بەر رای گشتی:
1 ــ یەكبوونی موسلمانان: واتە موسلمانەكان پێویستە پێكەوە بن، بەڵام ئەمە رواڵەتی سیاسەتی كۆماری ئیسلامییە كە دەیهەوێ بە بەرزكردنەوەی ئەم دروشمە كێشە لە نێوان وڵاتانی ئیسلامی و رۆژئاوا دروست بكات، به‌ڵام مه‌به‌ستی سه‌ره‌کیی له‌موسڵمانان ئه‌و وڵاتانه‌یه‌که‌شیعه‌ی تێدایه‌و گوێڕایه‌ڵی وه‌لیی فه‌قیهن.
2 ــ یەكگرتنی موسڵمانان بۆ به‌ره‌وڕووبوونەوە لەگەڵ ئه‌مریكا، ئەمەش لە چەند ساڵی رابردوودا بە هەموو شێوەیەك تەقەلایان بۆ داوە، بەڵام سەركەوتنیان بە دەست نەهێناوە. مه‌به‌ستی سه‌ره‌کیی یه‌کبوونی موسڵمانانی شیعه‌یه‌که‌له‌هه‌ر شوێنێک بن دژی ئه‌مریکا و به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانی هه‌ڵوێست بگرن.
3 ــ مافەكانی موسڵمانان: لێرەدا دەیهەوێ باس لەوە بكات كە موسڵمانانیش مافی خۆ پڕچەك کردنیان هەیە و پێویستە خاوەن چەكی ئەتۆمی بن بۆ ئەوە هەر كات لەلایەن وڵاتانی غەیری ئیسلامییەوە كەوتنە بەر پەلامار، بەرگری لە خۆیان بكەن و لەلایەكی دیكەوە دەیهەوێ بەم میكانیزمە بە وەدەستهێنانی چەكی ناوكی، ئیدیۆلۆژیی خۆی لە جیهاندا پەرە پێ بدات.
بە چاوخشاندنێك بەو ستراتیژییە و هەروەها هاوکێشه سیاسییه‌کانی ئێستای رۆژهەڵاتی نێوەڕاست و كردەوەكانی ئێران لە ناوچەكەدا لەهەمبەر راپەڕینی خەڵك دژی دیكتاتۆرەكان، كۆماری ئیسلامی دەیهەوێ بە هەلپەرستی لەو هەلومەرجەدا لە رەوتی بەرەوپێشچوونی ئامانجەكانی خۆی كەڵك وەرگرێ، بەو فاكتەرانەی باسی دەكەین ستراتیژیی ئەو رێژیمە لە ناوچەكەدا زیاتر روون دەكەینەوە.
كۆماری ئیسلامیی ئێران بە شێوەیەكی دڕندانە و وەحشیانە خەڵكی وڵاتەكەی خۆی سەركوت دەكات و رێگا نادات ویست و داخوازییه‌کانیان لە رێگای مەدەنییەوە داوا بكەن، بەڵام دەبینین كە بەرپرسانی پلە باڵای رێژیم هانی ئەو وڵاتەنە دەدەن كە شیعەی تێدایە و دژی حكوومەتەكانیان راپەڕیون. ئه‌وان بە ئاشكرا باسی ئەوەیان كرد كە ده‌وڵه‌تانی ئەو وڵاتانە مافیان نییە نەتەوەكانی خۆیان سەركوت بكەن و تەقەیان لێ بكەن لەلایەكی دیکەوە ئەگەر ئاوڕ لە كردەوەكانی كۆماری ئیسلامی بدەینەوە بە باشی بۆمان روون دەبێتەوە كە هەم لە رێگای سیاسی و هەم لە رێگای نیزامییه‌وه دەیان بەربەست و كۆسپ و تەگەرە بۆ خەڵكی وڵاتەكی خۆی ساز كردوە و رێگا نادات هیچ چەشنە ئازادییەك لە ئێران دەستەبەر بكرێت، بەڵام دەیهەوێ‌بە ده‌ستێوه‌ردانی نیزامی و هاندانی خەڵكی وڵاتانی دیكەی رۆژهەڵاتی نێوەڕاست كە شیعەیان تێدایە به‌دروست کردنی شه‌ڕ و تیرۆر و تۆقاندن، بە ستراتیژیی خۆی بگات. ئه‌مه‌له‌حاڵێک دایه‌به‌دروست کردنی له‌شکرێک به‌ناوی \'\'حه‌شدی شه‌عبی ( واته بسیج مردمی)\'\' مێتودی به‌سیجی له‌عێراق ته‌یار بکا به‌و چه‌شنه‌‌هه‌زاران قه‌بزه‌چه‌کی جۆراوجۆری دامه‌زراند و بۆ هه‌میشه‌نه‌هادێکی نیزامی ــ ئیدیۆلۆژیی بۆ له‌ناوبردنی ئه‌رتشی عێراق پایه‌ڕیزی کرد و له‌و پێوه‌ندییه‌شدا به‌رپرسانی \'\'حه‌شدی شه‌عبی\'\' رایانگه‌یاندووه، سه‌رچاوه‌ی‌هه‌موو چه‌که‌کانیان رێژیمی ئێرانه.
ئێران بەردەوام لە هەوڵ دایە، دەستی بە چەكی ناوكی رابگات و جگە لەوەش لە بواری موشەك‌سازی و چەكەكانی دیكەوه، هەوڵی خۆ پڕچەك كردن دەدات.
نزیک بوونه‌وه‌له‌وڵاتانی رۆژئاوایی و ئه‌مریکا ته‌نیا بۆ که‌م کردنه‌وه‌ی فشاری ئابوورییه‌که‌به‌هۆی ته‌حریمه‌کانه‌وه‌گیرۆده‌ی بووه. جیا له‌وه‌بێ گومان ئه‌گه‌ر به‌رواڵه‌ت رێگا بدات پشکێنه‌رانی ئاژانس له‌ئێران پشکنین بکه‌ن ته‌نیا رێگا به پشکنینی ئه‌و دامه‌زراوه‌ناوکییانه‌ده‌دا که‌ئاشکرا بوون، ده‌نا رێژیمی کۆماری ئیسلامیی ئێران بۆ گه‌یشتن به‌ستراتیژییه‌ناوچه‌یی‌یه‌کانی، له‌چه‌ندین جێگای دیکه‌هه‌وڵی ده‌ستڕاگه‌یشتن به‌چه‌کی ناوکی ده‌دات.
روون و ئاشکرایه‌هه‌نووکه‌به‌رنامه‌ی هه‌نارده‌کردنی ئیدیۆلۆژیی خۆی له‌ناوچه‌که‌دا په‌ره‌پێ داوه‌و له‌عێراق، سووریه و یه‌مه‌ن جێگای خۆی قایم کردووه، شه‌ڕی داعش ته‌نیا له‌به‌ر لاوازکردنی سوننه‌کان و به‌هێز کردنی شیعه‌کان بۆ کۆماری ئیسلامیی ئێران گرینگه.
ده‌نا خۆیان هانده‌ر و هاوکاری داعشن و کرده‌وه‌کانی خۆی له‌هه‌مبه‌ر گه‌لانی ئێران زۆر له‌داعش بێ به‌زه‌یی‌یانه‌تره. دروست کردنی چه‌ند به‌ره‌یه‌ک له‌کوردستانی باشوور و چێ کردنی دووبه‌ره‌کی له‌نێو حیزبه‌کوردییه‌کانی ئه‌و به‌شه‌ی کوردستان به‌مه‌به‌ستی لاوازکردنی کورد له‌باشوور و باقی به‌شه‌کانی دیکه‌ی کوردستانه. ده‌نا له‌شکه‌رکه‌شیی کۆماری ئیسلامیی ئێران بۆ ناوچه‌کێشه‌له‌سه‌ره‌کانی کوردستان له‌مه‌ڕ شه‌ڕی دژی داعش رێک نه‌خراوه، به‌ڵکوو له‌و هه‌وڵی ئه‌وه‌دایه‌جێ پێی شیعه‌کان به‌هێنانی \'\'حه‌شدی شه‌عبی\'\' قایم بکا. له‌داهاتوودا بیکاته‌هه‌وێنی کێشه‌و ململانێ دژی هه‌رێمی کوردستان و بناغه‌دابنێ.
هیوادارین حکوومه‌تی فیدراڵیی عێراق سه‌ربه‌خۆیی نه‌ته‌وه‌یی خۆی فیدای ئیدیۆلۆژیی تایفی نه‌کا و بارودۆخی ناوچه‌به‌وه‌رده‌رنانی کۆماری ئیسلامی به‌ره‌و هێمنی و ئاسایش بگه‌ڕیته‌وه.
ناوەڕۆکی ئەم بابەتە را و تێبینیی نووسەرە و ماڵپەڕی کوردستان میدیا لێی بەرپرسیار نییە
كاوە بەهرامی
ئیسلامیی شیعەی دوانزە ئیمامی دانراوە كەلە لووتكەی خۆیدا خومەینی رێبەر و بناخەدانەری كۆماری ئیسلامیی ئێران لە كتێبەكانی خۆی (كتاب البیع و تحریر الوسیلە) هزر و ئەندێشەكانی خۆی بەم چەشنە دەخاتەروو:
1 . دینی ئیسلام بۆ بڵاوكردنەوەی ئەندێشەكانی خۆی دەبێ‌حكوومەت پێك بێنێت
2 . دانانی حكوومەتی ئیسلامی و پێكهێنانی دەرفەتی لەبار بۆ ئەو حكوومەتە و هەروەها دژایەتی لەگەڵ دژبەرانی ئیسلام، لەلایەن فەقێ دادپەروەرەكانەوە و هەروەها لەو پێوەندییەدا دەبێ خەڵك بەرەو پیری ئەو حكوومەتە بچن
3 . حكوومەتی ئیسلامی واتای ویلایەتی فەقیهی دادپەروەر و دیاریكراو لەلایەن شەرعی پیرۆز و هەروەها ئەو مەسەلانەی كەلە رابردوودا، پێغەمبەران و ئیمامان لە حكوومەتی ئیسلامی په‌یڕەوییان لێ كردووە
4 . لە حكوومەتی ئیسلامیدا سەرجەم بنه‌ما راستەقینەكانی ئیسلام لە پلەی یەكەمدا دەبێ‌و حوكمە لاوەكییەكانی دەكەونە پلەی دواترەوە و هەروەها راگرتنی نیزامی ئیسلامی ئەركێكی شەرعی و ئایینییە
لە مێشکی خومەینیدا گرینگترین ئەرك ناردنە دەرەوەی شۆڕش بە بێ‌لەبەر چاوگرتنی هەر چەشنە چوارچێوەیەكی جوغرافیایی‌یە. لە روانگەی \'\'خومەینی\'\'یەوە حكوومەتی ئیسلامیی ئێران، لە واقێعدا هاندەرێكە بۆ گەشەكردنی ئیسلام لە ناوچەكەدا كە بنه‌ماكانی لەسەر ئیدیولۆژیی فێقهی شیعە دانرابێ. بۆ ئەو مەبەستە لە سەرەتای هاتنە سەركاریانەوە بەرنامەیەكی تۆكمەیان بۆ پەرەپێدانی بیر و هزری شیعەی دوانزە ئیمامی داڕشتوە و بۆ ئەم كارەش گەلێك هەنگاویان هەڵهێناوە كە بریتین لە:
1 . دانانی \'\'حەوزەی علمیە\'\' (ناوه‌ندی خوێندنی ئایینزای شیعه) له‌مه‌ڕ پێگەیاندنی مەلا و فەقێ بۆ پەرپێدان بەو ئیدیۆلۆژییەی كە مەبەستیانە
2 . ناردنی كەسانی شارەزا لە فێقهی شیعە لەژێر ناوی دیپلۆماتکار بۆ وڵاتانی دەرەوە له‌مه‌ڕ تەبلیغی بۆچوونی خۆیان
3 . كردنەوەی مزگەوت و ناوەندی كولتووریی ئیسلامی لە زۆربەی وڵاتانی دنیا
4 . دانانی حیزب و رێکخراوی ئیدیۆلۆژیی تیرۆریستی له‌و وڵاتانه‌ی که‌شیعه‌ی تێدایه(لوبنان، سووریه، یه‌مه‌ن، عێراق و ...)
5 . دامه‌زراندنی دا‌م و ده‌زگای ناوکی به‌مه‌به‌ستی پاڵپشتی کردنی به‌رنامه‌ده‌ره‌کییه‌کانی
سەرەتای ئەم كارەیان بە پێكهێنانی سپای پاسدارانی شۆڕشی ئیسلامی دەست پێكرد كە هەنووكە بووه‌تە ناوەندێكی بەهێز لە بواره‌کانی ئابووری، نیزامی و په‌ره‌دانی تیرۆریزم لە ناوچەكەدا و لەهەمان كاتیشدا بە پەراوێز خستنی ئەرتش، دەورێكی بەرچاویان لە داڕشتنی سیاسەت لە هاوكێشە سیاسییەكانی ئێران و ناوچەكەدا بینی و سپای پاسداران بە تەرخان كردنی بوودجەیەكی خەیاڵی ئەم ئەركانەی خوارەوەی لە ئەستۆ گرتووە:
ئـ) پاراستی نیزام و بەرپرسانی باڵای كۆماری ئیسلامی و له‌سه‌ره‌وه‌ی هه‌موویان رێبه‌ری کۆماری ئیسلامی
ب) سەركوتی دژبەرانی كۆماری ئیسلامی لە ناوخۆ و دەره‌وە هه‌تا ئاستی پاکتاوی فه‌رهه‌نگی و جه‌سته‌یی و تیرۆر
ت) پشتیوانی لە گرووپە تیروریستییەكانی ناوچە
ج) له‌شکه‌ر که‌شی بۆسه‌ر عێراق به بیانووی شه‌ڕی دژی داعش که‌له‌راستیدا داگیرکردنی خاکی عێراق و لاوازکردنی کورد و سوننه‌یه
لەو پێوەندییەدا ئەگەر ئاوڕێكی گشتی لە كار و كردەوەكانی كۆماری ئیسلامی لە ناوچەكەدا بدەینەوە لەهەمبەر گەیشتن بەو ستراتیژییە كە بەرنامەی بۆ داڕشتوە، لەم سۆنگەیەوە جێگای سەرنج و تێڕامانە كە پیلانەكانی خۆی لە لوبنانەوە دەست پێكرد و حیزبوڵڵای لوبنان كە پاراستنی بەرژەوەندییە باڵاكانی كۆماری ئیسلامیی مەبەستە و تێدەكۆشێ‌بارودۆخی فەلستین لە رێگای حەماسەوە تێك بدات و لە راستیدا لەو پێوەندییەدا سەركەوتنی بەدەست هێناوە.
بە سەرنجدان بە وڵاتانی وەك ئەفغانستان، پاكستان، عێراق، لوبنان، یەمەن، بەحرەین، كوه‌یت، عەرەبستان، عومان و ... كە شیعەیان تێدا ده‌ژی، دەبینین لەم هەلومەرجەی ئێستای رۆژهەڵاتی نێوەڕاستدا شیعەكانی ئەو وڵاتانە دژی حکوومه‌ته‌کانیان راپەریون و لەو روانگەوە مافی خەڵكانی ئەو ناوچانەیە كە دژی حكوومەتە سەرەڕۆ و دیكتاتۆرەكان هەڵوێست بگرن، بەڵام لە زۆر بارەوە كۆماری ئیسلامی لەم هەلومەرجەدا دەیهەوێ‌لە ئاوی لێڵدا ماسی بگرێت و بە تەرخان كردنی بە میلیارد دۆڵار،رەوتی واقیعیی حەرەكەتە ئیعترازییەكانی بە لارێدا برد ــ ده‌توانین ئاماژه‌به‌یه‌مه‌ن و عێراق بکه‌ین ــ ئەمەش دەگەڕێتەوە بۆ بیرۆكەی ئەو گەڵاڵەیه كەلە ساڵی 2006ی زایینیدا كەلە زاری \'\'ئەحمەدی نژادە\'\'وە بە ناوی رۆژهەڵاتی نێوەڕاستی ئیسلامی هاتە بەرباس و بیر و بۆچوونی خۆیانی بەم چەشنە خستە بەر رای گشتی:
1 ــ یەكبوونی موسلمانان: واتە موسلمانەكان پێویستە پێكەوە بن، بەڵام ئەمە رواڵەتی سیاسەتی كۆماری ئیسلامییە كە دەیهەوێ بە بەرزكردنەوەی ئەم دروشمە كێشە لە نێوان وڵاتانی ئیسلامی و رۆژئاوا دروست بكات، به‌ڵام مه‌به‌ستی سه‌ره‌کیی له‌موسڵمانان ئه‌و وڵاتانه‌یه‌که‌شیعه‌ی تێدایه‌و گوێڕایه‌ڵی وه‌لیی فه‌قیهن.
2 ــ یەكگرتنی موسڵمانان بۆ به‌ره‌وڕووبوونەوە لەگەڵ ئه‌مریكا، ئەمەش لە چەند ساڵی رابردوودا بە هەموو شێوەیەك تەقەلایان بۆ داوە، بەڵام سەركەوتنیان بە دەست نەهێناوە. مه‌به‌ستی سه‌ره‌کیی یه‌کبوونی موسڵمانانی شیعه‌یه‌که‌له‌هه‌ر شوێنێک بن دژی ئه‌مریکا و به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانی هه‌ڵوێست بگرن.
3 ــ مافەكانی موسڵمانان: لێرەدا دەیهەوێ باس لەوە بكات كە موسڵمانانیش مافی خۆ پڕچەك کردنیان هەیە و پێویستە خاوەن چەكی ئەتۆمی بن بۆ ئەوە هەر كات لەلایەن وڵاتانی غەیری ئیسلامییەوە كەوتنە بەر پەلامار، بەرگری لە خۆیان بكەن و لەلایەكی دیكەوە دەیهەوێ بەم میكانیزمە بە وەدەستهێنانی چەكی ناوكی، ئیدیۆلۆژیی خۆی لە جیهاندا پەرە پێ بدات.
بە چاوخشاندنێك بەو ستراتیژییە و هەروەها هاوکێشه سیاسییه‌کانی ئێستای رۆژهەڵاتی نێوەڕاست و كردەوەكانی ئێران لە ناوچەكەدا لەهەمبەر راپەڕینی خەڵك دژی دیكتاتۆرەكان، كۆماری ئیسلامی دەیهەوێ بە هەلپەرستی لەو هەلومەرجەدا لە رەوتی بەرەوپێشچوونی ئامانجەكانی خۆی كەڵك وەرگرێ، بەو فاكتەرانەی باسی دەكەین ستراتیژیی ئەو رێژیمە لە ناوچەكەدا زیاتر روون دەكەینەوە.
كۆماری ئیسلامیی ئێران بە شێوەیەكی دڕندانە و وەحشیانە خەڵكی وڵاتەكەی خۆی سەركوت دەكات و رێگا نادات ویست و داخوازییه‌کانیان لە رێگای مەدەنییەوە داوا بكەن، بەڵام دەبینین كە بەرپرسانی پلە باڵای رێژیم هانی ئەو وڵاتەنە دەدەن كە شیعەی تێدایە و دژی حكوومەتەكانیان راپەڕیون. ئه‌وان بە ئاشكرا باسی ئەوەیان كرد كە ده‌وڵه‌تانی ئەو وڵاتانە مافیان نییە نەتەوەكانی خۆیان سەركوت بكەن و تەقەیان لێ بكەن لەلایەكی دیکەوە ئەگەر ئاوڕ لە كردەوەكانی كۆماری ئیسلامی بدەینەوە بە باشی بۆمان روون دەبێتەوە كە هەم لە رێگای سیاسی و هەم لە رێگای نیزامییه‌وه دەیان بەربەست و كۆسپ و تەگەرە بۆ خەڵكی وڵاتەكی خۆی ساز كردوە و رێگا نادات هیچ چەشنە ئازادییەك لە ئێران دەستەبەر بكرێت، بەڵام دەیهەوێ‌بە ده‌ستێوه‌ردانی نیزامی و هاندانی خەڵكی وڵاتانی دیكەی رۆژهەڵاتی نێوەڕاست كە شیعەیان تێدایە به‌دروست کردنی شه‌ڕ و تیرۆر و تۆقاندن، بە ستراتیژیی خۆی بگات. ئه‌مه‌له‌حاڵێک دایه‌به‌دروست کردنی له‌شکرێک به‌ناوی \'\'حه‌شدی شه‌عبی ( واته بسیج مردمی)\'\' مێتودی به‌سیجی له‌عێراق ته‌یار بکا به‌و چه‌شنه‌‌هه‌زاران قه‌بزه‌چه‌کی جۆراوجۆری دامه‌زراند و بۆ هه‌میشه‌نه‌هادێکی نیزامی ــ ئیدیۆلۆژیی بۆ له‌ناوبردنی ئه‌رتشی عێراق پایه‌ڕیزی کرد و له‌و پێوه‌ندییه‌شدا به‌رپرسانی \'\'حه‌شدی شه‌عبی\'\' رایانگه‌یاندووه، سه‌رچاوه‌ی‌هه‌موو چه‌که‌کانیان رێژیمی ئێرانه.
ئێران بەردەوام لە هەوڵ دایە، دەستی بە چەكی ناوكی رابگات و جگە لەوەش لە بواری موشەك‌سازی و چەكەكانی دیكەوه، هەوڵی خۆ پڕچەك كردن دەدات.
نزیک بوونه‌وه‌له‌وڵاتانی رۆژئاوایی و ئه‌مریکا ته‌نیا بۆ که‌م کردنه‌وه‌ی فشاری ئابوورییه‌که‌به‌هۆی ته‌حریمه‌کانه‌وه‌گیرۆده‌ی بووه. جیا له‌وه‌بێ گومان ئه‌گه‌ر به‌رواڵه‌ت رێگا بدات پشکێنه‌رانی ئاژانس له‌ئێران پشکنین بکه‌ن ته‌نیا رێگا به پشکنینی ئه‌و دامه‌زراوه‌ناوکییانه‌ده‌دا که‌ئاشکرا بوون، ده‌نا رێژیمی کۆماری ئیسلامیی ئێران بۆ گه‌یشتن به‌ستراتیژییه‌ناوچه‌یی‌یه‌کانی، له‌چه‌ندین جێگای دیکه‌هه‌وڵی ده‌ستڕاگه‌یشتن به‌چه‌کی ناوکی ده‌دات.
روون و ئاشکرایه‌هه‌نووکه‌به‌رنامه‌ی هه‌نارده‌کردنی ئیدیۆلۆژیی خۆی له‌ناوچه‌که‌دا په‌ره‌پێ داوه‌و له‌عێراق، سووریه و یه‌مه‌ن جێگای خۆی قایم کردووه، شه‌ڕی داعش ته‌نیا له‌به‌ر لاوازکردنی سوننه‌کان و به‌هێز کردنی شیعه‌کان بۆ کۆماری ئیسلامیی ئێران گرینگه.
ده‌نا خۆیان هانده‌ر و هاوکاری داعشن و کرده‌وه‌کانی خۆی له‌هه‌مبه‌ر گه‌لانی ئێران زۆر له‌داعش بێ به‌زه‌یی‌یانه‌تره. دروست کردنی چه‌ند به‌ره‌یه‌ک له‌کوردستانی باشوور و چێ کردنی دووبه‌ره‌کی له‌نێو حیزبه‌کوردییه‌کانی ئه‌و به‌شه‌ی کوردستان به‌مه‌به‌ستی لاوازکردنی کورد له‌باشوور و باقی به‌شه‌کانی دیکه‌ی کوردستانه. ده‌نا له‌شکه‌رکه‌شیی کۆماری ئیسلامیی ئێران بۆ ناوچه‌کێشه‌له‌سه‌ره‌کانی کوردستان له‌مه‌ڕ شه‌ڕی دژی داعش رێک نه‌خراوه، به‌ڵکوو له‌و هه‌وڵی ئه‌وه‌دایه‌جێ پێی شیعه‌کان به‌هێنانی \'\'حه‌شدی شه‌عبی\'\' قایم بکا. له‌داهاتوودا بیکاته‌هه‌وێنی کێشه‌و ململانێ دژی هه‌رێمی کوردستان و بناغه‌دابنێ.
هیوادارین حکوومه‌تی فیدراڵیی عێراق سه‌ربه‌خۆیی نه‌ته‌وه‌یی خۆی فیدای ئیدیۆلۆژیی تایفی نه‌کا و بارودۆخی ناوچه‌به‌وه‌رده‌رنانی کۆماری ئیسلامی به‌ره‌و هێمنی و ئاسایش بگه‌ڕیته‌وه.
ناوەڕۆکی ئەم بابەتە را و تێبینیی نووسەرە و ماڵپەڕی کوردستان میدیا لێی بەرپرسیار نییە
