کوردستان میدیا: سەفەر و دیداری بەرپرسانی باڵای ڕێژیمی ئێران و تورکیه لەبارەی دژایەتیکردنی کوردستان بێ ئاکام مایەوە و سفرەی ئەو سەفەرە هیچ بەرەکەتی جیا دوژمنایەتی تێدا نەبوو.
بەپێی ڕاپۆرتە بڵاوکراوەکان پاش ئەوەیکە ره‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆغان، سه‌ركۆماری توركیه له‌گه‌ڵ شاندێكی باڵای حكوومه‌ته‌كه‌ی گه‌یشته تاران و له لایه‌ن وه‌زیری پیشه‌سازی ئه‌و وڵاته پێشوازی لێكرا، له‌گه‌ڵ حه‌سه‌ن رۆحانی، سه‌ركۆماری ڕیژیمی ئێران كۆبووه‌وه و چوار یادداشتنامەی لێک تێگەیشتن لە بوارەکانی بانک، گومرۆگ، ڕاگەیاندن و ئەرشیڤیان واژۆ کرد.
حه‌سه‌ن ڕوحانی پاش كۆبوونه‌وه‌ی له‌گه‌ڵ ڕه‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆغان ڕایگه‌یاند: پێوه‌ندیمان له‌گه‌ڵ خه‌ڵكی كوردستانی عێراق زۆرباشه و نامانهه‌وێت پێوه‌ندییه‌كانمان له‌گه‌ڵیان خراپ بێت، به‌ڵام به‌هۆی ئه‌و هه‌نگاوه‌ی كه به‌رپرسانی هه‌رێمی كوردستان ناویانه و ڕێفراندۆمیان ئه‌نجامداوه، هیوادارین به خۆیاندا بچنه‌وه تا ناچار نه‌بین هه‌ندێک ڕێكار له دژیان بگرینه‌به‌ر، چونكه ئێران وعێراق و توركیه له په‌ره‌سه‌ندنی ره‌وشه‌كه ناچارن په‌نا بۆ ڕێكاری پێویست ببه‌ن.
لە بەرامبەریشدا ئه‌ردۆغان لەو کۆبوونەوەیەدا باسی لەوە کرد:ئه‌و ڕێفراندۆمه‌ی به‌رپرسانی هه‌رێمی كوردستان ئه‌نجامیان داوه دانی پێدا نانێن، ئێمه ٣٥٠ كیلۆمیتر سنوورمان له‌گه‌ڵ هه‌رێمی كوردستان هه‌یه.
سەرکۆماری تورکیە ئیسرائیلی به هاندانی بەرپرسانی کوردستان بۆ ئەنجامدانی ڕێفراندۆم تۆمه‌تبار كرد و گووتی: ته‌نیا ئیسرائیل پاڵپشتی سه‌ربه‌خۆیی كوردستان ده‌كات و توركیه و ئێران هه‌ڵوێستیان له‌و باره‌وه دیاره‌و دان به‌و ڕێفراندۆمه‌دا نانێن.
لەو دیدار و کۆبوونەوەدا پرسی کورد لە باشوور و ڕۆژئاوای کوردستان تەوەری سەرەکیی گفتوگۆکانی دوو وڵات بووە و کۆبوونەوەکانی هەر دوو لاش بۆ دۆزینەوەی رێگایەک بووە بۆ پێشگرتن لە دەسکەوتەکانی کورد لەو دوو بەشەی کوردستان.
میدیا و هەواڵنێرەکان باسیان لەوە کردووە ڕووخساری گرژ و تووڕەی هەردووک سەرکۆمار لە کاتی کۆنفڕانسە میدیاییەکەیاندا زیاتر پیشاندەری ئەوە بوون، ئەگەرچی بە زمان جەخت لەسەر یەکپارچەیی خاکی عێراق دەکەنەوە، بەڵام بە کردەوە لەسەر تەوەرە سەره‌کییەکان نەیانتوانیوە بە ڕێککەوتنێکی ئەوتۆ بگەن.
حەسەن ڕوحانی هەروەها گوتویەتی: دوو وڵات قووڵ بوونەوەی ناکۆکییە نەتەوەیی و ئاینییەکان کە لە لایەن پیلانداڕێژەران و بێگانەکانەوە بۆ ناوچەکەی ئێمە پلانی بۆ دانراوە و هەروەها جوداییخوازی لە ناوچەکە بە هیچ شێوەیەک قەبووڵ ناکەین.
هەروەها ئەردۆغان جارێکی دیکە ڕێفراندۆمی هەرێمی کوردستانی بە ناشەرعی و نایاسایی ناوبردووە و وتوویەتی: ئەمە پیلانی مووسادی ئیسرائیلە و ئێمە پێشتریش جەختمان کردبووەوە کە ڕێفراندۆمی نایاسایی کە لە لایەن هەرێمی باکووری عێراقەوە بەڕێوە چووە قەبووڵ ناکەین.
پێشتریش سەرۆکی شۆرای بەرزی ئەمنییەتی ڕێژیم، عەلی شەمخانی لە چاوپێکەوتن لەگەڵ ژنراڵ حەلوسی ئاکار سەرۆکی ستادی هاوبەشی ئەرتەشی تورکیە باسی لەوە کردبوو کە دەبێ پێش بە کاریگەری و باندۆڕەکانی ڕێفراندۆم بگرین.
لەو سەردانەی ئەردۆغاندا، ڕێبەری ڕێژیم نەیتوانی بێدەنگ بێت و ڕوو لە سەرکۆماری تورکیە وتی: کوردستانی سەربەخۆ ئیسرائیلی دووهەمە.
خامنەیی لە دوای كۆبوونەوەی لەگەڵ ڕەجەب تەیب ئەردۆغان، هۆكاری ڕێفراندۆمی سەربەخۆیی كوردستان و پرۆسەكەی بۆ پرۆژەی ئامریكا گەڕاندووە و گوتی ئامریكا و هێزی دیکەی بیانی لە ڕێگەی پشتیوانیكردنی ڕێفراندۆمی كوردستانەوە، پلان دادەڕێژن بۆ دامەزراندنی ئیسرائیلێكی نوێ لە ناوچەكەدا.
خامنەیی باسی لەوەش کرد کە پێویستە لەسەر ئێران و تورکیه ڕێوشوێنی پێویست دژی جیابوونەوەی کوردستان بگرنە بەر.
پێشتریش پرسی سەربەخۆیی هەرێمی کوردستان، عەلی خامنەیی ڕێبەری ڕێژیمی ئێرانی هێنایە سەرهێڵ و ناوبراو بەفەرمی دژایەتی خۆی لەگەڵ ئەو پرسە نیشتمانییەی کوردستان دەربڕیبوو.
ناوبراو هەروەها باسی لەوە کردووە پێوەندییەکانی نێوان ئێران و تورکیه بەگشتی باش نین بەڵام هەر دوو وڵاتەکە هەستیان بە نیگەرانی کرد بەهۆی دەنگدانەکەی کوردەوە بۆ سەربەخۆیی و لەوە دەترسن کوردەکانی ئەو دوو وڵاتەش داوای جیابوونەوە بکەن.
ڕێژیم هاوکات لەگەڵ بەڕێوەچوونی ڕێفراندۆمی سەربەخۆیی کوردستان دەستی بە میلیتاریزە کردنی هەرچی زیاتری شارەکانی کوردستان کرد و چەک و چۆڵی قورسی بۆ شارەکانی کوردستان ڕەوانە کرد.
ڕێکەوتی ٣ی ڕەزبەر سەرەڕای هەموو دژایەتی و ئاستەنگەکان خه‌ڵكی باشووری كوردستان، له پڕۆسه‌یه‌كی مێژوویی و چاره‌نووسسازدا ڕوویان کردە سندووقەکانی دەنگدان و چارەنووسی خۆیان دیاری کرد و کورد لە هەر چوار بەشی کوردستان پاڵپشتیان لە سەربەخۆیی کوردستان کرد و نایان بە دوژمنان و نەیارانی کورد گوت.
لەو پێوەندییەدا، جیا لەوەی کە میدیاکانی جیهان ڕووماڵی ئەو ڕووداوە مێژووییەی نەتەوەی کوردیان کرد، هەندێک وڵات و ژمارەیەک کەسایەتی ناسراو و بەناوبانگی جیهانیش پشتیوانیی خۆیان لە ڕێفراندۆمی سەربەخۆیی کوردستان دەربڕی.
ڕۆژی دووشەممە ڕێكەوتی ١٠ی ڕەزبەری ١٣٩٦ی هەتاوی، هێزەکانی سپای پاسدارانی ڕێژیمی ئیسلامیی ئێران و هێزەکانی عێراق بۆ بەڕێوەبردنی مانۆڕێکی سەربازیی هاوبەش له کوردستانی ڕۆژهەڵات جێگیر بوون.
لە بەرامبەریشدا حکوومەتی ئامریکا هۆشداری بە ڕێژیمی ئێران و عێراق دا، سەبارەت بە ئەنجام دانی هەر کردەوەیەکی نیزامی هاوبەش دژی هەرێمی کوردستان.
چەند ڕۆژ پیش ئیستاش هێمن هەورامی، سەبارەت بە مانۆڕە نیزامییەکانی ئێران و تورکیە و عێراق وتی: ئێران و تورکیە و عێراق لە ناو وڵاتەکانی خۆیان خۆنواندنی سەربازیی یان هەر کارێك بەڕێوە دەبەن با بیکەن کەیفی خۆیانە، بەڵام تەنیا یەک بست بێنە ناو خاکی کوردستانەوە، ئەوا بەبێ وڵام نابێت، ئێمە گیان دەدەین بەڵام ناهێڵین ئیرادەی خەڵکەکەمان بشکێت، چونکە ئەم کارەی کە دەکرێت بۆ شکاندنی ئێرادەی پاش ڕێفراندۆمە.
سەرەڕای ناڕه‌زایه‌تییه هه‌رێمی و نێوده‌وڵه‌تییه‌كان، هه‌رێمی كوردستان ڕۆژی ٣ی ڕەزبەری ئەمساڵ، ڕێفراندۆمی سه‌ربه‌خۆیی ئه‌نجامدا و ٩٢٪ ی به‌شداربووان، به به‌ڵێ بۆ سه‌ربه‌خۆیی، ده‌نگیان دا، ئەوەش عێراق و ئێران و توركیەی نیگه‌ران كردووه.
لە دوای هەموو هەڕەشە و هەڵویستەکان حکوومەتی هەرێمی کوردستان لەسەر بڕیای خۆی پابەندە و باس لە گفتوگۆ دوای ئەنجامی ڕێفراندۆم لەگەڵ بەغدا دەکات.
بەپێی ڕاپۆرتە بڵاوکراوەکان پاش ئەوەیکە ره‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆغان، سه‌ركۆماری توركیه له‌گه‌ڵ شاندێكی باڵای حكوومه‌ته‌كه‌ی گه‌یشته تاران و له لایه‌ن وه‌زیری پیشه‌سازی ئه‌و وڵاته پێشوازی لێكرا، له‌گه‌ڵ حه‌سه‌ن رۆحانی، سه‌ركۆماری ڕیژیمی ئێران كۆبووه‌وه و چوار یادداشتنامەی لێک تێگەیشتن لە بوارەکانی بانک، گومرۆگ، ڕاگەیاندن و ئەرشیڤیان واژۆ کرد.
حه‌سه‌ن ڕوحانی پاش كۆبوونه‌وه‌ی له‌گه‌ڵ ڕه‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆغان ڕایگه‌یاند: پێوه‌ندیمان له‌گه‌ڵ خه‌ڵكی كوردستانی عێراق زۆرباشه و نامانهه‌وێت پێوه‌ندییه‌كانمان له‌گه‌ڵیان خراپ بێت، به‌ڵام به‌هۆی ئه‌و هه‌نگاوه‌ی كه به‌رپرسانی هه‌رێمی كوردستان ناویانه و ڕێفراندۆمیان ئه‌نجامداوه، هیوادارین به خۆیاندا بچنه‌وه تا ناچار نه‌بین هه‌ندێک ڕێكار له دژیان بگرینه‌به‌ر، چونكه ئێران وعێراق و توركیه له په‌ره‌سه‌ندنی ره‌وشه‌كه ناچارن په‌نا بۆ ڕێكاری پێویست ببه‌ن.
لە بەرامبەریشدا ئه‌ردۆغان لەو کۆبوونەوەیەدا باسی لەوە کرد:ئه‌و ڕێفراندۆمه‌ی به‌رپرسانی هه‌رێمی كوردستان ئه‌نجامیان داوه دانی پێدا نانێن، ئێمه ٣٥٠ كیلۆمیتر سنوورمان له‌گه‌ڵ هه‌رێمی كوردستان هه‌یه.
سەرکۆماری تورکیە ئیسرائیلی به هاندانی بەرپرسانی کوردستان بۆ ئەنجامدانی ڕێفراندۆم تۆمه‌تبار كرد و گووتی: ته‌نیا ئیسرائیل پاڵپشتی سه‌ربه‌خۆیی كوردستان ده‌كات و توركیه و ئێران هه‌ڵوێستیان له‌و باره‌وه دیاره‌و دان به‌و ڕێفراندۆمه‌دا نانێن.
لەو دیدار و کۆبوونەوەدا پرسی کورد لە باشوور و ڕۆژئاوای کوردستان تەوەری سەرەکیی گفتوگۆکانی دوو وڵات بووە و کۆبوونەوەکانی هەر دوو لاش بۆ دۆزینەوەی رێگایەک بووە بۆ پێشگرتن لە دەسکەوتەکانی کورد لەو دوو بەشەی کوردستان.
میدیا و هەواڵنێرەکان باسیان لەوە کردووە ڕووخساری گرژ و تووڕەی هەردووک سەرکۆمار لە کاتی کۆنفڕانسە میدیاییەکەیاندا زیاتر پیشاندەری ئەوە بوون، ئەگەرچی بە زمان جەخت لەسەر یەکپارچەیی خاکی عێراق دەکەنەوە، بەڵام بە کردەوە لەسەر تەوەرە سەره‌کییەکان نەیانتوانیوە بە ڕێککەوتنێکی ئەوتۆ بگەن.
حەسەن ڕوحانی هەروەها گوتویەتی: دوو وڵات قووڵ بوونەوەی ناکۆکییە نەتەوەیی و ئاینییەکان کە لە لایەن پیلانداڕێژەران و بێگانەکانەوە بۆ ناوچەکەی ئێمە پلانی بۆ دانراوە و هەروەها جوداییخوازی لە ناوچەکە بە هیچ شێوەیەک قەبووڵ ناکەین.
هەروەها ئەردۆغان جارێکی دیکە ڕێفراندۆمی هەرێمی کوردستانی بە ناشەرعی و نایاسایی ناوبردووە و وتوویەتی: ئەمە پیلانی مووسادی ئیسرائیلە و ئێمە پێشتریش جەختمان کردبووەوە کە ڕێفراندۆمی نایاسایی کە لە لایەن هەرێمی باکووری عێراقەوە بەڕێوە چووە قەبووڵ ناکەین.
پێشتریش سەرۆکی شۆرای بەرزی ئەمنییەتی ڕێژیم، عەلی شەمخانی لە چاوپێکەوتن لەگەڵ ژنراڵ حەلوسی ئاکار سەرۆکی ستادی هاوبەشی ئەرتەشی تورکیە باسی لەوە کردبوو کە دەبێ پێش بە کاریگەری و باندۆڕەکانی ڕێفراندۆم بگرین.
لەو سەردانەی ئەردۆغاندا، ڕێبەری ڕێژیم نەیتوانی بێدەنگ بێت و ڕوو لە سەرکۆماری تورکیە وتی: کوردستانی سەربەخۆ ئیسرائیلی دووهەمە.
خامنەیی لە دوای كۆبوونەوەی لەگەڵ ڕەجەب تەیب ئەردۆغان، هۆكاری ڕێفراندۆمی سەربەخۆیی كوردستان و پرۆسەكەی بۆ پرۆژەی ئامریكا گەڕاندووە و گوتی ئامریكا و هێزی دیکەی بیانی لە ڕێگەی پشتیوانیكردنی ڕێفراندۆمی كوردستانەوە، پلان دادەڕێژن بۆ دامەزراندنی ئیسرائیلێكی نوێ لە ناوچەكەدا.
خامنەیی باسی لەوەش کرد کە پێویستە لەسەر ئێران و تورکیه ڕێوشوێنی پێویست دژی جیابوونەوەی کوردستان بگرنە بەر.
پێشتریش پرسی سەربەخۆیی هەرێمی کوردستان، عەلی خامنەیی ڕێبەری ڕێژیمی ئێرانی هێنایە سەرهێڵ و ناوبراو بەفەرمی دژایەتی خۆی لەگەڵ ئەو پرسە نیشتمانییەی کوردستان دەربڕیبوو.
ناوبراو هەروەها باسی لەوە کردووە پێوەندییەکانی نێوان ئێران و تورکیه بەگشتی باش نین بەڵام هەر دوو وڵاتەکە هەستیان بە نیگەرانی کرد بەهۆی دەنگدانەکەی کوردەوە بۆ سەربەخۆیی و لەوە دەترسن کوردەکانی ئەو دوو وڵاتەش داوای جیابوونەوە بکەن.
ڕێژیم هاوکات لەگەڵ بەڕێوەچوونی ڕێفراندۆمی سەربەخۆیی کوردستان دەستی بە میلیتاریزە کردنی هەرچی زیاتری شارەکانی کوردستان کرد و چەک و چۆڵی قورسی بۆ شارەکانی کوردستان ڕەوانە کرد.
ڕێکەوتی ٣ی ڕەزبەر سەرەڕای هەموو دژایەتی و ئاستەنگەکان خه‌ڵكی باشووری كوردستان، له پڕۆسه‌یه‌كی مێژوویی و چاره‌نووسسازدا ڕوویان کردە سندووقەکانی دەنگدان و چارەنووسی خۆیان دیاری کرد و کورد لە هەر چوار بەشی کوردستان پاڵپشتیان لە سەربەخۆیی کوردستان کرد و نایان بە دوژمنان و نەیارانی کورد گوت.
لەو پێوەندییەدا، جیا لەوەی کە میدیاکانی جیهان ڕووماڵی ئەو ڕووداوە مێژووییەی نەتەوەی کوردیان کرد، هەندێک وڵات و ژمارەیەک کەسایەتی ناسراو و بەناوبانگی جیهانیش پشتیوانیی خۆیان لە ڕێفراندۆمی سەربەخۆیی کوردستان دەربڕی.
ڕۆژی دووشەممە ڕێكەوتی ١٠ی ڕەزبەری ١٣٩٦ی هەتاوی، هێزەکانی سپای پاسدارانی ڕێژیمی ئیسلامیی ئێران و هێزەکانی عێراق بۆ بەڕێوەبردنی مانۆڕێکی سەربازیی هاوبەش له کوردستانی ڕۆژهەڵات جێگیر بوون.
لە بەرامبەریشدا حکوومەتی ئامریکا هۆشداری بە ڕێژیمی ئێران و عێراق دا، سەبارەت بە ئەنجام دانی هەر کردەوەیەکی نیزامی هاوبەش دژی هەرێمی کوردستان.
چەند ڕۆژ پیش ئیستاش هێمن هەورامی، سەبارەت بە مانۆڕە نیزامییەکانی ئێران و تورکیە و عێراق وتی: ئێران و تورکیە و عێراق لە ناو وڵاتەکانی خۆیان خۆنواندنی سەربازیی یان هەر کارێك بەڕێوە دەبەن با بیکەن کەیفی خۆیانە، بەڵام تەنیا یەک بست بێنە ناو خاکی کوردستانەوە، ئەوا بەبێ وڵام نابێت، ئێمە گیان دەدەین بەڵام ناهێڵین ئیرادەی خەڵکەکەمان بشکێت، چونکە ئەم کارەی کە دەکرێت بۆ شکاندنی ئێرادەی پاش ڕێفراندۆمە.
سەرەڕای ناڕه‌زایه‌تییه هه‌رێمی و نێوده‌وڵه‌تییه‌كان، هه‌رێمی كوردستان ڕۆژی ٣ی ڕەزبەری ئەمساڵ، ڕێفراندۆمی سه‌ربه‌خۆیی ئه‌نجامدا و ٩٢٪ ی به‌شداربووان، به به‌ڵێ بۆ سه‌ربه‌خۆیی، ده‌نگیان دا، ئەوەش عێراق و ئێران و توركیەی نیگه‌ران كردووه.
لە دوای هەموو هەڕەشە و هەڵویستەکان حکوومەتی هەرێمی کوردستان لەسەر بڕیای خۆی پابەندە و باس لە گفتوگۆ دوای ئەنجامی ڕێفراندۆم لەگەڵ بەغدا دەکات.
