پاش سی‌‌وسێ ساڵ تێپەربوون بەسەر دەسەڵاتی رێژیمی كۆماری ئیسلامی و ئەو زەبر و زەنگانەی كە روبەڕووی خەڵكی كوردستان و ئێرانی‌كردۆتەوە، بەردەوام باسی‌چۆنیەتیی‌بەرەنگار بونەوەی‌ئەم رێژیمە دەكرێ. لەم ساڵانەی‌دواییدا و پاش ئەو شۆڕشانەی‌كەلە
وڵاتانی‌عەرەبیدا سەریهەڵدا، خەباتی‌مەدەنی‌كەوتە رۆژەڤەوە. بە شێوەیەك كە بەردەوام باس لەوە دەكرێ كە تاكە رێگا بۆ لەناو بردنی‌كۆماری‌ئیسلامی‌خەباتی‌مەدەنییە. جیاواز لەوانەی‌كەلە میسر و تونسدا رویان دا، پێدەچێ نێوەرۆكی‌ئەم رێژیمە زۆر لە نێوەرۆكی‌رێژیمەكەی‌ئەسەدەوە نزیك بێ، مەبەستم ئەو ماهیەتەیە كە چۆن روبەڕووی‌هەر چەشنە ناڕەزایەتییەك دەبیـَتەوە، بۆیە دەتوانین چۆنیەتیی‌مامەڵە كردنی‌رێژیمی‌سووریە بە نموونە بێنینەوە كە ئایا خەباتی‌مەدەنی‌لەو وڵاتە گەیشتوتە ئامانج؟ هەر بۆیە هەمان پرسیاریش دەتوانێ بەرانبەر بە كۆماری‌ئیسلامی‌بكرێ.
ئایا خەباتی‌مەدەنی‌تاكە رێگای‌رووخانی‌كۆماری‌ئیسلامیە و ئەو شێوە خەباتە توانیویەتی‌تا ئێستا وەڵامدەر بێت؟ ئایا دەكرێ تەنیا شێوەیەك لە شێوەكانی‌خەبات بۆ گۆڕانكاری‌لە ئێراندا پەسندی‌بكەین؟ ئایا كاتی‌ئەوە هاتووە هاوكات لەگەڵ خەباتی‌مەدەنی‌لە خەباتی‌چەكداری‌وەك پاڵپشت و بەهێز كردن و سەرخستنی‌ئەم شێوە خەباتە كەڵك وەرگرین؟ زیاتر لە سی و سێ ساڵە كۆماری‌ئیسلامیی‌ئێران، دەسەڵاتی‌نگریسی‌خۆی‌بەسەر گەلانی‌ئێراندا سەپاندووە و نایهەوێ بە هیچ شێوەیەك سێبەری‌دیكتاتۆریی‌خۆی‌لەسەر خەڵكی‌ئێران لابەرێ. بۆ درێژەدان بە دەسەڵاتی‌دواكەوتووی خۆی‌كۆمەڵێ‌ئاخوندی‌دواكەوتووی‌لە بوارە جۆراوجۆرەكاندا راهێناوە كە بۆ مانەوەی‌ئەم سیستمە لە هەر جۆرە میكانیزمێكی‌دژی‌مرۆیی‌كەڵك وەردەگرن.
بە هاتنە سەركاری‌كۆماری‌ئیسلامی‌تا ئێستا زیاتر لە دەیان ئۆرگانی‌جۆراوجۆری‌سەركوت و زەبر و زەنگی‌بۆ سەر كۆمەڵانی‌خەڵكی‌ئێران پێكهێناوە، لەگەڵ ئەوەشدا لەو نیزامەدا جگەلە وەلی‌فەقیه كە بریاردەری‌سەرەكیی‌ئەم رێژیمەیە هیچ كامە لە ئۆرگانە فەرمی‌و نافەرمییەكان لە گۆڕانكاریی‌و چارەنووسی‌ئەم خەڵكە چەوساوەیە بچووكترین دەسەڵاتیان نیە.
پێكهێنانی‌سپای‌پاسداران، بەسیج، ئیتلاعات سەرەتایەك بوون بۆ لاواز كردنی‌ئۆرگانە فەرمییەكانی‌نیزامی‌و ئینتزامی‌وەك ئەرتەش و ژاندارمری‌و شارەوانی‌و پێكهێنانی‌چەند ئۆرگانی‌سەركوتكەر بۆ پاراستنی‌دەسەڵاتی‌نگریسی‌ئاخوندی. لە ماوەی‌ئەم 33 ساڵەدا چین و توێژەكانی‌گەلانی‌ئێران لە شێوەكانی‌جۆراوجۆری‌خەبات بۆ گۆڕانكاری‌و گەیشتن بە ئامانجەكانیان كەڵكیان وەرگرتووە. بەگشتی‌ئەو كەس و لایەنانەی‌كە توانای‌نووسین و گەیاندن و روونكردنەوەیان لەسەر كردەوە نامرۆڤانەكانی‌كۆماری‌ئیسلامی‌هەبووە لە رۆژنامە و گۆڤاردا ئاماژەیان پێكردوە، دەستبەسەر یان ئیعدام كراون. هەرچەشنە رێكخستنێكی‌ئیسلامی‌یا غەیرە ئیسلامی‌ئەگەر لە راستای‌سیاسەت و بۆچوونی‌ئەم رێژیمەدا خۆی‌رێك نەخستبێ، پەراوێز خراوە، تەنانەت ئەگەر لە راستای‌ئیدیۆلۆژیی‌ئیسلامیدا خۆشی‌رێك خستبێ و بۆ تاقە جارێك رەخنەی‌لە كردەوەیەكی‌ئەم رێژیمە گرتبێت جێگای‌لەو سیستەمەدا نەماوە.
هیچ حیزبێكی‌سیاسی‌و كۆمەڵگای‌مەدەنی‌تا ئێستا لەناو رێژیمی‌كۆمای‌ئیسلامیدا نەیتوانیەوە چووكەترین كاردانەوەی‌سیاسی‌لەخۆی‌نیشان بدات و ئازادانە لە ئێراندا تێ بكۆشێت، چونكە هەر لەبنەڕەتدا كۆماری‌ئیسلامی‌هەرچەشنە ئازادی‌رادەربڕینێكی‌لە كۆمەڵگا زەوت كردووە.
كۆماری‌ئیسلامیی‌ئێران تەنانەت بەزەیی‌بەو كەسانەشدا نەهاتەوە كە ماوەی30 ساڵ بوو بۆ پاراستن و مانەوەی‌ئەم رێژیمە خەباتیان كردووە و لەژێر فەرمانی‌ئەم رێژیمەدا بە هەموو شێوەیەك خەڵكی‌ئازادی‌خوازیان سەركوت دەكرد و لەگەڵ دەربڕینی‌كەمترین ناڕەزایەتی‌ئەویش بە شێوەی‌هێمنانە بۆ ئیعتراز بە هەڵبژاردنی‌سەركۆماری‌و بەرژەوەندیی‌خۆیان ئێستا لەو چاڵەڕەشانە دان، كە پێشتر بۆ ئازادیخوازان ئامادەیان كردبوو. كۆماری‌ئیسلامی‌لە ماوەی‌دەسەڵاتی‌پڕ لە تاوان و جینایەتی‌خۆیدا بە سەدان هەزار كەسی‌بێ‌دیفاعی‌وڵاتەكەمانی‌ئیعدام و ماڵوێران كردوە و كەش و هەوایەكی‌پۆلیسی‌و ئەمنیەتیی‌بەسەر وڵاتەكەماندا زاڵ‌كردووە.
بە ئاوڕدانەوە لەو راستییانەی‌كە هەتا ئێستا لە شێوەكانی‌خەبات بۆ بەرەنگاربونەوەی‌كۆماری‌ئیسلامی‌ئەزموون كراون، كاتی‌ئەوە هاتووە كە خۆمان روبەڕووی‌ئەو پرسیارە بكەینەوە كە ئایا پێویست ناكات بۆ سەرخستن و پشتگیری‌كردن لە خەباتی‌مەدەنی‌بیر لە میكانیزمێكی‌گونجاو و وەڵامدەر بكەینەوە؟! لێرەوەیە كە بە ئاوردانەوە بە هەلومەرجی‌ناوخۆیی‌و دەرەكیی‌وڵاتەكەمان دەتوانین ئەم مژارە بخەینە بەرباس.
هەلومەرجی‌ناوخۆیی‌و پێویستیی‌پاڵپشتی‌خەباتی‌چەكداری:
هیچ رێگایەك لەلایەن خەڵكەوە بۆ ئاڵوگۆڕی‌ئەم سیستەمە دیكتاتۆرە نەماوە كە ئەزموون نەكرابێت، هیچ كامە لە شێوەكانی‌خەباتی‌مەدەنی‌لە سیستمی‌داخراوی‌كۆماری‌ئیسلامیدا رێگایان پێ نادرێ و ئەگەریش باس لە هەڵبژاردن دەكرێ ئەوا بەرهەمی‌هەڵبژاردن لە ساڵی88 بە هەڵبژێرانەوەی‌ئەحمەدی‌نژاد بە ئاشكرا وەڵامی كۆمەڵانی خەڵكی ئێرانی دایەوە.
خەباتی‌مەدەنی‌بۆ بەدەست خستنی‌داواكارییەكانی‌خەڵك مافی‌هەموو كۆمەڵگایەكی‌ئازاد و پێشكەوتنخوازە، بەڵام لە ئێراندا بە سەركوت و گوللە وەڵامی‌ئەم شێوە خەباتە دەدرێتەوە.
بۆ ئەوەی‌بتوانین لە تێكەڵاوێك لە خەباتی‌مەدەنی‌و باقی‌خەباتەكانی‌دیكە كەڵك وەرگرین، پێویستە گەلانی‌ئێران لە خەباتی‌چەكداری‌وەك پاڵپشت و میكانیزمێكی‌دیكەی‌خەبات هاوتەریب لەگەڵ‌خەباتی‌مەدەنی‌كەڵك وەربگرن، رێژیمی‌كۆماری‌ئیسلامی‌ئەوەی‌سەلماندووە كە هیچ كامە لە شێوەكانی‌خەباتی‌مەدەنی‌قبووڵ‌ناكات و تەنانەت ئەگەر لەلایەن خەڵكی‌مافخواز و ئازادیخوازەوە خۆپێشاندانی‌هێمنانە و بێدەنگ وەڕێ دەخرێ، دەكەونە بەر پەلاماری‌چۆماقدارانی‌هێزە نیزامی‌و ئینتزامییەكانی‌كۆماری‌ئیسلامی.
هەر وڵاتێك ئەرتەشی‌بە مەبەستی‌پارێزگاری‌لە سنوورەكانی‌وڵاتەكەی‌رێك خستووە و لەو پەیوەندییەدا پەروەردەی‌كردووە، بەڵام كۆماری‌ئیسلامیی‌ئێران دەیان ئۆرگانی‌سەركوتكەری‌وەك سپای‌پاسداران، بەسیج، حیزبوڵڵا، هێزەكانی‌ئینتزامی، لیباس شەخسی، كۆماندۆ، ئیتلاعات و تەنانەت ئەرتەشیش بە هەموو لق و پۆپەكانیەوە و ....هتد تەنیاو تەنیا بۆ پارێزگاری‌لە قەوام و دەوامی‌سیستەمە توتالیتێر و دژی‌گەلیی‌خۆی و سەركوتی‌خەڵكەكەی‌رێك خستووە، رێگا نادەن هیچ چەشنە رەخنە و ناڕەزایەتییەك لە بەرانبەر كردەوە نامرۆڤانەكانی‌رێژیمی‌ویلایەتی‌فەقیه دەر ببڕن.
ئەزموونی‌ئەم چەند مانگەی‌وڵاتانی‌عەرەبی‌ئەوەی‌سەلماند كە ئەم رێژیمە سەركوتكەرانە بە هیچ شێوەیەك ئامادە نین واز لە دەسەڵات بهێنن، بەتایبەت رێژیمی‌ئاخوندی‌بە هەڵسوكەوت و كردەوەكانی‌خۆی‌بەرانبەر بە گەلانی‌ئێران لەخۆی‌تێگەیشتووە ئەگەر ئەم دەسەڵاتە لەدەست بدات، بۆ هەتا هەتایە دەچێتە زبڵدانی‌مێژووەوە.
ئێستا كە هەم لە ئاستی‌نێوخۆی‌وڵات و هەم لە بیروڕای‌گشتیی‌جیهانیدا گڵۆڵەی‌كەوتۆتە لێژی، هیچكام لە پێوەرەكانی‌سەقامگیری‌لەو حكوومەتەدا بەرچاو ناكەوین، واتە لە بواری ئابووری، نێونەتەوەیی‌و ناوخۆیی رۆژ بە رۆژ بەرەو لاوازی‌دەڕوات. لەلایەكی‌دیكەوە مێژوو نیشانی‌داوە ئەو حكوومەتە دیكتاتۆرانە هەرچی‌درێژایی‌تەمەنی‌نگریسیان بەرەو كۆتایی‌دەڕوات، زیاتر زەبر و زەنگ دەخەنە سەر خەڵكی‌وڵاتی‌خۆیان و پەرە بە رەوتی‌سەركوت و كوشتن و گرتن و تۆقاندنی‌گەلەكەیان دەدەن.
ئەگەر باس لە پاڵپشتی‌خەباتی‌چەكداری‌دەكەین لەبەر ئەوەیە كە ئەگەر گەلانی‌ئێران پێش بە سەرەڕۆیی‌دەسەڵاتی‌كۆماری‌ئیسلامی‌ئێران نەگرن، دەبێتە هۆی‌ئەوەی‌كە هێزە دەرەكییەكان بیر لە چارەنووسی ئێران بكەنەوە. هەر بۆیە پێویستە گەلانی‌ئێران خۆیان سەنگەرەكانی‌بەربەرەكانێ‌لە ناوخۆدا بەهێز بكەن بۆ ئەوەی‌كە كۆماری‌ئیسلامی‌هەر بەدەستی‌خەڵكی‌ئێران بڕووخێت، لەم سۆنگەوە بۆمان دەردەكەوێ كە خەباتی‌چەكداری‌لەم بوارەشدا دەتوانێ یارمەتیدەر بێت.
ئەوەی‌كە ئێستا كۆماری‌ئیسلامی‌ئێران لەو شێوە سەركوتە كەڵكی‌وەرگرتووە، زیندانەكانی‌سەرتاسەری‌ئێران و قەبرستانەكان شاهیدی‌ئەو سەركوتەن، لە راستیدا ئەو شێوە سەركوتە بەربڵاوەی‌رێژیم خەڵكیان چاوترسێن كردووە و ئەم شگردەی‌رێژیم تا رادەیەك پاشەكشەی‌بە بەشێك لە گەلانی‌ئێران كردووە، جگەلە كوردستان و تا رادەیەك بەلووچستان لە خەباتی‌چەكداری‌و رێبەریی‌حیزبی‌كە بتوانێ لە هەلومەرج و بۆنە تایبەتییەكان خەڵك كۆدەنگ بكات، لە باقی‌شار و پارێزگاكانی‌دیكەی‌ئێران كەڵك وەرنەگیراوە، ئیعدام و زیندانەكانیش بەردەوام كۆسپی‌سەر رێگای‌ئازادیخوازان و شۆرشگێڕان و رووناكبیران بووە.
ئەگەر ئاوڕێكی‌كورت لە چۆنیەتیی‌هەڵسوكەوتی‌رێژیم لە پێوەندی‌لەگەڵ سڕینەوەی‌فیزیكی‌خەڵك بدەینەوە بۆمان دەردەكەوێ كە پێویستە گەلانی‌ئازادیخوازی‌وڵاتەكەمان لە شێوەی‌خەبات و تێكۆشانی‌مافخوازانەی‌خۆیاندا، ئاڵوگەڕی‌پێویست پێك بهێنن.
خەڵكی‌ئێران لە قۆناغە جۆراوجۆرەكانی‌خەباتی‌ئەم 33 ساڵەدا شەهید و قوربانییەكی‌بەرچاوی‌داوە، هەر جارێك ناڕەزایەتی‌لە گۆشەیەكی‌ئێران سەریهەڵداوە لەگەڵ سەركوت و ئیعدام بەرەوڕوو بووە و لە كۆتاییدا لەژێر كاریگەریی‌كەش و هەوا ئەمنیەتی‌و نیزامییەكانی‌رێژیمدا وازیان لە درێژەی‌خەبات هێناوە، لە بێ‌هەڵوێستیی‌شارەكانی‌دیكەی‌ئێراندا چاوەڕێی‌دەرفەتگەلێكی‌دیكەدا بوون.
ئەم شێوە بێ لایەنییە دەگەڕێتەوە بۆ ئەوەی‌كە رێژیم بە ئاور و ئاسن دژی‌خەباتی‌مەدەنی‌كەڵكی‌وەرگرتووە و لە هیچ هەڵسوكەوتێكی‌بێبەزەییانە خۆی‌نەپاراستووە. خۆپێشاندەران یا نوسەران، روناكبیران، مامۆستایان، یاسادانەران و پارێزەرانی‌مافی‌مرۆڤ بە چەشنێكی‌هۆڤانە سەركوت كراون، ئەوە بووە هۆی‌ئەوەی‌كە دیكتاتۆرانی‌كۆماری‌ئیسلامی‌رێگا نەدەن ئازادیخوازان داوای‌مافە رەواكانی‌خۆیان بكەن، لەم بوارەدا پێویستە خەڵكی‌ئێران بۆ پارێزگاری‌لە خۆیان بەرانبەر هێزە چەكدار و چۆماغ بەدەستەكانی‌كۆماری‌ئیسلامی‌خۆیان چەكدار بكەن، لە هەر جێگایەك هێرشی‌چەكداری‌دەكرێتە سەر خۆپێشاندەران، وەڵامیان بە چەك بدەنەوە. كۆماری‌ئیسلامی‌ئێران بە ئاسانی‌واز لە دەسەڵات ناهێنێ. ئەم رێژیمە دەبێ بە زمانی‌خۆی لەگەڵی‌بدوێین و بەربەرەكانێ‌لەگەڵ بكەین.
ئێستا كە مەترسیی‌نیزامی‌بۆ سەر كۆماری‌ئیسلامی‌لە رۆژەڤی‌سیاسیی‌جیهان دایە، پێویستە خەباتگێرانی‌ئێران بۆ بەچۆكدا هێنانی‌ئەم رێژیمە خۆیان رێك بخەن، ئەگەر لە كوردستان خەباتی‌چەكداری‌دژی‌رێژیم رێك خرابوو، دژكردەوەی‌گەلی‌كورد بەرانبەر هێرشی‌رێژیمی‌دیكتاتۆری‌كۆماری‌ئیسلامی‌بوو كە شەڕی‌بەسەر گەلی‌كورددا سەپاند، بەڵام بەهۆی‌وشیاریی‌رێبەرانی‌جووڵانەوەی‌گەلی‌كورد لە كوردستانی‌ئێراندا، رێژیم لەم پەیوەندیەدا زەمینگیر بوو، ئەگەر باقی‌گەلانی‌ئێران پاڵپشتی‌ئەم شێوە خەباتەیان كردبایە، ئێستا لەمێژ بوو كە تەمەنی‌نگریسی‌ئەم رێژیمەیان تێكەوە پێچابوو.
هەنووكە چ بكەین كە بتوانین هاوكات لە هەموو شێوەكانی‌خەبات بۆ گۆڕانكاری‌لەم سیستەمەدا كەڵك وەرگرین بۆ ئەوەی‌كە بتوانین لە ئامانجەكانمان نزیك ببینەوە؟ كۆماری‌ئیسلامیی‌ئێران هەر لە سەرەتای‌هاتنە سەركارییەوە، ئەوەی‌سەلماند كە دوژمنی‌ئەو هێزانەیە كە پارێزگاری‌لە مافی‌رەوای‌خەڵك دەكەن.
خەباتی‌چەكداری‌لە راستیدا بۆ رەهەندی‌بەرگری‌لە بەرانبەر هێرشی‌داسەپاودا بەكار هاتووە، بەڵام ئەوەی‌جێگای‌سەرنج و تێڕامانە كەڵك وەرگرتن لەو شێوە خەباتە لە بارودۆخی ئێستای‌ناوچەكەدا كە بە لەبەرچاو گرتنی‌ئەو هاوكێشە سیاسییانەی‌پاش بەهاری‌عەرەبی‌و كاریگەریی‌گەمارۆكان كە لە ئێران هاتوونەتە ئاراوە، لە كورت ماوەدا دەبێتە كارتێكی‌فشار بۆ بەربەرەكانێ لەگەڵ بیری‌چەقبەستوی‌سەدە ناوەڕاستی‌كۆماری‌ئیسلامی، لە درێژ ماوەدا لەچاو خوێندنەوەی‌واقیعبینانە بۆ رووداوەكان دەبێتە هۆی‌ئەوەی‌كە ئۆپۆزیسیۆنی‌ناوخۆی‌ئێران، هێز و پێگە و قورسایی‌تایبەت بە خۆی‌ببێت.
لە كۆتاییدا ئەگەر خۆ رێك خستنێكی‌بەهێزی‌چەكداریمان بۆ پاڵپشتی‌لە خەباتی‌مەدەنی‌رێك نەخەین ناكرێ چاوەڕوانی‌ئەوە بین لە ئێراندا گۆڕانكاری‌روو بدات.
وڵاتانی‌عەرەبیدا سەریهەڵدا، خەباتی‌مەدەنی‌كەوتە رۆژەڤەوە. بە شێوەیەك كە بەردەوام باس لەوە دەكرێ كە تاكە رێگا بۆ لەناو بردنی‌كۆماری‌ئیسلامی‌خەباتی‌مەدەنییە. جیاواز لەوانەی‌كەلە میسر و تونسدا رویان دا، پێدەچێ نێوەرۆكی‌ئەم رێژیمە زۆر لە نێوەرۆكی‌رێژیمەكەی‌ئەسەدەوە نزیك بێ، مەبەستم ئەو ماهیەتەیە كە چۆن روبەڕووی‌هەر چەشنە ناڕەزایەتییەك دەبیـَتەوە، بۆیە دەتوانین چۆنیەتیی‌مامەڵە كردنی‌رێژیمی‌سووریە بە نموونە بێنینەوە كە ئایا خەباتی‌مەدەنی‌لەو وڵاتە گەیشتوتە ئامانج؟ هەر بۆیە هەمان پرسیاریش دەتوانێ بەرانبەر بە كۆماری‌ئیسلامی‌بكرێ.
ئایا خەباتی‌مەدەنی‌تاكە رێگای‌رووخانی‌كۆماری‌ئیسلامیە و ئەو شێوە خەباتە توانیویەتی‌تا ئێستا وەڵامدەر بێت؟ ئایا دەكرێ تەنیا شێوەیەك لە شێوەكانی‌خەبات بۆ گۆڕانكاری‌لە ئێراندا پەسندی‌بكەین؟ ئایا كاتی‌ئەوە هاتووە هاوكات لەگەڵ خەباتی‌مەدەنی‌لە خەباتی‌چەكداری‌وەك پاڵپشت و بەهێز كردن و سەرخستنی‌ئەم شێوە خەباتە كەڵك وەرگرین؟ زیاتر لە سی و سێ ساڵە كۆماری‌ئیسلامیی‌ئێران، دەسەڵاتی‌نگریسی‌خۆی‌بەسەر گەلانی‌ئێراندا سەپاندووە و نایهەوێ بە هیچ شێوەیەك سێبەری‌دیكتاتۆریی‌خۆی‌لەسەر خەڵكی‌ئێران لابەرێ. بۆ درێژەدان بە دەسەڵاتی‌دواكەوتووی خۆی‌كۆمەڵێ‌ئاخوندی‌دواكەوتووی‌لە بوارە جۆراوجۆرەكاندا راهێناوە كە بۆ مانەوەی‌ئەم سیستمە لە هەر جۆرە میكانیزمێكی‌دژی‌مرۆیی‌كەڵك وەردەگرن.
بە هاتنە سەركاری‌كۆماری‌ئیسلامی‌تا ئێستا زیاتر لە دەیان ئۆرگانی‌جۆراوجۆری‌سەركوت و زەبر و زەنگی‌بۆ سەر كۆمەڵانی‌خەڵكی‌ئێران پێكهێناوە، لەگەڵ ئەوەشدا لەو نیزامەدا جگەلە وەلی‌فەقیه كە بریاردەری‌سەرەكیی‌ئەم رێژیمەیە هیچ كامە لە ئۆرگانە فەرمی‌و نافەرمییەكان لە گۆڕانكاریی‌و چارەنووسی‌ئەم خەڵكە چەوساوەیە بچووكترین دەسەڵاتیان نیە.
پێكهێنانی‌سپای‌پاسداران، بەسیج، ئیتلاعات سەرەتایەك بوون بۆ لاواز كردنی‌ئۆرگانە فەرمییەكانی‌نیزامی‌و ئینتزامی‌وەك ئەرتەش و ژاندارمری‌و شارەوانی‌و پێكهێنانی‌چەند ئۆرگانی‌سەركوتكەر بۆ پاراستنی‌دەسەڵاتی‌نگریسی‌ئاخوندی. لە ماوەی‌ئەم 33 ساڵەدا چین و توێژەكانی‌گەلانی‌ئێران لە شێوەكانی‌جۆراوجۆری‌خەبات بۆ گۆڕانكاری‌و گەیشتن بە ئامانجەكانیان كەڵكیان وەرگرتووە. بەگشتی‌ئەو كەس و لایەنانەی‌كە توانای‌نووسین و گەیاندن و روونكردنەوەیان لەسەر كردەوە نامرۆڤانەكانی‌كۆماری‌ئیسلامی‌هەبووە لە رۆژنامە و گۆڤاردا ئاماژەیان پێكردوە، دەستبەسەر یان ئیعدام كراون. هەرچەشنە رێكخستنێكی‌ئیسلامی‌یا غەیرە ئیسلامی‌ئەگەر لە راستای‌سیاسەت و بۆچوونی‌ئەم رێژیمەدا خۆی‌رێك نەخستبێ، پەراوێز خراوە، تەنانەت ئەگەر لە راستای‌ئیدیۆلۆژیی‌ئیسلامیدا خۆشی‌رێك خستبێ و بۆ تاقە جارێك رەخنەی‌لە كردەوەیەكی‌ئەم رێژیمە گرتبێت جێگای‌لەو سیستەمەدا نەماوە.
هیچ حیزبێكی‌سیاسی‌و كۆمەڵگای‌مەدەنی‌تا ئێستا لەناو رێژیمی‌كۆمای‌ئیسلامیدا نەیتوانیەوە چووكەترین كاردانەوەی‌سیاسی‌لەخۆی‌نیشان بدات و ئازادانە لە ئێراندا تێ بكۆشێت، چونكە هەر لەبنەڕەتدا كۆماری‌ئیسلامی‌هەرچەشنە ئازادی‌رادەربڕینێكی‌لە كۆمەڵگا زەوت كردووە.
كۆماری‌ئیسلامیی‌ئێران تەنانەت بەزەیی‌بەو كەسانەشدا نەهاتەوە كە ماوەی30 ساڵ بوو بۆ پاراستن و مانەوەی‌ئەم رێژیمە خەباتیان كردووە و لەژێر فەرمانی‌ئەم رێژیمەدا بە هەموو شێوەیەك خەڵكی‌ئازادی‌خوازیان سەركوت دەكرد و لەگەڵ دەربڕینی‌كەمترین ناڕەزایەتی‌ئەویش بە شێوەی‌هێمنانە بۆ ئیعتراز بە هەڵبژاردنی‌سەركۆماری‌و بەرژەوەندیی‌خۆیان ئێستا لەو چاڵەڕەشانە دان، كە پێشتر بۆ ئازادیخوازان ئامادەیان كردبوو. كۆماری‌ئیسلامی‌لە ماوەی‌دەسەڵاتی‌پڕ لە تاوان و جینایەتی‌خۆیدا بە سەدان هەزار كەسی‌بێ‌دیفاعی‌وڵاتەكەمانی‌ئیعدام و ماڵوێران كردوە و كەش و هەوایەكی‌پۆلیسی‌و ئەمنیەتیی‌بەسەر وڵاتەكەماندا زاڵ‌كردووە.
بە ئاوڕدانەوە لەو راستییانەی‌كە هەتا ئێستا لە شێوەكانی‌خەبات بۆ بەرەنگاربونەوەی‌كۆماری‌ئیسلامی‌ئەزموون كراون، كاتی‌ئەوە هاتووە كە خۆمان روبەڕووی‌ئەو پرسیارە بكەینەوە كە ئایا پێویست ناكات بۆ سەرخستن و پشتگیری‌كردن لە خەباتی‌مەدەنی‌بیر لە میكانیزمێكی‌گونجاو و وەڵامدەر بكەینەوە؟! لێرەوەیە كە بە ئاوردانەوە بە هەلومەرجی‌ناوخۆیی‌و دەرەكیی‌وڵاتەكەمان دەتوانین ئەم مژارە بخەینە بەرباس.
هەلومەرجی‌ناوخۆیی‌و پێویستیی‌پاڵپشتی‌خەباتی‌چەكداری:
هیچ رێگایەك لەلایەن خەڵكەوە بۆ ئاڵوگۆڕی‌ئەم سیستەمە دیكتاتۆرە نەماوە كە ئەزموون نەكرابێت، هیچ كامە لە شێوەكانی‌خەباتی‌مەدەنی‌لە سیستمی‌داخراوی‌كۆماری‌ئیسلامیدا رێگایان پێ نادرێ و ئەگەریش باس لە هەڵبژاردن دەكرێ ئەوا بەرهەمی‌هەڵبژاردن لە ساڵی88 بە هەڵبژێرانەوەی‌ئەحمەدی‌نژاد بە ئاشكرا وەڵامی كۆمەڵانی خەڵكی ئێرانی دایەوە.
خەباتی‌مەدەنی‌بۆ بەدەست خستنی‌داواكارییەكانی‌خەڵك مافی‌هەموو كۆمەڵگایەكی‌ئازاد و پێشكەوتنخوازە، بەڵام لە ئێراندا بە سەركوت و گوللە وەڵامی‌ئەم شێوە خەباتە دەدرێتەوە.
بۆ ئەوەی‌بتوانین لە تێكەڵاوێك لە خەباتی‌مەدەنی‌و باقی‌خەباتەكانی‌دیكە كەڵك وەرگرین، پێویستە گەلانی‌ئێران لە خەباتی‌چەكداری‌وەك پاڵپشت و میكانیزمێكی‌دیكەی‌خەبات هاوتەریب لەگەڵ‌خەباتی‌مەدەنی‌كەڵك وەربگرن، رێژیمی‌كۆماری‌ئیسلامی‌ئەوەی‌سەلماندووە كە هیچ كامە لە شێوەكانی‌خەباتی‌مەدەنی‌قبووڵ‌ناكات و تەنانەت ئەگەر لەلایەن خەڵكی‌مافخواز و ئازادیخوازەوە خۆپێشاندانی‌هێمنانە و بێدەنگ وەڕێ دەخرێ، دەكەونە بەر پەلاماری‌چۆماقدارانی‌هێزە نیزامی‌و ئینتزامییەكانی‌كۆماری‌ئیسلامی.
هەر وڵاتێك ئەرتەشی‌بە مەبەستی‌پارێزگاری‌لە سنوورەكانی‌وڵاتەكەی‌رێك خستووە و لەو پەیوەندییەدا پەروەردەی‌كردووە، بەڵام كۆماری‌ئیسلامیی‌ئێران دەیان ئۆرگانی‌سەركوتكەری‌وەك سپای‌پاسداران، بەسیج، حیزبوڵڵا، هێزەكانی‌ئینتزامی، لیباس شەخسی، كۆماندۆ، ئیتلاعات و تەنانەت ئەرتەشیش بە هەموو لق و پۆپەكانیەوە و ....هتد تەنیاو تەنیا بۆ پارێزگاری‌لە قەوام و دەوامی‌سیستەمە توتالیتێر و دژی‌گەلیی‌خۆی و سەركوتی‌خەڵكەكەی‌رێك خستووە، رێگا نادەن هیچ چەشنە رەخنە و ناڕەزایەتییەك لە بەرانبەر كردەوە نامرۆڤانەكانی‌رێژیمی‌ویلایەتی‌فەقیه دەر ببڕن.
ئەزموونی‌ئەم چەند مانگەی‌وڵاتانی‌عەرەبی‌ئەوەی‌سەلماند كە ئەم رێژیمە سەركوتكەرانە بە هیچ شێوەیەك ئامادە نین واز لە دەسەڵات بهێنن، بەتایبەت رێژیمی‌ئاخوندی‌بە هەڵسوكەوت و كردەوەكانی‌خۆی‌بەرانبەر بە گەلانی‌ئێران لەخۆی‌تێگەیشتووە ئەگەر ئەم دەسەڵاتە لەدەست بدات، بۆ هەتا هەتایە دەچێتە زبڵدانی‌مێژووەوە.
ئێستا كە هەم لە ئاستی‌نێوخۆی‌وڵات و هەم لە بیروڕای‌گشتیی‌جیهانیدا گڵۆڵەی‌كەوتۆتە لێژی، هیچكام لە پێوەرەكانی‌سەقامگیری‌لەو حكوومەتەدا بەرچاو ناكەوین، واتە لە بواری ئابووری، نێونەتەوەیی‌و ناوخۆیی رۆژ بە رۆژ بەرەو لاوازی‌دەڕوات. لەلایەكی‌دیكەوە مێژوو نیشانی‌داوە ئەو حكوومەتە دیكتاتۆرانە هەرچی‌درێژایی‌تەمەنی‌نگریسیان بەرەو كۆتایی‌دەڕوات، زیاتر زەبر و زەنگ دەخەنە سەر خەڵكی‌وڵاتی‌خۆیان و پەرە بە رەوتی‌سەركوت و كوشتن و گرتن و تۆقاندنی‌گەلەكەیان دەدەن.
ئەگەر باس لە پاڵپشتی‌خەباتی‌چەكداری‌دەكەین لەبەر ئەوەیە كە ئەگەر گەلانی‌ئێران پێش بە سەرەڕۆیی‌دەسەڵاتی‌كۆماری‌ئیسلامی‌ئێران نەگرن، دەبێتە هۆی‌ئەوەی‌كە هێزە دەرەكییەكان بیر لە چارەنووسی ئێران بكەنەوە. هەر بۆیە پێویستە گەلانی‌ئێران خۆیان سەنگەرەكانی‌بەربەرەكانێ‌لە ناوخۆدا بەهێز بكەن بۆ ئەوەی‌كە كۆماری‌ئیسلامی‌هەر بەدەستی‌خەڵكی‌ئێران بڕووخێت، لەم سۆنگەوە بۆمان دەردەكەوێ كە خەباتی‌چەكداری‌لەم بوارەشدا دەتوانێ یارمەتیدەر بێت.
ئەوەی‌كە ئێستا كۆماری‌ئیسلامی‌ئێران لەو شێوە سەركوتە كەڵكی‌وەرگرتووە، زیندانەكانی‌سەرتاسەری‌ئێران و قەبرستانەكان شاهیدی‌ئەو سەركوتەن، لە راستیدا ئەو شێوە سەركوتە بەربڵاوەی‌رێژیم خەڵكیان چاوترسێن كردووە و ئەم شگردەی‌رێژیم تا رادەیەك پاشەكشەی‌بە بەشێك لە گەلانی‌ئێران كردووە، جگەلە كوردستان و تا رادەیەك بەلووچستان لە خەباتی‌چەكداری‌و رێبەریی‌حیزبی‌كە بتوانێ لە هەلومەرج و بۆنە تایبەتییەكان خەڵك كۆدەنگ بكات، لە باقی‌شار و پارێزگاكانی‌دیكەی‌ئێران كەڵك وەرنەگیراوە، ئیعدام و زیندانەكانیش بەردەوام كۆسپی‌سەر رێگای‌ئازادیخوازان و شۆرشگێڕان و رووناكبیران بووە.
ئەگەر ئاوڕێكی‌كورت لە چۆنیەتیی‌هەڵسوكەوتی‌رێژیم لە پێوەندی‌لەگەڵ سڕینەوەی‌فیزیكی‌خەڵك بدەینەوە بۆمان دەردەكەوێ كە پێویستە گەلانی‌ئازادیخوازی‌وڵاتەكەمان لە شێوەی‌خەبات و تێكۆشانی‌مافخوازانەی‌خۆیاندا، ئاڵوگەڕی‌پێویست پێك بهێنن.
خەڵكی‌ئێران لە قۆناغە جۆراوجۆرەكانی‌خەباتی‌ئەم 33 ساڵەدا شەهید و قوربانییەكی‌بەرچاوی‌داوە، هەر جارێك ناڕەزایەتی‌لە گۆشەیەكی‌ئێران سەریهەڵداوە لەگەڵ سەركوت و ئیعدام بەرەوڕوو بووە و لە كۆتاییدا لەژێر كاریگەریی‌كەش و هەوا ئەمنیەتی‌و نیزامییەكانی‌رێژیمدا وازیان لە درێژەی‌خەبات هێناوە، لە بێ‌هەڵوێستیی‌شارەكانی‌دیكەی‌ئێراندا چاوەڕێی‌دەرفەتگەلێكی‌دیكەدا بوون.
ئەم شێوە بێ لایەنییە دەگەڕێتەوە بۆ ئەوەی‌كە رێژیم بە ئاور و ئاسن دژی‌خەباتی‌مەدەنی‌كەڵكی‌وەرگرتووە و لە هیچ هەڵسوكەوتێكی‌بێبەزەییانە خۆی‌نەپاراستووە. خۆپێشاندەران یا نوسەران، روناكبیران، مامۆستایان، یاسادانەران و پارێزەرانی‌مافی‌مرۆڤ بە چەشنێكی‌هۆڤانە سەركوت كراون، ئەوە بووە هۆی‌ئەوەی‌كە دیكتاتۆرانی‌كۆماری‌ئیسلامی‌رێگا نەدەن ئازادیخوازان داوای‌مافە رەواكانی‌خۆیان بكەن، لەم بوارەدا پێویستە خەڵكی‌ئێران بۆ پارێزگاری‌لە خۆیان بەرانبەر هێزە چەكدار و چۆماغ بەدەستەكانی‌كۆماری‌ئیسلامی‌خۆیان چەكدار بكەن، لە هەر جێگایەك هێرشی‌چەكداری‌دەكرێتە سەر خۆپێشاندەران، وەڵامیان بە چەك بدەنەوە. كۆماری‌ئیسلامی‌ئێران بە ئاسانی‌واز لە دەسەڵات ناهێنێ. ئەم رێژیمە دەبێ بە زمانی‌خۆی لەگەڵی‌بدوێین و بەربەرەكانێ‌لەگەڵ بكەین.
ئێستا كە مەترسیی‌نیزامی‌بۆ سەر كۆماری‌ئیسلامی‌لە رۆژەڤی‌سیاسیی‌جیهان دایە، پێویستە خەباتگێرانی‌ئێران بۆ بەچۆكدا هێنانی‌ئەم رێژیمە خۆیان رێك بخەن، ئەگەر لە كوردستان خەباتی‌چەكداری‌دژی‌رێژیم رێك خرابوو، دژكردەوەی‌گەلی‌كورد بەرانبەر هێرشی‌رێژیمی‌دیكتاتۆری‌كۆماری‌ئیسلامی‌بوو كە شەڕی‌بەسەر گەلی‌كورددا سەپاند، بەڵام بەهۆی‌وشیاریی‌رێبەرانی‌جووڵانەوەی‌گەلی‌كورد لە كوردستانی‌ئێراندا، رێژیم لەم پەیوەندیەدا زەمینگیر بوو، ئەگەر باقی‌گەلانی‌ئێران پاڵپشتی‌ئەم شێوە خەباتەیان كردبایە، ئێستا لەمێژ بوو كە تەمەنی‌نگریسی‌ئەم رێژیمەیان تێكەوە پێچابوو.
هەنووكە چ بكەین كە بتوانین هاوكات لە هەموو شێوەكانی‌خەبات بۆ گۆڕانكاری‌لەم سیستەمەدا كەڵك وەرگرین بۆ ئەوەی‌كە بتوانین لە ئامانجەكانمان نزیك ببینەوە؟ كۆماری‌ئیسلامیی‌ئێران هەر لە سەرەتای‌هاتنە سەركارییەوە، ئەوەی‌سەلماند كە دوژمنی‌ئەو هێزانەیە كە پارێزگاری‌لە مافی‌رەوای‌خەڵك دەكەن.
خەباتی‌چەكداری‌لە راستیدا بۆ رەهەندی‌بەرگری‌لە بەرانبەر هێرشی‌داسەپاودا بەكار هاتووە، بەڵام ئەوەی‌جێگای‌سەرنج و تێڕامانە كەڵك وەرگرتن لەو شێوە خەباتە لە بارودۆخی ئێستای‌ناوچەكەدا كە بە لەبەرچاو گرتنی‌ئەو هاوكێشە سیاسییانەی‌پاش بەهاری‌عەرەبی‌و كاریگەریی‌گەمارۆكان كە لە ئێران هاتوونەتە ئاراوە، لە كورت ماوەدا دەبێتە كارتێكی‌فشار بۆ بەربەرەكانێ لەگەڵ بیری‌چەقبەستوی‌سەدە ناوەڕاستی‌كۆماری‌ئیسلامی، لە درێژ ماوەدا لەچاو خوێندنەوەی‌واقیعبینانە بۆ رووداوەكان دەبێتە هۆی‌ئەوەی‌كە ئۆپۆزیسیۆنی‌ناوخۆی‌ئێران، هێز و پێگە و قورسایی‌تایبەت بە خۆی‌ببێت.
لە كۆتاییدا ئەگەر خۆ رێك خستنێكی‌بەهێزی‌چەكداریمان بۆ پاڵپشتی‌لە خەباتی‌مەدەنی‌رێك نەخەین ناكرێ چاوەڕوانی‌ئەوە بین لە ئێراندا گۆڕانكاری‌روو بدات.
