کوردستان میدیا

ماڵپەڕی ناوەندیی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران

گەمارۆكان ‌و سەرلێ شێواویی رێژیم! (دارا ناتق)

04:10 - 18 رەشەمه 2711

وڵاتی ئێران، لە ماوەی چەند دەیەی ڕابردوودا، بە هۆی سیاسەتی شەڕخوازانە ‌و دژی مرۆیی سیستەمی دیكتاتۆر ‌و سەدەنێوەڕاستی كۆماری ئیسلامی، ڕۆژ لە ڕۆژ زیاتر لەگەڵ قەیرانی نێوخۆی و دەرەكی ڕووبەڕوو بووە. بە چەشنێك كە لە ماوەی یەك ساڵی ڕابروودا بازنەی گەمارۆكانی جیهانی لە پێوەندی لەگەڵ ئەو وڵاتەدا تەنگتر بووە ‌و ئێران بە تەواوی لە ئاست سیاسەتی جیهانی ‌و ناوچەیدا پەراوێز كەوتووە ‌و لەگەڵ قەیرانێكی قووڵی سیاسی، ئابووری ‌و كۆمەڵایەتی بەرەوڕوو بووە. ئێران كە یەكێك لە وڵاتانی خاوەن مێژوو و شارتانیەتێكی پێشكەوتوو ‌و خاوەن دەوڵەمەندترین سەرچاوەكانی ئابووری ‌و پێكهاتەیەكی زانستی، واتە هەبوونی گەورەترین پتانسییەلی پسپۆر ‌و شارەزا و نوخبە لە بوارەكانی زانست و تەكنۆلۆژیایی سەردەم ‌و...هتد دایە، بە هۆی حاكمییەتێكی خاوەن ئیدۆلۆژییەكی داخراو ‌و تۆتالیتەر، بۆتە بە یەكێك لە وڵاتانی دواكەوتوو ‌و مەترسیداری جیهانی.

سیاسەتگەلێكی وەك، هەوڵدان بۆ دەستپێراگەیشتن بە چەكی ناڤۆكی، پێشڵكردنی مافی مرۆڤ، داڵدەدان ‌و پەروەردەكردنی گرووپە تیرۆریستەكان، بەرێوەبردنی كردەوەگەلی تیرۆریستی لە ئاست ناوچە و كۆمەڵگایی نێونەتەوەیی، دەستێوەردان لە كار ‌و باری وڵاتانی ناوچە، سەركووب و ئاسمیلەكردنی نەتەوە بندەستەكان، ئێعدام، ئەشكەنجە ‌و دەستبەسەركردنی چالاكڤانان ‌و ئازادیخوازانی وڵات، ئەمنییەتی كردن و مڵیتاریزە كردنی كۆمەڵگا ‌و گوێ نەدان بە ویست و خواستەكانی كۆمەڵگایی نێونەتەوەیی ‌و دەیان كردەوەی دژی مرۆیی دیكە، لە بنەمای سیاسەتی رێژیمی داخراوی ولایەتی مۆتڵەقەی فەقێه ‌و سەركووتگەری كۆماری ئیسلامی ئێرانە، كە بۆتە گەورەترین سەرچاوەی قەیران ‌و مۆسیبەت بۆ خەڵكی ئەو وڵاتە ‌و هەرەشە بۆ سەر تەناهی ‌و سەقامگیری ئاشتی ‌و ئازادی لە ئاستی ناوچەكە و جیهاندا.

لە ماوەی ساڵانی ڕابردوودا، سەڕەرایی هەوڵە دیپلۆماسییەكانی كۆمەڵگایی نێونەتەوەیی ‌و خەبات ‌و تێكۆشانی بزووتنەوە دێمۆكراسیخوازەكان لە ئێران و دەرەوەیی وڵات ‌و دانی نرخێكی بەرچاو لەو ڕێگایەدا، لە پێناو دێمۆكراتیزەكردنی وڵات و پێكهێنانی رێفۆرم لە سیستەمی داخراوی كۆماری ئیسلامیدا، مخابن رێژیم هیچكات پابەندی یاسا ‌و پرنسیبە جیهانییەكان نەبووە ‌و مانەوە ‌و بەردەوامی دەسەڵاتی دیكتاتۆری خۆی، لە درێژەدان ‌و بەردەوامبوون لە سەر سیاسەتی شەرخوازانە ‌و دژی مرۆیی خۆیدا دەبینێت.

هەنوكە كۆمەڵگایی جیهانی هاتوونەتە سەر ئەو باوەرە كە، كۆماری ئیسلامی رێفۆرم هەڵگر نییە و ئێرانی خاوەن چەكی ئەتۆمی ‌و تیرۆریستپەروەر ‌و پێشڵكەریی مافی مرۆڤ، گەەورەترین مەترسییە بۆ سەر ئەمنییەت ‌و ئاسایشی جیهانی. بۆیە دەبینین كە یەكگرتووییەكی جیهانی بە دژی ئێران لە هەوڵ‌و تێكۆشان دایە. بازنەی تەحریمەكان بۆ سەر ئەو وڵاتە لە بواری سیاسی، نیزامی ‌و بە تایبەتی ئابوورییەوە ڕۆژ بە ڕۆژ تەنگتر دەبێتەوە.

ئیزۆلەبوونی ئێران لە بواری سیاسیدا، واتە پچرانی پێوەندیی دیپلۆماسی وڵاتانی پێشكەوتنخوازی جیهانی لەگەڵ ئەو وڵاتەدا، گەمارۆی كەسایەتی ‌و بەرپرسە پایەبەرزەكانی ڕێژیم، تەحریمی ناوەندە سەركوتگەرەكانی ڕێژیم، وەكوو سوپای پاسداران، وەزارەتی ئیتلاعات‌و...، بە هۆی ڕۆڵیان لە سەركووتی خەڵكی ئازادیخوازی ئێران ‌و گەلانی ڕاپەریو ‌و مافخوازی وەك سووریەدا، بە تەواوی پێگە ‌و ڕۆڵی ئێرانی لە ڕۆژەڤی سیاسی جیهاندا لاواز ‌و پەراوێز خستووە. بەردەوامی گەمارۆ خستنە سەر سەرچاوەكانی داهاتی ئێران بە تایبەتی پێكانی شاهرەگی ئابووری ئێران، واتە گەمارۆی نەوتی ئەو وڵاتە وەكوو تاكە سەرچاوەی سەرەكی ‌و گرینگ لە داهاتی كۆماری ئیسلامی، ‌و هەروەها تەحریمی سیستەمی بانكی ناوەندی ئێران ‌و بێبەشكردنی لە خەدەماتی سویفت بۆ یەكەمین جار لە لایەن ڕۆژئاواوە، ڕێژیمی بە تەواوی تووشی شۆك كرد ‌و كۆمەڵگایی ئێرانی لە گەڵ قەیرانگەلێكی بنەڕەتی ‌و ژانداری ڕووبەڕوو كرد.

بێگومان كاریگەری ئەو گەمارۆیانە وای كردووە كە كۆمەڵگاكەمان لەگەڵ كۆمەڵێك قەیرانی وەك، گرانی، بێ بەهابوونی پارەی وڵات بە چەشنێكی سەرسوورهێنەر، بێكاری‌‌و هەژاریی‌بنەماڵەیی‌و بێ‌هیوابوون بە ژیان، نەبوونی دەرەتانی كاركردن، هەڵاواردنی جینسی‌و تووشبوون بە ماددە سڕكەرەكان، فەحشا‌و لەشفرۆشی‌و بازرگانیكردن بە ژنان‌و كچان، بەرزبوونەوەی ڕێژەی تەڵاق، هەڵاتنی مێشكەكان، ئیدز‌و گەندەڵی ئیداری، هەڵاوسانی ئابووری‌و... هتد، ڕووبەڕوو بێت.

كاریگەری گەمارۆكان وایكردووە كە ئێران بێجگە لە سەرلێشێوای و شیدەتی ژانەكان، بە مەبەستی كەمكردنەوەی‌ڕەوتی گوشارەكان بۆ سەر خۆی ‌و كەلێن خستنە ناو هەڵوێست ‌و یەكگرتووی جیهانی پێشكەوتنخواز، پەلەقاژە ‌و دژكردەوەی جۆراوجۆر لە خۆی نیشان بدات. بۆیە دەبینین كە ڕێژیم لە ماوەییەكی كورتدا چەندین هەڵوێست ‌و كردەوەی ئەزموون كراوی لە چەند ڕۆژدا ئەنجام دا. واتە ئەنجامدانی چەندین كردەوەی تیرۆریستی لە چەندین وڵاتی جۆراوجۆر وەكوو، هیند ‌و گورجستان، تایلەند ‌و ئازەربایجان، كە تا ئێستا بەشێكی دانەبڕاو بووە لە سیاسەتی دەرەكی ڕێژیم، بە مەبەستی هەڕەشە و ترساندنی ڕۆژئاوا بۆ پاشەكشە پێكردنیان لە مەڕ هەڵوێست و گوشارەكانیان بۆ سەر ڕێژیم ‌و چاونوقاندنیان لە كردەوە دژی گەلییەكان ڕێژیم. هەڕەشەی داخستنی تەنگەی هۆرمز، واتە هەڵوێستێكی بێ بنەما كە هیچكات لە توانای هێز ‌و تێكنۆلۆژی ژەنگاوی ئەو ڕێژیمەدا نییە، و بەزاندنی ئەم هێڵە سوورە جێگای پەسەندی ڕۆژئاوا ‌و وڵاتانی ناوچە نییە ‌و دژكردەوەی توند بە دژی ئێران لێدەكەوێتەوە. بانگهێشت كردنی باڵیوزانی چەندین وڵاتی ڕۆژئاوا ‌و هەڕەشەی قەت كردنی هەناردەی نەوت بۆ ئەو وڵاتانە، بە تایبەتی قەت كردنی یەكجاری هەناردەی نەوت بۆ وڵاتانی فەرانسە و بەریتانیا. واتە ڕێژیم دەیهەوێ لە نەوت وەكوو كارتی گوشار ‌و پاشەكشە كردن بە ئەوروپاییەكان لە پێوەندی لەگەڵ تەحریمەكاندا كەڵك وەربگرێت. دانی مزگینی لە لایەن ئەحمەدی نژادەوە بۆ خەڵكی ئێران و جیهان لە بواری پرۆژەی‌هەستەی‌ئەو وڵاتە ‌و پێشكەوتنەكانیان لەو بوارەدا. مەبەستی ڕێژیم لەو ڕاگەیاندنە ئەوەیە كە ژێستێكی بەهێز بوون لە خۆی نیشان بدات و ئیدعای پێشكەوتن لە بواری تیكنۆلۆژی هەستەی دا بكات ‌و ڕای گشتی پێ بترسێنێت. ڕاگەیاندنێك كە تەنیا مەسرەفی نێوخۆی بۆ ڕێژیم هەیە. ڕێژیم لە دوا هەڵوێستەكانی دا، جارێكی دیكە ئامادەیی خۆی بۆ وتووێژ لەمەڕ دوسیەی ئەتۆمی نیشان داوە‌و دەیهەوێ بەو تاكتیكە هەم جارێكی دیكە كۆمەڵگای نێونەتەوەیی لەسەركار دابنێت ‌و هەم كاتێكی زیاتر بە مەبەستی بەڕەوپێشبردنی ئامانجەكانی بكوژێت و هەمیش پێڤاژۆی گوشارەكان بۆ سەر خۆی كەم بكاتەوە.

بەڵام ئەوەی كە جێگای سەرنج ‌و هەڵوەستەیە ئەوەیە كە، تازە دەستی كۆماری ئیسلامی لە ئاست كۆمەڵگای نێونەتەوەیی ڕوو بووە ‌و تاكتیك ‌و دژكردەوە نەزۆكەكانی ڕێژیم لە قوناخی هەنوكە دا، ناتوانێت هیچ كاریگەریەك لە سەر كەمكردنەوەی ڕەوتی گەمارۆ ‌و گوشارەكانی جیهانی ئازاد بۆ سەر ئەو ڕێژیمە هەبێت. لە دوای ئەم كردەوە ئەزموونكراوەكانی ڕێژیم دا، بەشێك لە سناتۆرەكانی ئامریكایی لە هەردوو حیزبی دێموكرات ‌و كۆماریخواز دا، هوشداریان دایە ئۆباما ‌و ڕایانگەیاند كە ئێران بەو هەڵوێست و دژكردەوەكانی خۆی خەریكی كات كوشتن ‌و گاڵتەكردن بە ڕۆژئاوایە ‌و دەبێت ئامریكا ‌و كۆمەڵگای جیهانی بە گرتنەبەری هەڵوێستی توندتر و گوشاری زیاتر، بەرەنگاری كۆماری ئیسلامی ببنەوە ‌و لە پێناو بەچۆكداهێنانی ئەم ڕێژیمە هەموو هەوڵەكانیان وەگەڕ بخەن. دەنگۆی بژاردەی هێرشی نیزامی بۆ سەر دام ‌و دەزگای ئەتۆمی ‌و نیزامیەكانی ڕێژیم لە لایەن هێندێك لە وڵاتانی ناوچەیی و ڕۆژئاواوە، لە ئەگەری بەردەوامی ‌و هەوڵەكانی ڕێژیم بۆ دەستپێراگەیشتن بە چەكی ئەتۆمی ‌و ملكەچ نەبوونی ڕێژیم بە ویست و خواستەكانی كۆمەڵگای نێونەتەوەیی، بە كردەوە نیشانەكانی دەركەوتوون. هاتنی ناوگانەكانی ئامریكا بۆ كەنداو، پڕچەك كردنی وڵاتانی ناوچە وەك ئیمارات و عەرەبستان، دەست بەكاربوونی قەڵغانی دژی مووشەكی ناتۆ لە توركیەو...هتد، لە نیشانەكانی بە كردەوە بوونی هێرشی نیزامی بۆ سەر ئەو وڵاتەن.

بیگومان دووكەڵی ئەم ئاگرە هەر دەچێتە چاوی‌ڕێژیم ‌و قوڵتر بوونی قەیرانەكان بە زەرەری ڕێژیمە. و لەهەمانكاتیشدا، یەكگرتووی جیهانی ئازاد ‌و هەنگاوەكانیان لە پێناو چارەسەركردنی ئەم ئالۆزیانەی كە ڕێژیم خوڵقاندوویەتی، بەردەوام و بەگوڕتر دەبێت.