دڵشاد ئهلیاسی
ههموو گهلانی دنیا پرۆسهی ههڵبژاردن بهگرنگ دهزانن. تهنانهت دهوڵهتانی دیکتاتۆریش ناتوانن لهدهنگی گهل خۆبشارنهوه، بهناچاری ههوڵ دهدهن ئهو پرۆسهی کهپێی دهگوترێ ههڵبژاردن و دیاری کردنی نوێنهری خهڵک جێبهجێ بکهن. چوونکه ههڵبژاردن مافی سهرهتایی ئازادانهی ههر فهردێکهلهناو کۆمهڵگهدا. تهمهنی کامڵ بوون بۆ دهنگدان لهناو زۆربهی میللهتاندا له١٨ ساڵیهوهدهست پێدهکات بهڵام لهناو ههندێک نهتهوهدا له١٦ساڵیهوه دهست پێدهکات نموونهنهمسا و ئهرجهنتین و زۆر ووڵاتی تر.
ههر وهک لهسهرهوهئاماژهمان پێدا، هیچ هێز و لایهنێک ناتوانن بهربهستی بکهن لهپڕۆسهی ههڵبژادن، بهڵام دهوڵهتانی دیکتاتۆر ههر لهسهرهتاوهههوڵ دهدهن بهرنامهیهکی تۆکمهی چهواشهکاری بێننهگۆڕێ، بهچهشنێ دهنگی خهڵک لهناو سیستم و سیاسهتی وان دا بزر دهبێ و سودی نامێنێ. لهپرۆسهی چهواشهکاریدا، ههموو مافی گهل دهکهوێتهژێر کۆنتڕۆڵی دهوڵهت. دهوڵهت ئامادهکاری دهکات بۆ بهڕێوهبردن و چاودێری کردنی، بهشێوهیهک دهنگی خهڵک دهفهوتێ، تهنها ئهوهی بۆی دهمێنێتهوهماندوبوونه. دهوڵهتی بهعسی عێڕاق ، کهسهدام حسێن ڕێبهرایهتی دهکرد، لهسهدا %٩٩ی دهنگهکانی دههێنا، لهحاڵهتێکدا، کهزیاتر له%٨٠ی گهلی عێڕاق لهدهست ئهو سیتم و نیزامهزاڵهیان بوو. نموونهیهکی دیکهجمهوری ئیسلامی ئێرانه، کهبهسیستهمێکی ناعادیلانهکهبهویلهتی فهقیه ناسراوه، ئهو مافهی کهگهل ساندۆتهوهکهبۆخۆی نوێنهری خۆی ههڵبژێرێ، بهمهشهوهنهوهستاوهبهڵکو چاودێری ههموو دهنگدانیشی لهژێر ڕکێف دایهو بهزۆر وا لهکۆمهڵانی خهڵک دهکات کهدهنگ بۆ ئهو نوێنهرانهبدهن کهخۆیان دیاریان کردوه.
ههڵبژاردن لهناو سیستمی ئازاد و دیموکرات دا هیچ هێز و لایهنێک ناتوانێ دهنگی گهل بخاتهژێر چاودێری خۆیهوه. بهڵکو دهزگاکانی مافی مرۆڤ ڕاستهوخۆ چاودێری ههڵبژاردن دهکهن و ئهنجامهکهی بهدنیای دهرهوهڕا دهگهیهنن. دهوڵهت و نیزامی کۆن هیچ دهسهڵاتێکی بهسهر ههڵبژاردن و پرۆسهکهدا نامێنێ. دهسهڵاتی سێههم کهبهمیدیا و ڕاگهیاندن ناوزهد دهکرێ، شانبهشانی چاودێرانی بیانی ئهرکی ئهرکی ههڵبژاردنیان دهکهوێتهسهر شان.
لهئێران دا ئاخوندهکان جڵهوی دهسهڵاتیان بهدهستهوهیه. ئهنجامی ههڵبژاردنیش لهسودی وان دایه، نهک خهڵک. ئهوهی کهپێی دهگوترێ ههڵبژاردن تهنها شانۆکاریهکی چهواشهکاریانهیهلهئاست ئهو مافهی کهگهل ههیهتی. ئاخوندهکان جیاواز لهوهی کهخۆیان بهڕێوبهری ووڵاتن و دهنگدان لهژێر ڕکێفی خۆیان دا بهڕێوهدهچێ، ناهێڵن هیچ دهنگێکی جیاواز بهشێوهی ئۆپزیسیۆن لهناو گهل دا سهر ههڵبدا. ئهوانهی کهسیستهمێکی دیکهجیاواز لهسیستمی ویلایهتی فهقیه، داوا دهکهن جێگهیان زیندان و چهوساندنهوهو ئیعدامه. هیزو لایهنهسیاسیهکانی کوردستانی ئێران و بهشێک لهئۆپزیسۆنی ئێرانی ههر زووناچار کران کهلهدهرهوهی ئهم نیزامهسیاسهتی خۆیان درێژهپێبدهن. ههموو کارو چالاکیهکی ئهو لایهنانهبهتاوان دژی گهل لهقهڵهم دهدرێ وحکمهکهشکی زیندانی ئهبهدی و ئعدامه.
جار جار لهناو سهرانی ڕێژیم دا بزوتنهوهی جهماوهری دروست دهبێت دژی ڕێژیم ، وهک بزوتنهوهی سهوز ، کهئهمیش چهواشهکردنێکی دیکهی ویلایهتی فهقیهدژ بهگهلانی ئێران. ئهوان دهیانههوێ وا نیشان بدهن کهڕهوتێکی دیکهلهناوخۆی نیزامی ئیسلامی ئێران دا ههیهوهک ئۆپۆزیسیۆن، بهڵام ڕاستیهکهشی ههمان شێوهیهکهخۆیان دهیانههوێ. خاڵێکی دیکه لهو گهمهسیاسیهئهوهیهکهنیزامی ئیسلامی ئێران دهیههوێ بهگهلانی ناوخۆی ئێران بڵی ئۆپزیسۆن ههیهتاکو زیاتر نهیارانی خۆیان دهسنیشان بکهن. بهڵگهش ئهوهیهکهزۆربهی خهڵکی ههژار و وهڕهس لهو نیزامهفریوی داوی ئهم زوتنهوهیان خوارد و بهدڕندانهترین شێوهمامهڵهیان لهگهڵ کرا و شههید بوون. لهههمان کاتیش دا دهیانههوێ دهوڵهتانی تری جیهان بهوهچهواشهبکهن کهلهناو نیزامی ئهوان دا لایهنێک ههیهکهپێی دهگوترێ ئۆپۆزیسیۆن.
گهلانی ئێران، خۆیان دهبێ لهم سیستمهڕاپهڕن و قوربانی بدهن، لهبهرامبهریش دا، دنیایی دهرهوهههوڵ بدا کهڕۆڵی ئۆپۆزیسیۆنی ئێرانی بههێزبکا و هاوکاربکا تاکو دهگی میللهت بۆ میللهت بگهڕێتهوهو نیزامێکی دیموکراتیانهبێتهکایهوه.
ناوەڕۆکی ئەم بابەتە را و تێبینی نووسەر و وەرگێڕە و ماڵپەڕی کوردستان میدیا لێی بەرپرسیار نیە
ههموو گهلانی دنیا پرۆسهی ههڵبژاردن بهگرنگ دهزانن. تهنانهت دهوڵهتانی دیکتاتۆریش ناتوانن لهدهنگی گهل خۆبشارنهوه، بهناچاری ههوڵ دهدهن ئهو پرۆسهی کهپێی دهگوترێ ههڵبژاردن و دیاری کردنی نوێنهری خهڵک جێبهجێ بکهن. چوونکه ههڵبژاردن مافی سهرهتایی ئازادانهی ههر فهردێکهلهناو کۆمهڵگهدا. تهمهنی کامڵ بوون بۆ دهنگدان لهناو زۆربهی میللهتاندا له١٨ ساڵیهوهدهست پێدهکات بهڵام لهناو ههندێک نهتهوهدا له١٦ساڵیهوه دهست پێدهکات نموونهنهمسا و ئهرجهنتین و زۆر ووڵاتی تر.
ههر وهک لهسهرهوهئاماژهمان پێدا، هیچ هێز و لایهنێک ناتوانن بهربهستی بکهن لهپڕۆسهی ههڵبژادن، بهڵام دهوڵهتانی دیکتاتۆر ههر لهسهرهتاوهههوڵ دهدهن بهرنامهیهکی تۆکمهی چهواشهکاری بێننهگۆڕێ، بهچهشنێ دهنگی خهڵک لهناو سیستم و سیاسهتی وان دا بزر دهبێ و سودی نامێنێ. لهپرۆسهی چهواشهکاریدا، ههموو مافی گهل دهکهوێتهژێر کۆنتڕۆڵی دهوڵهت. دهوڵهت ئامادهکاری دهکات بۆ بهڕێوهبردن و چاودێری کردنی، بهشێوهیهک دهنگی خهڵک دهفهوتێ، تهنها ئهوهی بۆی دهمێنێتهوهماندوبوونه. دهوڵهتی بهعسی عێڕاق ، کهسهدام حسێن ڕێبهرایهتی دهکرد، لهسهدا %٩٩ی دهنگهکانی دههێنا، لهحاڵهتێکدا، کهزیاتر له%٨٠ی گهلی عێڕاق لهدهست ئهو سیتم و نیزامهزاڵهیان بوو. نموونهیهکی دیکهجمهوری ئیسلامی ئێرانه، کهبهسیستهمێکی ناعادیلانهکهبهویلهتی فهقیه ناسراوه، ئهو مافهی کهگهل ساندۆتهوهکهبۆخۆی نوێنهری خۆی ههڵبژێرێ، بهمهشهوهنهوهستاوهبهڵکو چاودێری ههموو دهنگدانیشی لهژێر ڕکێف دایهو بهزۆر وا لهکۆمهڵانی خهڵک دهکات کهدهنگ بۆ ئهو نوێنهرانهبدهن کهخۆیان دیاریان کردوه.
ههڵبژاردن لهناو سیستمی ئازاد و دیموکرات دا هیچ هێز و لایهنێک ناتوانێ دهنگی گهل بخاتهژێر چاودێری خۆیهوه. بهڵکو دهزگاکانی مافی مرۆڤ ڕاستهوخۆ چاودێری ههڵبژاردن دهکهن و ئهنجامهکهی بهدنیای دهرهوهڕا دهگهیهنن. دهوڵهت و نیزامی کۆن هیچ دهسهڵاتێکی بهسهر ههڵبژاردن و پرۆسهکهدا نامێنێ. دهسهڵاتی سێههم کهبهمیدیا و ڕاگهیاندن ناوزهد دهکرێ، شانبهشانی چاودێرانی بیانی ئهرکی ئهرکی ههڵبژاردنیان دهکهوێتهسهر شان.
لهئێران دا ئاخوندهکان جڵهوی دهسهڵاتیان بهدهستهوهیه. ئهنجامی ههڵبژاردنیش لهسودی وان دایه، نهک خهڵک. ئهوهی کهپێی دهگوترێ ههڵبژاردن تهنها شانۆکاریهکی چهواشهکاریانهیهلهئاست ئهو مافهی کهگهل ههیهتی. ئاخوندهکان جیاواز لهوهی کهخۆیان بهڕێوبهری ووڵاتن و دهنگدان لهژێر ڕکێفی خۆیان دا بهڕێوهدهچێ، ناهێڵن هیچ دهنگێکی جیاواز بهشێوهی ئۆپزیسیۆن لهناو گهل دا سهر ههڵبدا. ئهوانهی کهسیستهمێکی دیکهجیاواز لهسیستمی ویلایهتی فهقیه، داوا دهکهن جێگهیان زیندان و چهوساندنهوهو ئیعدامه. هیزو لایهنهسیاسیهکانی کوردستانی ئێران و بهشێک لهئۆپزیسۆنی ئێرانی ههر زووناچار کران کهلهدهرهوهی ئهم نیزامهسیاسهتی خۆیان درێژهپێبدهن. ههموو کارو چالاکیهکی ئهو لایهنانهبهتاوان دژی گهل لهقهڵهم دهدرێ وحکمهکهشکی زیندانی ئهبهدی و ئعدامه.
جار جار لهناو سهرانی ڕێژیم دا بزوتنهوهی جهماوهری دروست دهبێت دژی ڕێژیم ، وهک بزوتنهوهی سهوز ، کهئهمیش چهواشهکردنێکی دیکهی ویلایهتی فهقیهدژ بهگهلانی ئێران. ئهوان دهیانههوێ وا نیشان بدهن کهڕهوتێکی دیکهلهناوخۆی نیزامی ئیسلامی ئێران دا ههیهوهک ئۆپۆزیسیۆن، بهڵام ڕاستیهکهشی ههمان شێوهیهکهخۆیان دهیانههوێ. خاڵێکی دیکه لهو گهمهسیاسیهئهوهیهکهنیزامی ئیسلامی ئێران دهیههوێ بهگهلانی ناوخۆی ئێران بڵی ئۆپزیسۆن ههیهتاکو زیاتر نهیارانی خۆیان دهسنیشان بکهن. بهڵگهش ئهوهیهکهزۆربهی خهڵکی ههژار و وهڕهس لهو نیزامهفریوی داوی ئهم زوتنهوهیان خوارد و بهدڕندانهترین شێوهمامهڵهیان لهگهڵ کرا و شههید بوون. لهههمان کاتیش دا دهیانههوێ دهوڵهتانی تری جیهان بهوهچهواشهبکهن کهلهناو نیزامی ئهوان دا لایهنێک ههیهکهپێی دهگوترێ ئۆپۆزیسیۆن.
گهلانی ئێران، خۆیان دهبێ لهم سیستمهڕاپهڕن و قوربانی بدهن، لهبهرامبهریش دا، دنیایی دهرهوهههوڵ بدا کهڕۆڵی ئۆپۆزیسیۆنی ئێرانی بههێزبکا و هاوکاربکا تاکو دهگی میللهت بۆ میللهت بگهڕێتهوهو نیزامێکی دیموکراتیانهبێتهکایهوه.
ناوەڕۆکی ئەم بابەتە را و تێبینی نووسەر و وەرگێڕە و ماڵپەڕی کوردستان میدیا لێی بەرپرسیار نیە