هەژار ڕەحیمی
دوای راگەیاندنی دەستپێكی وەرزێكی نوێ لە خەبات لە لایەن حیزبی دیمۆكراتی كوردستانی ئێران و پاش ئەوەی كە لە یەكەمین هەنگاوەكانی جێبەجێكردنی ئەو بەرنامەیەدا، چەندین تێكهەڵچوون لە نێوان پێشمەرگەكانی حیزبی دیمۆكراتی كوردستانی ئێران و سپای ترۆریستی پاسداراندا هاتنە ئاراوە، كۆماری ئیسلامی تووشی شكستێكی گەورە بوو و شۆكێكی مەزنی وێكەوت. ئەو شكست و شۆكە مەزنە جگە لە تێكشكانە سەربازییەكەی، بەشێكی مەزنتری دەرەنجامی ناكام مانی زیاتر لە بیست ساڵ بانگەشەو پڕوپاگەندەی پڕ لە درۆ و چەواشە بوو.
ئێمە لە ماوەی زیاتر لە بیست ساڵ، شاهیدی زۆرێك لەو چیرۆك چنینانە بووین، كە ئاماژەیان بۆ نەمانی شۆڕشِ و هزری شۆڕشگێڕانە، زاڵبوونی حەزی ژیاندۆستی و پشت كردنە شۆڕش و بەهاكانی شۆڕش، زیادبوونی كەلێنی نێوان نەوەكانی شۆڕش و نامۆبوونی قەڵەم بە چەك و چەك بە قەڵەم لە ناو ئەم شۆڕشەدا، دەكرد. بەڵێ، لە یەكەمین رووبەڕووبوونەوەی بەرگریكارانە و لە یەكەمین حەماسەی قارەمانانەی پێشمەرگە و لە یەكەمین ئاوێتەیی خوێنی نەوەكانی شۆڕش و لە یەكەمین بڵێسەی پراكتیكی شۆڕشگێڕی دوای راسان و لە یەكەمین چیرۆكە نوێكانی كەم ژیان و كەڵ ژیان و لە یەكەمین شەهید بوونی پڕ لە ئیمانی چەك و قەڵەم لە باوەشی یەكدا، كۆماری ئیسلامی تووشی شكست و شۆك بوو. شكست و شۆكێك كە بۆی چاوەڕواننەكراو بوون.
كۆماری ترسنۆك و ترۆریستی پەت و سێدارە، كە هەم لە رووی سەربازی و هەم لە رووی راست دەرنەچوونی بانگەشە و گوتار و چیرۆكە درووستكراوەكانی لانی كەم بیست ساڵی رابردوویەوە، كە بەشێكی كاریگەر لە پێكهاتەی گوتاری ئەو سیستەمەیان سەبارەت بە بزووتنەوەی كورد پێكدەهێنا، توشی شكست ببوو، زۆر لە جاران زیاتر و لە ئاستێكی بەرفراوانتردا، لە ترسی لەناوچوون و شێوانی دوورگە ئارامەكەی و هەرچی زیاتر زەلیل و رسوابوونی، هاوكات لە گەڵ ئامرازەكانی دیكەی سەركوت، پەنای بردووەتە بەر شەڕێكی دەروونی لە گەڵ تاكەكانی ناو بزووتنەوەی رزگاریخوازی كورد و بەو پەڕی تواانای خۆیەوە، هەوڵی بەلارێدابردنی ناسنامەی ئەم شۆڕشە و دڵساردكردنەوەی تاكەكانی دەدا.
بە درێژایی مێژوو، شەڕی دەروونی، بەشێكی كاریگەر بووە لە ئامرازی دەستی لایەنە دژبەرەكان بۆ رووبەڕووبوونەوەی یەكتری. بەڵام هیچكات ناتوانین ئەوەش لە بەرچاو نەگرین، كە شەڕی دەروونی لایەنە دژبەرەكان، زۆربەی جارەكان ئەو كاتە زیاتردەستپێدەكات، كە هەست بە بێ هێزی خۆیان دەكەن. ئیتر لێرەوە سەرنجێكی زیاتر و هێزێكی زیاتری دەخەنە سەر و دەیكەنە بەشێكی زۆركاریگەر لە میكانیزمی رووبەڕووبوونەوەی یەكتری. كە ئەم حاڵەتە لە پێوەندی لە گەڵ هەل و مەرجی نوێی كۆماری ترۆریستی ئیسلامیدا زۆر زیاتر دەردەكەوێ. ئەوەی كۆماری ئیسلامی ئێران دەیكا، لە هێزەوە نییە، بەڵكو لە بێهێزیەوەیەتی.
ئێستا ئەوەی روونە ئەوەیە، كە ئەو سیستەمە دەستی داوەتە وەها شەڕێك و رۆژ نییە ئێمە شاهیدی چیرۆكی هەڵەبستراو و هەوالێ پڕ لە درۆ و چەواشە نەبین. كەواتە ئەركمانە رووبەڕووی بینەوە. كۆماری ئیسلامی بە هەبوونی دەسەڵاتێكی زۆری میدیایی و بارێكی ئابووری بەهێز(بۆ ئەو مەبەستە شەڕەنگێزانەیە) بۆ فەندكردن و پشتیوانی كردنی ئەو شەڕە دەروونییە، دەتوانێ مەودای دەسەڵاتی خۆی لە پانتاییەكی فراواندا، بە تایبەت لە ئێران بە شێوەیەكی گشتی و كوردستان بە شێوەیەكی تایبەت، پەرەپێبدات و تەونی زانیاری هەڵە و پڕ لە چەواشە بۆ تاكەكانی كۆمەڵگا بتەنێت. ئەگەرچی كەوتنە ناو داوی ئەم تەونە پڕ لە چەواشەیە، بۆ هەر تاكێك مەترسیدارە و رەنگە بەشێك لە وزە و هزری شۆڕشگێڕیی كەمڕەنگ بكاتەوە، بەڵام كەوتنە ناو داوی ئەوانەی كە بڕیاری ئەوەیان داوە ببنە داینەمۆی گۆڕانی مێژوو و بە كردەیی بەرجەستەكەریی هێزی بنیاتنەری مێژوون، زۆر مەترسیدارترە. كۆماری ئیسلامی بەشێكی زۆری ئامانجەكەی لەمەدا چڕ كردووەتەوە و بە هەر شێوەیەك بووە هەوڵدەدات، كە زانیارییەكانی ئەم شەڕە دەروونییە بكاتە بەشێك لە سیستەمی زانیاری ئەو توێژە، تا لەم رێگەیەوە باوەڕی شۆڕشگێڕی و شێلگیرییان لەرزۆك بكات.
كۆماری ئیسلامی بە مەبەستی خزاندنی زانیاری و هەواڵە پڕ لە چەواشە و درۆینەكانی بۆ ناو ئەو توێژە(خەڵكانی مێژووساز)، لە چەند شتێك كەڵك وەردەگرێ، كە من لە سێ بابەستی سەرەكیدا، دەیانخەمە بەرچاو:
١ــ شەفافییەت
ئەگەرچی كۆماری ئیسلامی بەو دەسەڵاتە سەركوتكەرەی كە هەیەتی و بە ئامرازێكی زۆر كە لە بەردەستیدایە، دەتوانێ بە زۆر شت رابگات، بەڵام بەوپەڕی دڵنیاییەوە دەتوانم بڵێم، بەشێكی مەزن لە كەرەستەی ئەم شەڕە دەرووونییەی، كە بەرامبەر بە بزووتنەوەی كورد دەیكات، شەفافیەتی ئێمەیە بۆ دەربڕین و نیشاندانی راستییەكانی تایبەت بە ژیان و شۆڕشی خۆمان. ئێمە بە هۆی ئەو سەردەمەی كە تێیداین و بە هۆی ئەو گۆڕانكارییەی، كە سەبارەت بە هەندێ چەمك و بەهای وەك ئازادی و دیمۆكراسی و شۆڕشی زانیاری و ....هتد، هاتووەتە ئاراوە، بە بێ ئەوەی كە سەیری دوژمن و بەرامبەرەكانمان و هێز و توانای داپلۆسین و رەهەندە بێ ئەخلاقییەكەیان بكەین، ئەوەی كە پەیوەستە بە ژیان و خەباتمانەوە، دەیهێنینە سەر زار و زمانان. دواتریش چیرۆك داڕێژانی دەرباری ویلایەت، بەو توانایەی كە لە هۆنینەوەو چنینی داستان و چیرۆك هەیانە، هەمیشە هەوڵدەدەن لە سەر بنەمای ئەوەی ئێمە دەیڵێین، بابەتێك هەڵكڕێنن و ئینجا دەست دەكەن بە داڕشتنی چیرۆكی سەیر و سەمەرە، بە جۆرێك كە هەركەس بیانخوێنێتەوە، وەك راستی بكەونە بەرچاوی. كۆماری ئیسلامی بەو هەموو هێزە سەركوتكەر و ئامرازە جۆراوجۆرانەوە كە هەیەتی، لە ئێستاشدا یەكێكە لە داخراوترین كۆمەڵگاكان و بە تەواوی هەموو شتێك سانسۆر دەكات و بە نهێنی دەیانهێلێتەوە. كەواتە ئەوە بۆ ئێمە، كە لە گەڵ رێژیمێكی وەها ترۆریست و سەركوتكەر و نامۆ بە هەموو بەها مرۆییەكان بەرەوڕووین، رەوایە و دەبێ لەمبارەوە بە جۆری تێڕوانینی خۆمان سەبارەت بە شەفاف بوون، بچینەوە. بەتایبەت پێویستە نەكەوینە ناو ئەو گفتوگۆ و دەمەقاڵێیانەوە، كە دەتوانن زۆر شت بۆ دوژمن، ئاشكرا بكەن.
٢ــ حەزی زوو بڵاوكردنەوە و یەكەم بوون
رێژیمی ترس و تۆقاندن، وەك هەر سیستەمێكی تری ترۆریست، ئامانجی سەرەكی لەم شەڕە، بەدیهێنانی ترس و گواستنەوەی دڵەڕاوكێ و ساردكردنەوەی مرۆڤە ئازادیخوازەكانە، لە وەدواكەوتنی خەون و خولیاكانیان. بۆیە زۆربەی جارەكان هەواڵەكان بە جۆرێك دادەڕێژێت و وەها ئەفسوونی دەسخەڕۆكردنیان تێدا جێ دەخات، كە بەداخەوە هەندێك كەس خۆیانی لە بەرامبەردا راناگرن و وەك ئەوەی هەنگوینیان لە كونەدا دۆزیبێتەوە، بۆی لە قاو دەدەن. باشترین رێگەچارەش بۆ رووبەڕووبوونەوەی ئەم رەهەندە ئەوەیە، كە بایكۆت بكرێن و هەوڵبدرێ نەهێلرێ مەودای بڵاوكردنەوەی هەواڵەكانیان لە چوارچێوەی دنیای پڕ لە درۆو چەواشەی خۆیان، زیاتر بچێت. ئەگەر چاوێك بە رابردووی پڕ درۆ و چەواشە و جەعل و بێ ئەخلاقی ئەو سیستەمە ترۆریستە بخشێنینەوە، بەو باوەڕە دەگەین، كە چەندە بێ مانایە پشت بەستن بە زانیاری و هەواڵی سیستەمێك، كە بناغەكەی لە سەر جەعل و تەزویر بنیات نراوە.
٣ــ ورووژاندنی هەست و سۆز و حەزی بەرامبەر
كۆماری ئیسلامی زۆر بە باشی دەزانێ، كە زانیارییەكانی ناتوانن بە ئاسانی ببنە بەشێك لە پێكهاتەی سیستەمی زانیاری دژبەرەكانی. زۆر بە باشی ئەوەش دەزانێ كە هەمووان لە رادەی تەزویر و درۆ و هەڵبەستراوەكانی ئاگادارن. بۆ ئەوەی كە بە سەر ئەم حاڵەتەشدا زاڵ بێت و رێگایەك بۆ خۆی بكاتەوە و بچێتە ناو سیستەمی زانیاری دژبەرەكانی، هەوڵدەدات بە هەندێك دانپێدانان( زۆربەیان بەرهەمی شەفافیەت و هەڵوێست و رای ئاشكرای خۆمانن)، كە ئەگەرچی بە پێچەوانەی شێوەی كاری رابردووی سیستەمەكەشی هەن، كار لە سەر هەست و حەزی دژبەرەكانی بكات و بچێتە ناویانەوە. ئەوەی پێویستە بیزانین ئەوەیە، دانپێدانانی كۆماری ئیسلامی بە سەركەوتن و ئیرادە و هێزی ئێمە، ژەهرێكی بە هەنگوین رووپۆشكراوە. ئەو لەم رێگەیەوە دەیەوێ بێتە ناومانەوە و دواتر رێگە بۆ راست وەرگرتنی زانیارییە پڕ چەواشەكانی دیكەشی بكاتەوە و لەرزۆكمان بكات و لە ئیرادەمان بدات.
لەم رێگەیەوە دەیەوێ كەلێنێك لە دنیای ریوایەتەكانی ئێمەدا بكاتەوە و خۆی بخزێنێتە ناومانەوە. بەو رادەیەش كە هاتە ناومانەوە و ریوایەتەكانی بە هەند وەرگیران، ریوایەتی ئێمە لەرزۆك و كەم كاریگەر دەبێت. ئەم كارە ئەگەرچی زۆربەی كاتەكان بە بێ ئاگایانە ئەنجام دەدرێت، بەڵام گەورەترین سەركەوتن بۆ كۆماری ئیسلامی دەستەبەر دەكات و رێگا خۆش دەكات بۆ باوەڕهێنان بە دنیا چەواشەكەی. بابەتێك كە بۆ كۆماری ئیسلامی گەورەترین سەركەوتنە.
وانەیەك و تراژیدییەك لە شەڕی دەروونی:
دەڵێن ئەسكەندەری مەقدونی دوای داگیركردنی هەر شوێنێك، هێزێكی لێ بەجێ دەهێشت بۆ پاراستنیی. تا وای لێهات بە هۆی زیادبوونی شوێنە داگیركراوەكان، هێزەكەی خەریك بوو بێ هێز دەبوو و بەمشێوەیە ترسی لێ نیشت، كە ئەگەر بێت و دژبەرەكانی وەدوای كەون، شكستی پێدێنن. تا بڕیاری دا پاشەكشە بكات و هێزەكانی خۆی كۆبكاتەوە. بەڵام بۆ ئەوەی كە دژبەرەكانی نەوێرن وەدوای بكەون، فەرمانی كرد بە وەستایانی چەك و چۆڵ، كە هەندێك قەڵغان و خودەی سەربازی زیاد لە ئاست گەورە درووست بكەن، بۆ ئەوەی كە ئەگەر وەدوایان كەوتن، وا هەست بكەن ئەمە هێزی دێو و درنجی زەبەلاحەو بەم شێوەیە نەوێرن بەدوایاندا بچن. كە دواجار سەركەوتووش بوو.
كۆماری ئیسلامیش بەو هەموو هێز و دەسەڵاتە سەركوتكەرەوە كە هەیەتی، بەردەوام خەریكی چنینی چیرۆكی سەیر و سەمەرە و دوور لە راستییە سەبارەت بە سیخوڕەكانی و قەتیش نەمان دیتوە، یەكێك لەو سیخوڕانە ئەركەكەی تەواو بووبێت و گەڕابێتەوە و ئاشكرا بووبێت!!! كەچی ئێمەش كاتێك تیمێكی پێشمەرگەمان دەچێتەوە، هەنگاو بەهەنگاو نیشانی دەدەین و كە دەشگەڕێنەوە، بە فیلمی ڤیدیۆیی نیشانیان دەدەین، تا بە كۆماری ئیسلامی و جاش و بەكرێگیراو و سەربازەكانی بڵێین، ئاسودە بخەون، مەترسیتان لە سەر نەما!!!!
بە كورتییەكەی ئەوەیە، كە كۆماری ئیسلامی زۆر بە باشی دەزانێ تووشی چ شكستێكی گەورە و چ شۆكێكی مەزن بووە. دەزانێ كە سەرەڕای هەموو بانگەشە چەواشەكانی، هێزێكی بە ئیرادەی مێژووساز لە بەرامبەریدا هەیە و دەتوانێ بیكێشێتە ناو ململانێوە. دەزانێ سەركەوتنی پێوەندی دینامیكی نێوان رێبەری ئەم بزووتنەوەیە و خەڵكەكەی چەندە و چەندە خوازیاری رزگاری و ئازادین و چەندە عەوداڵی درووشمی كەم ژیان و كەڵ ژیانن، بۆیەش پەنا دەباتە بەر وەها شەڕێكی دەروونی و هەوڵدەدات، لە ئیرادەی شۆڕشگێڕانەی تاكەكانی ئەم كۆمەڵگایە بدات. كەواتە با هەوڵبدەین لەم مەیدانەشدا، هەروەكو مەیدانی پڕ سەروەریی و نەبەردی پێشمەرگە قارەمانەكان، بێجگە لە ناكامی، هیچی تری بۆ نەهێلێنەوە.
ناوەڕۆکی ئەم بابەتە را و تێبینیی نووسەرە و ماڵپەڕی کوردستان میدیا لێی بەرپرسیار نییە
دوای راگەیاندنی دەستپێكی وەرزێكی نوێ لە خەبات لە لایەن حیزبی دیمۆكراتی كوردستانی ئێران و پاش ئەوەی كە لە یەكەمین هەنگاوەكانی جێبەجێكردنی ئەو بەرنامەیەدا، چەندین تێكهەڵچوون لە نێوان پێشمەرگەكانی حیزبی دیمۆكراتی كوردستانی ئێران و سپای ترۆریستی پاسداراندا هاتنە ئاراوە، كۆماری ئیسلامی تووشی شكستێكی گەورە بوو و شۆكێكی مەزنی وێكەوت. ئەو شكست و شۆكە مەزنە جگە لە تێكشكانە سەربازییەكەی، بەشێكی مەزنتری دەرەنجامی ناكام مانی زیاتر لە بیست ساڵ بانگەشەو پڕوپاگەندەی پڕ لە درۆ و چەواشە بوو.
ئێمە لە ماوەی زیاتر لە بیست ساڵ، شاهیدی زۆرێك لەو چیرۆك چنینانە بووین، كە ئاماژەیان بۆ نەمانی شۆڕشِ و هزری شۆڕشگێڕانە، زاڵبوونی حەزی ژیاندۆستی و پشت كردنە شۆڕش و بەهاكانی شۆڕش، زیادبوونی كەلێنی نێوان نەوەكانی شۆڕش و نامۆبوونی قەڵەم بە چەك و چەك بە قەڵەم لە ناو ئەم شۆڕشەدا، دەكرد. بەڵێ، لە یەكەمین رووبەڕووبوونەوەی بەرگریكارانە و لە یەكەمین حەماسەی قارەمانانەی پێشمەرگە و لە یەكەمین ئاوێتەیی خوێنی نەوەكانی شۆڕش و لە یەكەمین بڵێسەی پراكتیكی شۆڕشگێڕی دوای راسان و لە یەكەمین چیرۆكە نوێكانی كەم ژیان و كەڵ ژیان و لە یەكەمین شەهید بوونی پڕ لە ئیمانی چەك و قەڵەم لە باوەشی یەكدا، كۆماری ئیسلامی تووشی شكست و شۆك بوو. شكست و شۆكێك كە بۆی چاوەڕواننەكراو بوون.
كۆماری ترسنۆك و ترۆریستی پەت و سێدارە، كە هەم لە رووی سەربازی و هەم لە رووی راست دەرنەچوونی بانگەشە و گوتار و چیرۆكە درووستكراوەكانی لانی كەم بیست ساڵی رابردوویەوە، كە بەشێكی كاریگەر لە پێكهاتەی گوتاری ئەو سیستەمەیان سەبارەت بە بزووتنەوەی كورد پێكدەهێنا، توشی شكست ببوو، زۆر لە جاران زیاتر و لە ئاستێكی بەرفراوانتردا، لە ترسی لەناوچوون و شێوانی دوورگە ئارامەكەی و هەرچی زیاتر زەلیل و رسوابوونی، هاوكات لە گەڵ ئامرازەكانی دیكەی سەركوت، پەنای بردووەتە بەر شەڕێكی دەروونی لە گەڵ تاكەكانی ناو بزووتنەوەی رزگاریخوازی كورد و بەو پەڕی تواانای خۆیەوە، هەوڵی بەلارێدابردنی ناسنامەی ئەم شۆڕشە و دڵساردكردنەوەی تاكەكانی دەدا.
بە درێژایی مێژوو، شەڕی دەروونی، بەشێكی كاریگەر بووە لە ئامرازی دەستی لایەنە دژبەرەكان بۆ رووبەڕووبوونەوەی یەكتری. بەڵام هیچكات ناتوانین ئەوەش لە بەرچاو نەگرین، كە شەڕی دەروونی لایەنە دژبەرەكان، زۆربەی جارەكان ئەو كاتە زیاتردەستپێدەكات، كە هەست بە بێ هێزی خۆیان دەكەن. ئیتر لێرەوە سەرنجێكی زیاتر و هێزێكی زیاتری دەخەنە سەر و دەیكەنە بەشێكی زۆركاریگەر لە میكانیزمی رووبەڕووبوونەوەی یەكتری. كە ئەم حاڵەتە لە پێوەندی لە گەڵ هەل و مەرجی نوێی كۆماری ترۆریستی ئیسلامیدا زۆر زیاتر دەردەكەوێ. ئەوەی كۆماری ئیسلامی ئێران دەیكا، لە هێزەوە نییە، بەڵكو لە بێهێزیەوەیەتی.
ئێستا ئەوەی روونە ئەوەیە، كە ئەو سیستەمە دەستی داوەتە وەها شەڕێك و رۆژ نییە ئێمە شاهیدی چیرۆكی هەڵەبستراو و هەوالێ پڕ لە درۆ و چەواشە نەبین. كەواتە ئەركمانە رووبەڕووی بینەوە. كۆماری ئیسلامی بە هەبوونی دەسەڵاتێكی زۆری میدیایی و بارێكی ئابووری بەهێز(بۆ ئەو مەبەستە شەڕەنگێزانەیە) بۆ فەندكردن و پشتیوانی كردنی ئەو شەڕە دەروونییە، دەتوانێ مەودای دەسەڵاتی خۆی لە پانتاییەكی فراواندا، بە تایبەت لە ئێران بە شێوەیەكی گشتی و كوردستان بە شێوەیەكی تایبەت، پەرەپێبدات و تەونی زانیاری هەڵە و پڕ لە چەواشە بۆ تاكەكانی كۆمەڵگا بتەنێت. ئەگەرچی كەوتنە ناو داوی ئەم تەونە پڕ لە چەواشەیە، بۆ هەر تاكێك مەترسیدارە و رەنگە بەشێك لە وزە و هزری شۆڕشگێڕیی كەمڕەنگ بكاتەوە، بەڵام كەوتنە ناو داوی ئەوانەی كە بڕیاری ئەوەیان داوە ببنە داینەمۆی گۆڕانی مێژوو و بە كردەیی بەرجەستەكەریی هێزی بنیاتنەری مێژوون، زۆر مەترسیدارترە. كۆماری ئیسلامی بەشێكی زۆری ئامانجەكەی لەمەدا چڕ كردووەتەوە و بە هەر شێوەیەك بووە هەوڵدەدات، كە زانیارییەكانی ئەم شەڕە دەروونییە بكاتە بەشێك لە سیستەمی زانیاری ئەو توێژە، تا لەم رێگەیەوە باوەڕی شۆڕشگێڕی و شێلگیرییان لەرزۆك بكات.
كۆماری ئیسلامی بە مەبەستی خزاندنی زانیاری و هەواڵە پڕ لە چەواشە و درۆینەكانی بۆ ناو ئەو توێژە(خەڵكانی مێژووساز)، لە چەند شتێك كەڵك وەردەگرێ، كە من لە سێ بابەستی سەرەكیدا، دەیانخەمە بەرچاو:
١ــ شەفافییەت
ئەگەرچی كۆماری ئیسلامی بەو دەسەڵاتە سەركوتكەرەی كە هەیەتی و بە ئامرازێكی زۆر كە لە بەردەستیدایە، دەتوانێ بە زۆر شت رابگات، بەڵام بەوپەڕی دڵنیاییەوە دەتوانم بڵێم، بەشێكی مەزن لە كەرەستەی ئەم شەڕە دەرووونییەی، كە بەرامبەر بە بزووتنەوەی كورد دەیكات، شەفافیەتی ئێمەیە بۆ دەربڕین و نیشاندانی راستییەكانی تایبەت بە ژیان و شۆڕشی خۆمان. ئێمە بە هۆی ئەو سەردەمەی كە تێیداین و بە هۆی ئەو گۆڕانكارییەی، كە سەبارەت بە هەندێ چەمك و بەهای وەك ئازادی و دیمۆكراسی و شۆڕشی زانیاری و ....هتد، هاتووەتە ئاراوە، بە بێ ئەوەی كە سەیری دوژمن و بەرامبەرەكانمان و هێز و توانای داپلۆسین و رەهەندە بێ ئەخلاقییەكەیان بكەین، ئەوەی كە پەیوەستە بە ژیان و خەباتمانەوە، دەیهێنینە سەر زار و زمانان. دواتریش چیرۆك داڕێژانی دەرباری ویلایەت، بەو توانایەی كە لە هۆنینەوەو چنینی داستان و چیرۆك هەیانە، هەمیشە هەوڵدەدەن لە سەر بنەمای ئەوەی ئێمە دەیڵێین، بابەتێك هەڵكڕێنن و ئینجا دەست دەكەن بە داڕشتنی چیرۆكی سەیر و سەمەرە، بە جۆرێك كە هەركەس بیانخوێنێتەوە، وەك راستی بكەونە بەرچاوی. كۆماری ئیسلامی بەو هەموو هێزە سەركوتكەر و ئامرازە جۆراوجۆرانەوە كە هەیەتی، لە ئێستاشدا یەكێكە لە داخراوترین كۆمەڵگاكان و بە تەواوی هەموو شتێك سانسۆر دەكات و بە نهێنی دەیانهێلێتەوە. كەواتە ئەوە بۆ ئێمە، كە لە گەڵ رێژیمێكی وەها ترۆریست و سەركوتكەر و نامۆ بە هەموو بەها مرۆییەكان بەرەوڕووین، رەوایە و دەبێ لەمبارەوە بە جۆری تێڕوانینی خۆمان سەبارەت بە شەفاف بوون، بچینەوە. بەتایبەت پێویستە نەكەوینە ناو ئەو گفتوگۆ و دەمەقاڵێیانەوە، كە دەتوانن زۆر شت بۆ دوژمن، ئاشكرا بكەن.
٢ــ حەزی زوو بڵاوكردنەوە و یەكەم بوون
رێژیمی ترس و تۆقاندن، وەك هەر سیستەمێكی تری ترۆریست، ئامانجی سەرەكی لەم شەڕە، بەدیهێنانی ترس و گواستنەوەی دڵەڕاوكێ و ساردكردنەوەی مرۆڤە ئازادیخوازەكانە، لە وەدواكەوتنی خەون و خولیاكانیان. بۆیە زۆربەی جارەكان هەواڵەكان بە جۆرێك دادەڕێژێت و وەها ئەفسوونی دەسخەڕۆكردنیان تێدا جێ دەخات، كە بەداخەوە هەندێك كەس خۆیانی لە بەرامبەردا راناگرن و وەك ئەوەی هەنگوینیان لە كونەدا دۆزیبێتەوە، بۆی لە قاو دەدەن. باشترین رێگەچارەش بۆ رووبەڕووبوونەوەی ئەم رەهەندە ئەوەیە، كە بایكۆت بكرێن و هەوڵبدرێ نەهێلرێ مەودای بڵاوكردنەوەی هەواڵەكانیان لە چوارچێوەی دنیای پڕ لە درۆو چەواشەی خۆیان، زیاتر بچێت. ئەگەر چاوێك بە رابردووی پڕ درۆ و چەواشە و جەعل و بێ ئەخلاقی ئەو سیستەمە ترۆریستە بخشێنینەوە، بەو باوەڕە دەگەین، كە چەندە بێ مانایە پشت بەستن بە زانیاری و هەواڵی سیستەمێك، كە بناغەكەی لە سەر جەعل و تەزویر بنیات نراوە.
٣ــ ورووژاندنی هەست و سۆز و حەزی بەرامبەر
كۆماری ئیسلامی زۆر بە باشی دەزانێ، كە زانیارییەكانی ناتوانن بە ئاسانی ببنە بەشێك لە پێكهاتەی سیستەمی زانیاری دژبەرەكانی. زۆر بە باشی ئەوەش دەزانێ كە هەمووان لە رادەی تەزویر و درۆ و هەڵبەستراوەكانی ئاگادارن. بۆ ئەوەی كە بە سەر ئەم حاڵەتەشدا زاڵ بێت و رێگایەك بۆ خۆی بكاتەوە و بچێتە ناو سیستەمی زانیاری دژبەرەكانی، هەوڵدەدات بە هەندێك دانپێدانان( زۆربەیان بەرهەمی شەفافیەت و هەڵوێست و رای ئاشكرای خۆمانن)، كە ئەگەرچی بە پێچەوانەی شێوەی كاری رابردووی سیستەمەكەشی هەن، كار لە سەر هەست و حەزی دژبەرەكانی بكات و بچێتە ناویانەوە. ئەوەی پێویستە بیزانین ئەوەیە، دانپێدانانی كۆماری ئیسلامی بە سەركەوتن و ئیرادە و هێزی ئێمە، ژەهرێكی بە هەنگوین رووپۆشكراوە. ئەو لەم رێگەیەوە دەیەوێ بێتە ناومانەوە و دواتر رێگە بۆ راست وەرگرتنی زانیارییە پڕ چەواشەكانی دیكەشی بكاتەوە و لەرزۆكمان بكات و لە ئیرادەمان بدات.
لەم رێگەیەوە دەیەوێ كەلێنێك لە دنیای ریوایەتەكانی ئێمەدا بكاتەوە و خۆی بخزێنێتە ناومانەوە. بەو رادەیەش كە هاتە ناومانەوە و ریوایەتەكانی بە هەند وەرگیران، ریوایەتی ئێمە لەرزۆك و كەم كاریگەر دەبێت. ئەم كارە ئەگەرچی زۆربەی كاتەكان بە بێ ئاگایانە ئەنجام دەدرێت، بەڵام گەورەترین سەركەوتن بۆ كۆماری ئیسلامی دەستەبەر دەكات و رێگا خۆش دەكات بۆ باوەڕهێنان بە دنیا چەواشەكەی. بابەتێك كە بۆ كۆماری ئیسلامی گەورەترین سەركەوتنە.
وانەیەك و تراژیدییەك لە شەڕی دەروونی:
دەڵێن ئەسكەندەری مەقدونی دوای داگیركردنی هەر شوێنێك، هێزێكی لێ بەجێ دەهێشت بۆ پاراستنیی. تا وای لێهات بە هۆی زیادبوونی شوێنە داگیركراوەكان، هێزەكەی خەریك بوو بێ هێز دەبوو و بەمشێوەیە ترسی لێ نیشت، كە ئەگەر بێت و دژبەرەكانی وەدوای كەون، شكستی پێدێنن. تا بڕیاری دا پاشەكشە بكات و هێزەكانی خۆی كۆبكاتەوە. بەڵام بۆ ئەوەی كە دژبەرەكانی نەوێرن وەدوای بكەون، فەرمانی كرد بە وەستایانی چەك و چۆڵ، كە هەندێك قەڵغان و خودەی سەربازی زیاد لە ئاست گەورە درووست بكەن، بۆ ئەوەی كە ئەگەر وەدوایان كەوتن، وا هەست بكەن ئەمە هێزی دێو و درنجی زەبەلاحەو بەم شێوەیە نەوێرن بەدوایاندا بچن. كە دواجار سەركەوتووش بوو.
كۆماری ئیسلامیش بەو هەموو هێز و دەسەڵاتە سەركوتكەرەوە كە هەیەتی، بەردەوام خەریكی چنینی چیرۆكی سەیر و سەمەرە و دوور لە راستییە سەبارەت بە سیخوڕەكانی و قەتیش نەمان دیتوە، یەكێك لەو سیخوڕانە ئەركەكەی تەواو بووبێت و گەڕابێتەوە و ئاشكرا بووبێت!!! كەچی ئێمەش كاتێك تیمێكی پێشمەرگەمان دەچێتەوە، هەنگاو بەهەنگاو نیشانی دەدەین و كە دەشگەڕێنەوە، بە فیلمی ڤیدیۆیی نیشانیان دەدەین، تا بە كۆماری ئیسلامی و جاش و بەكرێگیراو و سەربازەكانی بڵێین، ئاسودە بخەون، مەترسیتان لە سەر نەما!!!!
بە كورتییەكەی ئەوەیە، كە كۆماری ئیسلامی زۆر بە باشی دەزانێ تووشی چ شكستێكی گەورە و چ شۆكێكی مەزن بووە. دەزانێ كە سەرەڕای هەموو بانگەشە چەواشەكانی، هێزێكی بە ئیرادەی مێژووساز لە بەرامبەریدا هەیە و دەتوانێ بیكێشێتە ناو ململانێوە. دەزانێ سەركەوتنی پێوەندی دینامیكی نێوان رێبەری ئەم بزووتنەوەیە و خەڵكەكەی چەندە و چەندە خوازیاری رزگاری و ئازادین و چەندە عەوداڵی درووشمی كەم ژیان و كەڵ ژیانن، بۆیەش پەنا دەباتە بەر وەها شەڕێكی دەروونی و هەوڵدەدات، لە ئیرادەی شۆڕشگێڕانەی تاكەكانی ئەم كۆمەڵگایە بدات. كەواتە با هەوڵبدەین لەم مەیدانەشدا، هەروەكو مەیدانی پڕ سەروەریی و نەبەردی پێشمەرگە قارەمانەكان، بێجگە لە ناكامی، هیچی تری بۆ نەهێلێنەوە.
ناوەڕۆکی ئەم بابەتە را و تێبینیی نووسەرە و ماڵپەڕی کوردستان میدیا لێی بەرپرسیار نییە
