کوردستان میدیا

ماڵپەڕی ناوەندیی حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران

دەوڵەتی کوردی لە نێوان خەون و راستیدا

13:36 - 30 سەرماوەز 2712

دڵشاد پاڵانی
کورد چوارەمین نەتەوەی ناوچەکەیە لەدوای‌ عەرەب و فارس و تورک کە بەهۆی‌ ئاڵۆسکانی‌ بەرژەوەندیی هەرێمایەتی‌ و نێودەوڵەتییەوە و لەگەڵ ئەوەی‌ بەریتانیا لە پەیماننامەی‌ سیڤەری‌ ساڵی ١٩٢٠ بیری‌ لە دامەزراندنی‌ دەوڵەتێکی‌ کوردی کردەوە، بەڵام لەو بیرۆکەیە پاشگەز بووەوە بەهۆی کاریگەری فشارە نێودەوڵەتییەکان، ئەو کات بەریتانیا دەوڵەتێکی‌ داگیرکەر بوو کە ئێستاش هەروایە و هەموو دەوڵەتە داگیرکەرەکانیش بەرژەوەندییەکانیان پاڵیان پێوە دەنێت هەر هەڵوێستێک پێویست بکات بیگرنەبەر، رۆبەرت ئۆڵسنی‌ مێژوونووس باسی ئەو هۆکارانە دەکات کە پاڵیان بە بەریتانیاوە نا، بیر لە دامەزراندنی دەوڵەتێکی‌ کوردی بکاتەوە کە ئەمانە بەشێک لەو هۆکارانە نەبوون:
ــ پاڵنەری‌ مرۆڤایەتی

ــ لەسەر بنەمای‌ یاسا نێودەوڵەتییەکانی ئەوکات

ــ بنەمای‌ مافی چارەی‌ خۆنووسین
خاڵەکەی‌ ویلسنی سەرۆکی‌ ئەمریکا کە تێیدا بانگەشەی‌ سەربەخۆیی‌ گەلانی نا تورکی بەرزکردەوە بۆ رێگرتن لە دروست بوونی‌ یەکیەتییەکی بەهێزی تورک.
ئەو مێژوونووسە باس لە هۆکارە راستەقینەکان دەکات کە ئەمانە بوون:
ــ دامەزراندنی ناوچەیەکی دابڕاو لە نێوان تورکەکانی‌ ئەنادۆڵ و نەتەوەکانی تر کە بە تورکی قسەیان دەکرد بۆ رێگرتن لە دروست بوونی‌ یەکیەتییەکی بەهێزی تورک
ــ دامەزراندنی ناوچەیەکی‌ دابڕاو لە نێوان تورکیا و ناوچەی‌ ئازەربایجانی رووسی
ــ دامەزراندنی‌ ناوچەیەکی‌ دابڕاو لە نێوان تورکیە و ئازەرەکانی ئێران
ــ لاواز کردنی‌ هێزی (تورکیە و ئێران و عێراقی نوێ) بە شێوەی گشتی‌ لەڕووی‌ ئەمنی و ئابووری و قووڵایی جوگرافی و سیاسی، ئەوەش بە مەبەستی‌ کونترۆڵ کردنی‌ سەرچاوەکانی وزە و ئاو و کانزاکان لەو سێ وڵاتەدا، بەڵام هاوسەنگی هێزە نێودەوڵەتییەکان کە تازە لە جەنگی جیهانیی دووەم هاتبوونە دەرەوە، رێگربوو لەبەردەم گەیشتنی‌ بەریتانیا بەو ئامانجەی
دوکتور عەبدولفەتاح عەلیش ئەم ئاراستەیە پشتڕاست دەکاتەوە و باس لەو هۆکارانە دەکات کە پاڵی بە بەریتانیاوە نا بۆ دامەزراندنی‌ دەوڵەتێکی‌ کورد و دەڵێت ئەو هۆکارانە بەرژەوەندی زاتی و خۆپەرستانەی‌ بەریتانیای‌ تیابوو، ئەوەش لەسەر زاری‌ ژەنەراڵ مۆدی فەرماندەی‌ سەربازیان هاتووە کاتێک دەڵێت جئتکم محررا لا فاتحا ــ وەکوو ئازادکەرێک هاتم نەک وەکوو داگیرکەر، مەبەستیشی سۆڤیەت و هەیمەنەی‌ ئەتاتورک و دامەزراندنی‌ دەوڵەتێکی‌ تورکی بەهێز و دروست کردنی‌ سەرکردایەتییەکی‌ کوردی بە توانا بوو کە ئەمانەش هەموویان دەچوونە خانەی‌ دژبەیەک لەگەڵ بەرژەوەندییەکانی‌ بەریتانیا بەپێی‌ بۆچوونەکانی‌ جەنەراڵ مۆد کە هەمان بۆچوونی‌ بەریتانیا بوو، هەموو چاودێرێکیش دەزانێت بەریتانیا لە پشت نەهامەتی کوردەوە بووە لەکۆن و لەئێستاشدا بەهۆی‌ هۆکارگەلێکەوە کە شاراوە نییە لە ئێستادا، کوردیش بە درێژایی‌ مێژوو لە ململانێ دایە لەگەڵ نەهامەتییەکاندا، جارێک لەگەڵ شۆڤێنییەتی عەرەب بەشداری سوپای‌ میسر و سوریا بۆ لێدانی شۆڕشی رزگاریخوازی کورد و هەڵمەتەکانی لەناو بردن کە تورک و فارس ئەنجامیان داوە و جارێکی‌‌تریش بەناوی ئیسلام و ئایینەوە هەڵمەتەکانی‌ ئەنفال جارێکی‌تریش بەناوی مەزهەب و دوژمنانی‌ نەتەوەوە.
کورد دەبێت ئەوەش بزانێت دەوڵەت تەنها بە خەیاڵ بنیات نانرێت، یان تەنها بە وەبیرهێنانەوەی‌ مێژوو، یان بە سکاڵا کردن و باس کردنی‌ زوڵم لێ کردنی و بەدەستهێنانی سۆز و پاڕانەوە، بەڵکو کۆمەڵێک لەمپەر و کۆمەڵێ رێخۆشکەر هەن کە دەبێت ئاگاداری بین و دیراسەتی‌ بکەین دواتر لە شوێن و کاتی گونجاودا هەنگاو بنێین، بە سوود وەرگرتن لەو راستییەی‌ کە هەیە، راستییەش ئەوە نییە تەسلیمی‌ بێت، بەڵکوو بە چۆنیەتیی‌ سوود وەرگرتن لەو راستییەی کە هەیە و لە بەرژەوەندی مەسەلەکەت دایە، ئەمە چجای راستی جوگرافی و نێودەوڵەتی‌ و هەرێمایەتیی کە ئاماژەیە بۆ قورسی گەیشتن بە ئامانجەکەت بۆ ئەوەی‌ مافە رەواکانت دەستەبەر بکەیت لە پێکهێنانی دەوڵەتە کوردییەکەتدا وەکوو باقی گەلان و میڵەتانی‌ سەر گۆی‌ زەوی.
گەلانێک هەن مافەکانی خۆیان دەستەبەر کردووە و ژمارەیان لە چەند هەزار کەسێک تێپەڕ ناکات لە کاتێکدا ژمارەی‌ کورد دەگاتە نزیکەی‌ ۵۰ میلیۆن کەس، هەرچەند گەلان بە خودی خۆیان دەپێورێن نەک بە ژمارەیان، هەموو گەلانیش کیانی خۆیان هەیە و یەکسانن لەگەڵ گەلانی‌تری‌ دونیادا لە ماف و ئەرکەکاندا، رێگەخۆشکەر و هاندەر و یارمەتیدەرەکانیش، بارودۆخی نێودەوڵەتیی نوێ و عەولەمە و تەکنۆلۆژیا و ئامێرەکانی پێوەندی مودێرنن لەگەڵ ئەو بارودۆخەی‌ دیکتاتۆرەکان تێیکەوتوون لەگەڵ بارودۆخی‌ سیاسی ئاڵۆزی ئێستا کەلە وڵاتانی وەک عێراق و ئێران و تورکیا هەیە لەگەڵ راستەی بزووتنەوە توندڕەوەکان و رەوتە تیرۆریستییەکان و نزیک بوونەوەی‌ نێوان گەلی کورد و گەلانی ئورووپا و ئەمریکا کە ئەمانە هەمووی فاکتەری‌ ئیجابین و لەبەرژەوەندیی بزووتنەوە رزگاریخوازەکان دان لەنێویاندا بزووتنەوەی‌ رزگاریخوازی گەلی‌ کورد، لەگەڵ ئەوەشدا روئیایەکی‌ ئەمریکی ئەلتەرناتیڤ هەیە کە ئەوەش لە راپۆرتێکدا لەناو کۆنگرێسی ئەمریکا ساڵی ٢٠٠٥ بڵاو کراوەیەوە تێیدا داوای دامەزراندنی دەوڵەتی‌ کوردستان کرابوو، ڕاپۆرتەکەش لەلایەن سەنتەری‌ توێژینەوەکانی‌ واشنتۆن ئامادەکرابوو و تێیدا هاتبوو:
١ ــ دەکرێت ئەمریکا هانی دامەزراندنی دەوڵەتێکی‌ کوردیی سەربەخۆ لە عێراق بدات وەکوو رێخۆشکەر بۆ دامەزراندنی دەوڵەتی‌ کوردستانی گەورە
٢ ــ ستراتیژ بۆ پلانێک بۆ پاراستنی‌ ئیسراییل، تەنها لە رێگەی‌ دروست بوونی‌ دەوڵەتێکی‌ کوردی دۆست و هاوپەیمانی ئەمریکا و خۆرئاوا و ئیسراییلەوە دەبێت.
٣ ــ سوود وەرگرتن لە سۆزی کورد بۆ بەرژەوەندیی ئەمریکا کە ئێستا سۆزی گەلانی ناوچەکە بەتایبەت عەرەب و تورک و فارسی لەدەست داوە

٤ ــ دروست کردنی‌ قووڵاییەکی‌ سەربازی و سیاسی و ئابووری‌ بۆ خۆرهەڵاتی ناوەڕاستی نوێ و بۆ ئیسراییلیش

٥ ــ دروست کردنی‌ بازاڕێکی‌ باش بۆ کەرەستەکانی‌ ئیسراییل و ئەمریکا و ئورووپا

٦ ــ دروست کردنی‌ هاوسەنگییەکی‌ نێودەوڵەتی نوێ لەگەڵ ئێران و وڵاتانی عەرەبیدا

٧ ــ دروست کردنی‌ دەوڵەتێکی‌ بەهێز بۆ دژایەتی کردنی‌ تیرۆر لە ناوچەکە
راپۆرتەکە ئەوەش دەڵێت تورکیا ئەو هاوپەیمانە باشە نەماوە کە نەتوانرێت وازی لێ بهێنرێت بەتایبەت دوای رووخانی سۆڤییەت و پەیدا بوونی‌ چەند حکوومەتێکی‌ ئیسلامی تورکی یەک لەدوای‌ یەک و لەبەرئەوەی‌ کورد نەتەوەیەکە٤٠ ــ ٥٠ ملیۆن کەس دەبێت و گەلێکی زیندووە و حەز بەهێز و سەربەخۆیی دەکات.
لەدواییدا دەڵێین دامەزراندنی دەوڵەتێکی‌ کوردی وەکوو خەون و وەهم نەماوە. لەبەر هۆکارگەلێکی‌ زۆر کە لەسەروویانەوە رۆشنبیری‌ گەلانی‌ ناوچەکە بەگشتی‌ و کورد بەتایبەتی لە تەرح کردنی‌ مەسەلەکەیان لەبەردەم مەنزووری جیهانی، بۆیە لێرەدا داوا لە کەسە ئازادەکانی جیهان و کەسە ئازادەکانی نەتەوەکانی عەرەب و فارس و تورکی دەکەین وەکو هاوڵاتی ئازاد و شەرەفمەند پاڵپشتیمان لێ بکەن، بۆ ئەوەی‌ بیسەلمێنن کە ئێوە بە راستی‌ بڕواتان بە بنەماکانی‌ مافی مرۆڤ و ئازادی‌ و دێمۆکراتی و دادپەروەری‌ و یەکسانی نێوان گەلانی‌ جیهان هەیە، ئەویش بە تەجرید کردنی خۆتان لە رقی شۆڤێنی کوێرانە، بە موبادەرە بۆ پاڵپشتی لێ کردنمان بۆ گرتنی‌ کورسی ژمارە ١٩٢ لە نەتەوە یەکگرتووەکان، بۆ ئەوەی‌ بۆ هەموو جیهان و بەتایبەت بۆ دوژمنەکانتان و دوژمنەکانی‌ ئیسلامی بسەلمێنن کە ئێوە بە راستی‌ ئازاد و نیشتمانپەروەرن و بڕواتان بە بنەما مرۆڤایەتییەکان هەیە.
دەبێت ئەوەش بزانین بۆ هەر ئامانجێکی‌ ستراتیژی‌ دەبێت سەرەتا چەند هەنگاوێکی‌ تەکتیکی ئەنجام بدرێت، وەکوو دەشبینن ئێمە لە کۆتایی ئەم هەنگاوانەدا موبارەکەت کردنی‌ ئێوەمان لەلا مەبەستە و لای‌ کەسی رەسەنیش پێدانەوەی‌ چاکە هەر بەچاکە دەدرێتەوە بۆیە لێرەوە هاناتان بۆ دەبەم و داواتان لێ دەکەم دوور لە سیاسەت و بەرژەوەندی و ژاوەژاوی شۆڤێنییەکان لە کەسە سوودمەندەکان کە چەندین ناو و ناتۆرەیان لە کورد ناوە کە سنووری‌ ئەدەبی ئایینی‌ و کۆمەڵایەتی‌ و سیاسی تێپەڕاندووە تەنها لەبەر بەرماوەی‌ سەر مێزەکان بازرگانانی سیاسەت کە لە چێشتخانەکانیان ئەو چێشتە لێ دەنێن کە خۆیان حەزیان پێیەتی‌ بۆ تەخدیری عەقڵی خەڵکە سادەکە بەژێر دروشمی‌ نەتەوەیی‌ رەگەزپەرستانەی باق و بریقکراو سەرنجڕاکێش، لە کاتێکیشدا کە ئێمە شەڕ دەکەین ئەوان مومارەسەی خولیا وەرزشییەکانی‌ خۆیان لەسەر گۆڕەپانە خۆش و گرانبەهاکان دەکەن و منداڵەکانیشیان مومارەسەی‌ بۆکەر لەگەڵ کچە قەشەنگەکانی‌ خۆرئاوا دەکەن لەسەر حسابی سروەتی نەتەوەیی و نیشتمانیی عەرەب و تورک و فارس و هەروەها کوردیش